Episkop dalmatinski Venedikt
Venedikt Kraljević Solun, 15. januar 1765 — Venecija, 1. februar 1862) je bio episkop dalmatinski Srpske pravoslavne crkve.
| Venedikt (Kraljević) | |
|---|---|
 | |
| Osnovni podaci | |
| Pomesna crkva | Srpska pravoslavna crkva |
| Mitropolija | Karlovačka mitropolija |
| Eparhija | Dalmatinska |
| Čin | episkop |
| Titula | Episkop dalmatinski |
| Sedište | Šibenik |
| Godine službe | od 26. marta 1810. do 1823. |
| Prethodnik | Simeon Končarević |
| Naslednik | Josif Rajačić |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 15. januar 1765. |
| Mesto rođenja | Solun, Osmansko carstvo |
| Datum smrti | 1. februar 1862. (97 god.) |
| Mesto smrti | Venecija, Kraljevina Lombardija-Venecija |
Biografija uredi
Episkop Venedikt je rođen 15. januara 1765. godine u selu blizu Soluna od roditelja Hristodula, Grka, i majke Aleksandre, Bugarke. Prezivao se prvo Pačavura, pa je kasnije promenio prezime. Zamonašio se u manastiru Svete Anastasije blizu Soluna. prikazavši se, nakon višegodišnjeg lutanja, u Bukureštu i Janjini kao protosinđel, posvećen je 1806. godine od mitropolita dabrobosanskog Kalinika i mitropolita prizrenskog i hercegovačkog za titularnog epikopa kratovskog. Kada je mitropolit Kalinik otišao u Carigrad, Venedikt je, koristeći se simonijom, upravljao crkvom u dabrobosanskoj eparhiji. Pošto se izbavio iz zatvora u Travniku, prebegao je u Austriju i nastanio se u manastiru Bešenovu koji mu je mitropolit Stefan (Stratimirović) odredio za prebivalište. Kada je otomanska vlada zatražila od Beča da im se izruči Venedikt, on je nakon izvesnog boravka u Beogradu prešao u Dalmaciju.
Posle osnivanja Dalmatinske eparhije, 1808, Venedikt je svim silama radio da bude postavljen za episkopa dalmatinskog. Međutim, kada je u Dalmaciji došlo do ustanka protiv Francuske, a u korist Austrije, Venedikt se opredelio za Francusku. Po ulasku austrijske vojske u Šibenik, Venedikt je uhapšen i interniran u manastir Bezdin. Ostao je u Bezdinu sve do povlačenja austrijske vojske iz Dalmacije. Ceneći Venediktove zasluge za Francusku, Napoleon je 26. marta 1810. imenovao Venedikta za episkopa dalmatinskog, s tim što je Eparhiji dalmatinskoj pripojio i Boku Kotorsku, Pulu i Peroj. Iste godine je u Šibeniku Venedikt ustanovio konzistoriju i doneo odluku o otvaranju svešteničkog seminara u Šibeniku. Prvih nekoliko godina Venedikt je upravljao svojom eparhijom na opšte zadovoljstvo. Međutim, kada je Dalmacija 1813. postala austrijskom provincijom, Venedikt je upotrebio sve sile da bi zadobio naklonost onih protiv kojih se borio. Svoje eparhiote je pozvao posebnom okružnicom na vernost austrijskom caru kome je od strane sveštenstva i naroda upućena molba da se Venedikt potvrdi za episkopa dalmatinskog. Venedikt je iste godine zamolio mitropolita Stefana (Stratimirovića) da primi Dalmatinsku eparhiju u jurisdikciju Karlovačke mitropolije, što je i učinjeno iako je mitropolit Stefan bio mišljenja da Venedikt nije kanonskim putem postao episkopom dalmatinskim. Međutim, austrijski dvor nije formalno priznao Venedikta, iako mu je dodelio izdržavanje.[1]
