Википедија

Eklampsija

Eklampsija je najteži oblik graviditetnih toksikoza, koja se najčešće javlja kod prvorotkinja. Smatra se komplikacijom teške preeklampsije i najčešće se definiše kao nastavak preeklampsije sa pojavom eklamptičnog grand mal napada (velikog napada sličnog epileptičkom) i / ili neobjašnjive kome tokom trudnoće ili nakon porođaja, kod trudnica sa znacima ili simptomima preeklampsije.[4][5] Obično se javlja tokom ili nakon 20. nedelje gestacije ili u periodu postpartuma.[6]

Eklampsija
Video prikaz
SpecijalnostiAkušerstvo
SimptomiEdem, hipertenzija[1]
KomplikacijeAspiraciona pneumonija, krvarenje u mozgu, insuficijencija bubrega, srčani zastoj[1]
Vreme pojaveNakon 20 nedelje trudnoće[1]
Faktori rizikaPreeklampsija[1]
PrevencijaAspirin, kalcijum , primarno lečenje hipertenzije.[2][3]
LečenjeMagnezijum sulfat, hidralizin[1]

Kliničke manifestacije preeklampsije su hipertenzija i proteinurija sa pratećim sistemskim poremećajima koji uključuju promene na bubregu ili bez njih, jetri ili u krvi. Postoji takođe i fetalna manifestacija preeklampsije koja uključuje ograničenje rasta ploda, smanjenu količinu amnionske tečnosti i abnormalnu oksigenaciju fetusa.[7] Teška forma preeklampsije je HELLP sindrom koji uključuje hemolitičku anemiju, povišene vrednosti u funkcionalnim testovima jetre i nizak broj trombocita.[8]

Eklampsija se može javiti sa hipertenzijom (u najvećem broju slučajeva) ili u odsustvu hipertenzije (u 16% slučajeva prema broju pregledanih trudnica u Sjedinjenim Državama)[4] i pratećom proteinurijom u 38% slučajeva (na osnovu broja prijavljenih u Ujedinjenom Kraljevstvu).[7] Pored edema, izazvanog proteinurijom i hipertenzijom, bolest je praćena i gubitkom svesti, pojavom toničnih i kloničnih grčeva (grand mal napada), nakon kojih, ako se ne preduzme pravovremeno lečenja nastupa kraće ili duže komatozno stanje.

Većina slučajeva eklampsije javlja se u trećem tromesečju trudnoće, i oko 80% slučajeva je sa eklamptičkim napadima u intrapartumu ili u prvih 48 sati nakon porođaja. Retki su slučajevi koji se javljaju pre 20 nedelja trudnoće ili oni do 23 dana nakon porođaja.

Osim ranog otkrivanja preeklampsije, ne može se dijagnostički nikakvim pouzdanim testovima ili objektivnim simptomima predvideti razvoj eklampsije. U razvijenim zemljama, mnogi prijavljeni slučajevi su klasifikovani kao nepredvidljivi.

Istorija uredi

Eklampsija i preeklampsiji, kao bolesti povišenog krvnog pritiska opisane su odavno, još pre nove ere, kada su ljudi živeli na svežem vazduhu i konzumirali nezagađenu hranu. Međutim do danas, uprkos najsavremenijim istraživanjima, nisu otkriveni svi činioci u lancu nastanka trudničke hipertenzije i njenih posledica.

Deset posto svih trudnoća je komplikovano zbog hipertenzije. Eklampsija i preeklampsija čine oko polovina ovih slučajeva širom sveta, što je prepoznato i opisano pre mnogo godinama uprkos opštem nedostatku razumevanja ove bolesti.[9] U petom veku Hipokrat je zapazio da su glavobolje, konvulzije i pospanost bili znaci bolesti povezani sa trudnoćom. Godine 1619. godine Varandaeus je opisao eklampsiju u svojim raspravi o ginekologiji.[10][11]

Epidemiologija uredi

Kod izrazito povišenog krvnog pritiska u trudnoći u velikom procentu ugrožen je život trudnice i ploda.

