Episkopija strumička
Episkopija strumička je eparhija Pravoslavne ohridske arhiepiskopije pod jurisdikcijom Srpske pravoslavne crkve. Arhijerej administrator je episkop David (Ninov).[1]
| Episkopija strumička Pravoslavna ohridska arhiepiskopija | |
|---|---|
| Osnovni podaci | |
| Sjedište | Strumica |
| Država | Severna Makedonija |
| Osnovana | 2002-2005 |
| Ukinuta | 2022-2023 |
| Arhijerej | |
| Arhijerej | administrator David (Ninov) |
| Čin arhijereja | episkop |
| Titula arhijereja | vikarni episkop stobijski i mjestobljustitelj strumički |
-sr.svg) | |
Istorija uredi
Sve do 2002. godine, ovo područje se u okviru eparhijskog ustrojstva SPC smatralo delom upražnjene Zletovsko-strumičke eparhije, čijim je administratorima još od izbijanja crkvenog raskola (1967) bilo zabranjivano (od strane držvnih vlasti tadašnje SR Makedonije, odnosno BJRM) da obavljaju svoju službu na tom prostoru, na kome je tadašnja raskolnička Makedonska pravoslavna crkva u međuvremenu osnovala svoju Strumičku episkopiju.
Neposedno nakon sklapanja Niškog sporazuma, SPC je tokom 2002. godine donela nekoliko odluka o preuređenju jerarhijskih odnosa u cilju organizovanja autonomne Ohridske arhiepiskopije, u čijem sastavu bi se nalazila i nova kanonska Strumička episkopija. Odlukom Svetog arhijerejskog sabora SPC od 23. septembra 2002. godine, tadašnji veleško-povardarski vladika Jovan (Vraniškoski) postavljen je za patrijaršijskog egzarha nad svim eparhijama SPC na području tadašnje BJRM, uključujući i Strumičku episkopiju.[2]
Srvaranje kanonske Strumičke episkopije potvrđeno je 24. maja 2005. godine kada je Sveti arhijerejski sabor SPC usvojio Tomos o crkvenoj autonomiji Pravoslavne ohridske arhiepiskopije, u kome je u sklopu autonomne POA bila naznačena i ova episkopija, a potom je 2008. godine za administratora Strumičke episkopije postavljen titularni episkop stobijski David (Ninov).[3]
U periodu od 2002. do 2022. godine, Episkopija strumička je bila jedina kanonska naslednica drevne pravoslavne eparhije sa središtem u Strumici, koja je postojala kao posebna eparhija sve do 1920. godine kada je nakon priključenja Srpskoj pravoslavnoj crkvi ušla u sastav nove Zletovsko-strumičke eparhije.
Pitanje o opstanku Strumičke episkopije i cele POA pokrenuto je u proleće 2022. godine, nakon izmirenja između SPC i MPC. Usled velike složenosti tog pitanja, koje nije moglo biti rešeno odmah, arhijereji POA nisu prisustvovali objavljivanju patrijarhovog tomosa o autokefalnosti MPC, koji je bio uručen 5. juna u Beogradu.[4] Rešavanje tih kompleksnih pitanja iznova je pokrenuto u proleće 2023. godine, kada je postignut konačni sporazum o integraciji POA sa MPC, što je podrazumevalo i faktički prestanak postojanja POA i svih njenih episkopija.
Starija istorija uredi
Strumička eparhija je jedna od najstarijih eparhija Ohridske arhiepiskopije, kojoj je pripadala u dugom vremenskom razdoblju od 1018. do 1767. godine. Strumica je 1334. godine,[5] za vreme vladavine srpskog kralja Stefana Dušana potpala pod srpsku vlast i ostala je u sastavu srpskih srednjovekovnih država sve do turskog osvajanja 1395. godine. Nakon propasti Ohridske arhiepiskopije (1767), Strumička eparhija je potpala pod upravu Carigradske patrijaršije, u čijoj se nadležnosti nalazila zvanično sve do 1920. godine.
Međutim, već tokom 1912. i 1913. godine usled ratnih zbivanja, poslednji grčki mitropolit je napustio Strumicu, koja je 1913. godine pripala Bugarskoj zajedno sa većim delom eparhije, dok je manji deo pripao Kraljevini Srbiji. Taj deo Strumičke eparhije priključen je oblastima koje su stavljene pod privremenu upravu episkopa Varnave Rosića. Tek nakon Prvog svetskog rata, i sama Strumica je 1919. godine pripala Kraljevini SHS. Uskoro potom okončani su i pregovori sa Carigradskom patrijaršijom, tako da je ovo područje 1920. goine zvanično ušlo u sastav Srpske pravoslavne crkve i tada je priključeno novostvorenoj Zletovsko-strumičkoj eparhiji.
