Živopis
Živopis ili freskopis je termin kojim se danas uglavnom označava crkveno zidno slikarstvo. Poreklo naziva potiče od bukvalnog prevoda grčke reči zoografiki (grč. ζωγραφικη; zoi — „život” i grafiki — „slika”). U srednjem veku u Srbiji za zidno slikarstvo koristili su se najčešće nazivi: svetimi obrazi ukrasiti, popisati i popisanije, stenopisanije, ukrasiti obrazom pisanija, pisanije i podpisanije. [1]
Potreba za živopisomUredi
Rana hrišćanska umetnost se zasnivala na potrebi slikanja likovnih predstava u religijskoj praksi (prikazivanje starozavetnih i novozavetnih ličnosti, kao i hrišćasnkih simbola), po uzoru na rimsku umetnost i umetnost nekih istočnjačkih religija. Funkcija živopisa na Zapadu i Istoku se razlikovala i pre odvajanja 1054. godine. Na Zapadu je imala obrazovni karakter, dok na Istoku, u Vizantiji smatrana je kao ikona i uvek je bila u vezi sa osnovnim dogmama hrišćanske vere. Vizantijski živopis od 11. veka je definitivno utvrđen ikonografijom i mestom likovne predstave u hramu koji su ostali nepromenljivi, a raspored tema je bio podređen bogosluženju. To znači da je raspored likovnih predstava, takođe, mogao se naći i na drugim mestima (manastirska trpezarija, paraklisima, grobnicama itd).
Srpski živopisUredi
Srpski živopis je od kraja 12. veka bio pod snažnim uticajem vizantijske umetnosti, iako je bilo uticaja Zapada, najviše na primorju i njegovom zaleđu, dok se u unutrašnjosti arhitektura i likovna umetnost oslanjala na vizantijski stil gradnje i oslikavanja manastira i crkava. Kao tehnika zidnog slikarstva dominatno mesto zauzima freska, dok je jezik na natpisima bio grčki, do osamostaljenja srpske crkve. Od 1220. godine natpisi su na srpskom jeziku i danas predstavljaju važan izvor za izučavanje srpske istorije. Važan izvor su i predstave ktitora pojedinih manastira i crkava na kojima su naslikani sa modelom hrama u ruci i odeći koja je bila zastupljena u vreme podizanja zadužbine.
Vidi jošUredi
- Manastir Hilandar-Živopis
- Manastir Pećka patrijaršija-Živopisanje hramova
LiteraturaUredi
- Kalezić, Dimitrije M., ur. (2002). Enciklopedija pravoslavlja. 1. Beograd: Savremena administracija. (str. 674—676)
- S. Radojčić, Staro srpsko slikarstvo, Beograd 1966.
- V. J. Đurić — G. Babić-Đorđević, Srpska umetnost u srednjem veku I-II, Beograd 1997.