Na 100.000 trudnoća jedna do dve žene umre zbog hipertenzije, odnosno 16% svih smrtnih slučajeva trudnica izazvano je hipertenzijom.[12]

Prema starijim istraživanjima svaka 600. trudnica imala je eklampsiju, a danas, zahvaljujući blagovremeno preduzetoj dijagnostici i terapiji, proredila se toliko da tek jedna od 2.500 trudnica dobije eklamptični napad.

Na globalnom nivou smrtnost trudnica od ove komplikacije trudnoće je oko 3%, a smrtnost ploda od 10 do 30%.

Prema podacima iz Srbije u GAK „Narodni front“ u Beogradu, od eklampsije nije umrla nijedna porodilja poslednjih nekoliko godina. To objašnjava važnost ranog otkrivanja i brižljivog lečenja povišenog krvnog pritiska u trudnica, posebno onih sa visokorizičnom trudnoćom.

Etiopatogeneza uredi

Hipertenzija je, uz krvarenje i infekcije, jedno od tri stanja koja najviše ugrožava život trudnice i ploda na kraju trudnoće. Iz još neutvrđenih razloga kod 10% budućih majki nastaje hipertenzija, koja je u početku neznatna (obično oko 140/90 mmHg), ali dovoljno da u pojedinim slučajevima izazove stanje prvo preeklampsije, a potom i eklampsije, koje mogu biti za život opasne komplikacije u trudnoći.[13][13]

Trudnoćom izazvan povišeni krvni pritisak nastaje nakon 20. nedelje, većinom kod žena kojima je to prva trudnoća (70% žena sa ovom vrstom hipertenzije su prvorotke).[14]

Prema istraživanjima trudnice sa povišenim pritiskom su u još većem riziku kada se laboratorijskim analizama otkriju belančevine u mokraći ili stanje preeklampsije sa generalizovanim otocima po licu, rukama i nogama.[15]

Ako preeklampsija postane teška i traje duže, može preći u eklampsiju, odnosno konvulzije sa gubitkom svesti koje podsećaju na epileptični napad, ponekad i sa prestankom disanja. Uvod u eklampsiju najavljuje glavobolja, mrlje u vidnom polju, blesak ili svetlucanje pred očima.

Hipertenzija u trudnoći je multiorganski poremećaj u kome dominira bolest krvnih sudova koja osim bubrega zahvata i mozak, srce, jetru i druge vitalne organe.

Dokazano je da nasledni činioci imaju važnu ulogu u pojavu hipertenzije i eklampsije u trudnoći, jer se povišen pritisak nasleđuje po ženskoj liniji.[16]

Faktori rizika uredi

U rizične činioce za pojavu eklampsije ubrajaju se

  • blizanačka trudnoća,
  • hronična hipertenzija,
  • bubrežna bolest
  • trudnoća posle 35. godine starosti,
  • porodična anamneza preeklampsije, lična anamneza preeklampsija i eklampsija u prethodnoj trudnoći,[17]
  • višestruk gestacije, hidatidna mola, fetalni hidrops, primigraviditet
  • gojaznost, budući da je eklampsija tri puta češća kod starijih trudnica i onih sa prekomernom težinom.

U moguće uzroke trudničke hipertenzije i eklampsije ubrajaju se i:

  • poremećaj u formiranju posteljice,
  • sistemska inflamatorna reakcija,
  • imunološka netolerancija majčinog organizma na plod koji sadrži očeve antigene,
  • oksidativni stres koji različitim biohemijskim procesima skuplja krvne sudove, povećava pritisak i stvara mikrokoagulacije.
  • nizak socijalno ekonomski status
  • nedostatak antitrombina
  • poremećaji vaskularnog i vezivnog tkiva
  • gestacijski dijabetes
  • sistemski eritematozni lupus.