Strumički episkopi i mitropoliti uredi
Pod upravom Ohridske arhiepiskopije (1018-1767)
| Ime | Godine |
|---|---|
| Manojlo | oko 1080-1086 |
| Kliment | oko 1152 |
| Konstantin Kavasila | prva polovina 13. veka |
| Danilo | oko 1376[6] |
| Joakim | oko 1532[7] |
| Ananije I | oko 1565[8] |
| Teodul | v 1578/79 |
| Visarion | pre 1661[9] |
| Simeon | oko 1668[10] |
| Jeftimije | oko 1671 |
| Maksim | oko 1676[11] |
| Mitrofan | oko 1683-1688[12] |
| Nikodim | oko 1688[13] |
| Leontije | oko 1695-1706[14] |
| Nikifor | oko 1714-1718[15] |
| Kalinik | 1718-1746[16] |
| Teodosije | 1746-1752[17] |
| Teofan | 1752-1756[18] |
| Serafim | 1759-1764[19] |
| Ananije II | 1764-1789[20] |
Pod upravom Carigradske patrijaršije (1767-1920) (Στρωμνίτσης)
| Ime | Godine |
|---|---|
| Filotej | oko 1800 |
| Grigorije | 1818-1830 |
| Konstantije | 1830-1846 |
| Antim | 1846-1853 |
| Neofit | 1853-1861 |
| Jerotej | 1861-1875 |
| Agatangel | 1875-1887 |
| Kalinik | 1887-1892 |
| Jovan | 1892-1899 |
| Panaret | 1899-1900 |
| Sofronije I | 1900-1901 |
| Sofronije II | 1901-1902 |
| Grigorije | 1902-1908 |
| German | 1908-1910 |
| Arsenije | 1910-1913 |
Vidi još uredi
Izvori uredi
- ^ Pravoslavna ohridska arhiepiskopija: Episkopija strumička, Pristupljeno 13. 5. 2019.
- ^ POA: Odluka od Soborot na Srpskata Pravoslavna Crkva za postavuvanje na Mitropolitot Jovan za Egzarh na Patrijarhot srpski za site eparhii na Pravoslavnata Ohridska Arhiepiskopija
- ^ POA: Biografija na Episkopot stobiski i Mestobljustitel strumički g. David
- ^ „SPC (2022): Patrijarh srpski Porfirije uručio arhiepiskopu Stefanu Tomos kojim se potvrđuje autokefalnost Makedonske pravoslavne crkve - Ohridske Arhiepiskopije”. Arhivirano iz originala 05. 06. 2022. g. Pristupljeno 21. 06. 2022.
- ^ Ćirković 1995, str. 135-136.
- ^ Vuković 1996, str. 154.
- ^ Vuković 1996, str. 228.
- ^ Vuković 1996, str. 12.
- ^ Vuković 1996, str. 85.
- ^ Vuković 1996, str. 451.
- ^ Vuković 1996, str. 304.
- ^ Vuković 1996, str. 320.
- ^ Vuković 1996, str. 365.
- ^ Vuković 1996, str. 285.
- ^ Vuković 1996, str. 360.
- ^ Vuković 1996, str. 273.
- ^ Vuković 1996, str. 489.
- ^ Vuković 1996, str. 492.
- ^ Vuković 1996, str. 441.
- ^ Vuković 1996, str. 14.
Literatura uredi
- Ivan Snegarov, Ohridskata patriaršiя (Neйniяt proizhod, granici i eparhii), Sofiя 1919.
- Ivan Snegarov, Istoriя na Ohridskata arhiepiskopiя. Tom 1. Ot osnovavaneto й do zavladяvaneto na Balkanskiя poluostrov ot turcite, Sofiя 1924. (Digitalna verzija).
- Ivan Snegarov, Istoriя na Ohridskata arhiepiskopiя – patriaršiя. Ot padaneto й pod turcite do neйnoto uniщoženie (1394-1767), Sofiя 1932.
- Radoslav Grujić, Strumička eparhija, u: Narodna enciklopedija, knj. 4, str. 484-485.
- Slijepčević, Đoko M. (1962). Istorija Srpske pravoslavne crkve. knj. 1. Minhen: Iskra.
- Slijepčević, Đoko M. (1966). Istorija Srpske pravoslavne crkve. knj. 2. Minhen: Iskra.
- Slijepčević, Đoko M. (1986). Istorija Srpske pravoslavne crkve. knj. 3. Keln: Iskra.
- Ostrogorski, Georgije (1969). Istorija Vizantije. Beograd: Prosveta.
- Janković, Marija (1985). Episkopije i mitropolije Srpske crkve u srednjem veku (Bishoprics and Metropolitanates of Serbian Church in Middle Ages). Beograd: Istorijski institut SANU.
- Ćirković, Sima (1995). Srbi u srednjem veku. Beograd: Idea.
- Vuković, Sava (1996). Srpski jerarsi od devetog do dvadesetog veka. Evro, Unireks, Kalenić.