Episkop Venedikt je bio nesiguran i uznemiren što u Beču nije priznat za zakonitog i kanonskog episkopa. Priznanje je stekao za vreme svoga boravka u Beču (1818 - 1819), kada je predložio da se osnuje u Šibeniku unijatsko semenište.Tom prilikom je, između ostalog, predložio da učitelji u tom semeništu budu učitelji grčko-unijatski sveštenici iz Galicije. Unijatski sveštenici su stigli u Zadar decembra 1819. godine, ali su brzo razotkriveni zbog čega se narod pobunio, prvo u Šibeniku, zatim u cijelom Dalmaciji. Šibeničani su na prvi dan Duhova 1821. pokušali izvršiti atentat na Kraljevića pucajući na njegove kočije, ali se on nije nalazio u njima. Nakon ovog događa škola je prestala da radi.[2] Dan nakon atentata Venedikt seli iz Šibenika u Zadar, odakle 23. maja 1823. godine odlazi u Italiju ostavljajući eparhiju zadarskom parohu Spiridonu.[3] Posebno se u otporu osnivanju unijatskog sjemeništa suprostavljao Ćiril Cvetković, protosinđel manastira Savine, koga je podržao i Dimitrije Davidović[4] O situaciji u Dalmaciji pravoslavii vernici obavestili su mitropolita Stefana (Stratimirovića) jednim opširnim memorijalom i zatražili njegovu pomoć. Mitropolit je uzeo u zaštitu sveštenstvo i narod Dalmacije i svojim predstavkama se obratio caru, bečkoj vladi i ministru inostranih poslova Meternihu. Zaslugom mitropolita Stefana (Stratimirovića) Venedikt je konačno uklonjen iz Dalmacije. Carskom odlukom od 28. decembra 1828. godine Eparhija dalmatinska je podređena karlovačkom mitropolitu u pitanjima vere, doduše uz izvesna ograničenja, i istoga dana je za dalmatinskog episkopa imenovan arhimandrit gomirski Josif (Rajačić).[1] Kraljević je penzionisan 1828. godine, a godinu kasnije eparhija je carskom naredbom pripojena Karlovačkoj pritropoliji.[3]
Episkop Venedikt umro je u 97. godini života u Mlecima, 1. februra 1862. godine. Živeo je u Veneciji od austrijske penzije, daleko od pravoslavaca, kojima je mnogo zla naneo.[5] U svojoj oporuci, napisanoj neposredno pred smrt, izjavio je da on nikada nije bio unijat.[1] Sahranjen je u pravoslavnoj crkvi Svetog Đorđa u Veneciji (en:San Giorgio dei Greci).
Reference uredi
- ^ a b v „VENEDIKT (Kraljević)episkop dalmatinski 1810- 1823.”. Eparhija dalmatinska. Pristupljeno 18. 7. 2019.
- ^ Puzović 2011, str. 279—280.
- ^ a b Puzović 2011, str. 280.
- ^ "Serbskij narodnij list",Budim 1838. godine
- ^ "Istočnik", Sarajevo 31. mart 1898.
Literatura uredi
- Puzović, Predrag (2011). „Zadarska bogoslovija”. Ur.: Šijaković, Bogoljub. Srpska teologija u dvadesetom veku: istraživački problemi i rezultati (PDF). Beograd: Pravoslavni bogoslovski fakultet. str. 279—298. ISSN 1452-7804. OCLC 756350910. Pristupljeno 18. 7. 2019.[mrtva veza]
Spoljašnje veze uredi
- Pozdravna reč Venedikta Kraljevića pravoslavnom narodu i sveštenstvu prilikom njegovog postavljenja za prvog episkopa samostalne srpske episkopije u Dalmaciji i Boki Kotorskoj
- Goran Komar: Pokušaj sistematskog unijaćenja pravoslavnih žitelja Dalmacije, Istre i Boke 1816-1820.
- Prepiska o uniji dalmatinskog episkopa Venedikra Kraljvića sa austrijskim pravitelstvom
- Nedeljko V. Radosavljević: Venedikt Kraljević, prilozi za biografiju (Crkvene studije 11, 2014, str. 357-387)