Patofiziologija uredi

Trudnička hipertenzija i bolesti koje je prate nastaju kao rezultat bolesti krvnih sudova. Kod tih trudnica pritisak se ne bi povećao da nije nastalo oštećenje unutrašnjeg sloja (endotela) malih krvnih sudova, zbog kojeg oni postaju preosetljivi i skupljaju se.[18] Posledica suženja krvnih sudova je nedovoljna ishranjenost vitalnih organa i povećana propustljivost za tečnost koja se izliva u međućelijski prostor i nastaju otoci [19][19]

Mozak na nedostatak hrane i kiseonika može da reaguje gubitkom svesti i konvulzijama čitavog tela (eklampsija). U takvim uslovima moguć je i edem pluća ili popuštanje bubrežne funkcije.[20] [21]

Smrtnost od eklampsije kreće se i do 30%, pre svega zbog otoka mozga, nakupljanja tečnosti u plućima i posledičnog popuštanja srca.[22]

Klinička slika uredi

Eklampsija se klinički manifestuje jednim ili više toničkih napada, pri čemu svaki napad obično traje 60—75 sekundi.[6] Tokom napad:[23]

  • Lice bolesnice može postati izobličeno, sa ispupčenjem očnih jabučica
  • Može se javiti pena u ustima.
  • Disanje prestaje u toku trajanja napada.

Eklamptični napadi mogu se podeliti u dve faze.

Prva faza

Ova faza traje 15-20 sekundi i počinje trzanjem lica. Telo postaje ukrućeno, što dovodi do generalizovanih mišićnih kontrakcija.

Druga faza

Ova faza traje oko 60 sekundi. Počinje grčenjem mišića vilice, zatim grčevima mišića lica i kapaka. Grčevi se zatim širi po celom telu. Grčevi mišića počinju naizmeničnim stezanjem i opuštanjem u brzom nizu. Nastaje period hiperventilacije nakon toničko-kloničnih grčeva, koja kompenzuje respiratornu i laktacionu acidozu koja se razvija tokom apneične faze napada.

Koma ili period gubitka svesti, čije trajanje je varijabilno, prati drugu fazu napada. Nakon faze kome, kod bolesnice se može povratiti deo svesti, i ona tada može postati borbena (agresivna) i veoma uznemirena.

Komplikacije izazvane napadom mogu uključiti:

  • ugrize jezika,
  • povrede glave i prelome kostiju izazvane padom i
  • aspiraciju sadržaja usne duplje.

Nakon napada bolesnica će imati retrogradnu amneziju ili privremeni gubitak pamćenja.

Diferencijalna dijagnoza uredi

Diferencijalno dijagnostički kod eklampsije treba imati u vidu sledeće bolesti i stanja:[24] [25][8]

  • Adrenalna insuficijencija i nadbubrežna kriza
  • Krvarenje u mozgu
  • Cerebralne aneurizme
  • Cerebralna venska tromboza
  • Encefalopatija, hipertenzivna
  • Encefalitis
  • Gestacijska trofoblastna neoplazija
  • Povreda glave
  • Hiperaldosteronizam
  • Hipertenzivni hitni slučajevi
  • Hipoglikemija
  • Meningitis
  • Neoplazme, mozak
  • Trudnoća, preeklampsija
  • Konvulzije i epilepsija
  • Šok, septički
  • Hormonalna hemoragija
  • Moždani udar, ishemijski
  • Subarahnoidna hemoragija
  • Sistemski eritematozni lupus
  • Trombotična trombocitopenična purpura
  • Angiomi
  • Cerebralni vaskulitis
  • Predoziranje lekova
  • Metabolički poremećaji

Dijagnoza uredi

Na dijagnozu ukazuju simptomi ili hipertenzija, a postavlja se na osnovu anamneze, kliničke slike, fizikalnog pregleda, imidžing testova i analize mokraće, KKS, broja trombocita, urata, funkcionalnih testova jetre i merenje elektrolita u serumu, ureje, kreatinina, klirensa kreatinina i belančevine u 24-časovnoj mokraći.[26] [6]

Terapija uredi

Kod blage preeklampsije medicinski tretman se sastoji u mirovanju, praćenju krvnog pritiska, telesne težine i prisustva belančevina u mokraći.

Ukoliko se vrednost „donjeg“ krvnog pritisak ne poveća iznad 100 mmHg, i nema drugih simptoma, sa trudnoćom se može nastaviti dok dete ne bude dovoljno zrelo za porođaj.

Visok skok pritiska leči se antihipertenzivnim lekovima, a eklampsija magnezijum sulfatom i benzodiazepinom.

Ako lekovi ne pomognu, najbolja terapija je porođaj ili prekid trudnoće, nakon koje sve promene na krvnim sudovima iščezavaju za nekoliko nedelja.

Kontrola porodilje je potreban još dva do četiri dana posle porođaja, jer je moguće da eklampsija i tada nastane.

Deca majki sa hipertenzijom rađaju se sa manjom telesnom težinom, ali imaju zrela pluća koja im omogućavaju opstanak.

Izvori uredi

  1. ^ a b v g d „40”. Williams obstetrics (24th izd.). McGraw-Hill Professional. 2014. ISBN 9780071798938. 
  2. ^ WHO recommendations for prevention and treatment of pre-eclampsia and eclampsia (PDF). 2011. ISBN 978-92-4-154833-5. 
  3. ^ Henderson, JT; Whitlock, EP; O'Connor, E; Senger, CA; Thompson, JH; Rowland, MG (2014). „Low-dose aspirin for prevention of morbidity and mortality from preeclampsia: a systematic evidence review for the U.S. Preventive Services Task Force.”. Annals of Internal Medicine. 160 (10): 695—703. PMID 24711050. doi:10.7326/M13-2844.  Pristupljeno 22. 7. 2017.
  4. ^ a b Mattar F, Sibai BM. Eclampsia. VIII. Risk factors for maternal morbidity. Am J Obstet Gynecol. 2000 Feb. 182(2):307-12.
  5. ^ Warrington JP. Placental ischemia increases seizure susceptibility and cerebrospinal fluid cytokines. Physiol Rep. 2015 Nov. 3 (11)
  6. ^ a b v „Eclampsia: Causes, Symptoms, and Diagnosis”. Healthline (na jeziku: engleski). 2018-09-12. Pristupljeno 2021-02-02. 
  7. ^ a b Douglas KA, Redman CW. Eclampsia in the United Kingdom. BMJ. 1994 Nov 26. 309(6966):1395-400.
  8. ^ a b „Eclampsia: Overview, Etiologic and Risk Factors for Preeclampsia/Eclampsia, Multiorgan System Effects”. 2020-08-27. 
  9. ^ Craici I, Wagner S, Garovic VD. Preeclampsia and future cardiovascular risk: formal risk factor or failed stress test?. Ther Adv Cardiovasc Dis. 2008 Aug. 2(4):249-59. [Medline]. [Full Text].
  10. ^ Gabbe. Obstetrics: Normal and Problem Pregnancies. Hypertension. 5th ed. Churchill Livingstone, An Imprint of Elsevier; 2007. [Full Text].
  11. ^ ACOG. ACOG Practice Bulletin: Diagnosis and Management of Preeclampsia and Eclampsia: The American College of Obstetricians and Gynecologists Number 33. Jan 2002.
  12. ^ Douglas KA, Redman CW. Eclampsia in the United Kingdom. BMJ. 1994 Nov 26. 309(6966):1395-400. [Medline].
  13. ^ a b Craici I, Wagner S, Garovic VD. Preeclampsia and future cardiovascular risk: formal risk factor or failed stress test?. Ther Adv Cardiovasc Dis. 2008 Aug. 2(4):249-59. [Medline]. [Full Text].
  14. ^ Gabbe. Obstetrics: Normal and Problem Pregnancies. Hypertension. 5th ed. Churchill Livingstone, An Imprint of Elsevier; 2007. [Full Text].
  15. ^ ACOG. ACOG Practice Bulletin: Diagnosis and Management of Preeclampsia and Eclampsia: The American College of Obstetricians and Gynecologists Number 33. Jan 2002.
  16. ^ Mattar F, Sibai BM. Eclampsia. VIII. Risk factors for maternal morbidity. Am J Obstet Gynecol. 2000 Feb. 182(2):307-12. [Medline].
  17. ^ Gabbe. Obstetrics: Normal and Problem Pregnancies. Hypertension. 5th ed. Churchill Livingstone, An Imprint of Elsevier; 2007.
  18. ^ Hofmeyr GJ, Belfort M. Proteinuria as a predictor of complications of pre-eclampsia. BMC Med. 2009. 7:11. [Medline]. [Full Text].
  19. ^ a b Banerjee S, Randeva H, Chambers AE. Mouse models for preeclampsia: disruption of redox-regulated signaling. Reprod Biol Endocrinol. 2009 Jan 15. 7:4. [Medline]. [Full Text].
  20. ^ Nerenberg KA, Park AL, Vigod SN, Saposnik G, Berger H, Hladunewich MA, et al. Long-term Risk of a Seizure Disorder After Eclampsia. Obstet Gynecol. 2017 Nov 3. [Medline].
  21. ^ Cadden KA, Walsh SW. Neutrophils, but not lymphocytes or monocytes, infiltrate maternal systemic vasculature in women with preeclampsia. Hypertens Pregnancy. 2008. 27(4):396-405. [Medline]. [Full Text].
  22. ^ Cooray SD, Edmonds SM, Tong S, et al. Characterization of symptoms immediately preceding eclampsia. Obstet Gynecol. 2011 Nov. 118(5):995-9. [Medline].
  23. ^ Nodler J, Moolamalla SR, Ledger EM, Nuwayhid BS, Mulla ZD. Elevated antiphospholipid antibody titers and adverse pregnancy outcomes: analysis of a population-based hospital dataset. BMC Pregnancy Childbirth. 2009 Mar 16. 9:11. [Medline]. [Full Text].
  24. ^ Reddy A, Suri S, Sargent IL, Redman CW, Muttukrishna S. Maternal circulating levels of activin A, inhibin A, sFlt-1 and endoglin at parturition in normal pregnancy and pre-eclampsia. PLoS One. 2009. 4(2):e4453. [Medline]. [Full Text].
  25. ^ Baweja S, Kent A, Masterson R, Roberts S, McMahon L. Prediction of pre-eclampsia in early pregnancy by estimating the spot urinary albumin: creatinine ratio using high-performance liquid chromatography. BJOG. 2011 Aug. 118(9):1126-32. [Medline].
  26. ^ Bolte AC, Dekker GA, van Eyck J, van Schijndel RS, van Geijn HP. Lack of agreement between central venous pressure and pulmonary capillary wedge pressure in preeclampsia. Hypertens Pregnancy. 2000. 19 (3):261-71. [Medline].

Literatura uredi

  • „40”. Williams obstetrics (24th izd.). McGraw-Hill Professional. 2014. ISBN 9780071798938. 
  • Duley L, Henderson-Smart D, Meher S. Altered dietary salt for preventing pre- eclampsia, and its complications. Cochrane Database of Systematic Review, 2005, (4):CD005548.
  • Hofmeyr GJ, Lawrie TA, Atallah ÁN, Duley L. Calcium supplementation during pregnancy for preventing hypertensive disorders and related problems. Cochrane Database of Systematic Reviews, 2010, (8):CD001059.
  • De Regil LM, Palacios C, Ansary A, Kulier R, Peña-Rosas JP. Vitamin D supplementation for women during pregnancy. Cochrane Database of Systematic Reviews, 2011 (in press).
  • Rumbold A, Duley L, Crowther CA, Haslam RR. Antioxidants for preventing pre-eclampsia. Cochrane Database of Systematic Reviews, 2008, (1):CD004227.*
  • Duley L, Henderson-Smart DJ, Meher S, King JF. Antiplatelet agents for preventing pre- eclampsia and its complications. Cochrane Database of Systematic Reviews, 2007, (2): CD004659.
  • Abalos E, Duley L, Steyn DW. Antihypertensive drug therapy for mild to moderate hypertension during pregnancy. Cochrane Database of Systematic Reviews, 2007, (1):CD002252.

Spoljašnje veze uredi

Klasifikacija
Spoljašnji resursi


 Molimo Vas, obratite pažnju na važno upozorenje
u vezi sa temama iz oblasti medicine (zdravlja).
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Еклампсија&oldid=27441793”