Žirovnica (Batočina)
Žirovnica je naselje u Srbiji u opštini Batočina u Šumadijskom okrugu. Prema popisu iz 2022. ima 669 stanovnika (prema popisu iz 2011. bilo je 742 stanovnika).[1]
Žirovnica | |
|---|---|
 Pogled na Žirovnicu | |
| Administrativni podaci | |
| Država | Srbija |
| Upravni okrug | Šumadijski |
| Opština | Batočina |
| Stanovništvo | |
| — 2022. |  669 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 44° 07′ 01″ S; 21° 01′ 29″ I / 44.116833° S; 21.024666° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 211 m |
.svg)  Žirovnica Žirovnica na karti Srbije | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 34229 |
| Pozivni broj | 034 |
| Registarska oznaka | KG |
Geografija uredi
Žirovnica se nalazi na 211 metara nadmorske visine, i to na koordinatama 44° 07′ 01" severno i 21° 01′ 29" istočno. Nalazi se na oko 7 km od Batočine, 20 km od Kragujevca i 110 km od Beograda.
Kroz selo prolazi magistralni put Batočina-Kragujevac-Kraljevo-Čačak.
Istorija uredi
.jpg)
U Žirovnici je pronađeno nalazište iz bronzanog doba. Potiče najverovatnije iz trako-kimerskog perioda.[2] Nalaz od devet naočarastih fibula, spirelno uvijene narukvice, dve ogrlice, dve ukrasne ploče se vezuje za grob nekog uglednog domoroca.[3]
Žirovnica je preživela antičko doba i srednji vek, ali se ipak ugasila krajem XVII veka. U turskom popisu 1739/41 selo se ne pominje. Selo je dobilo naziv po žirištu koje je bilo poznato u ovom kraju.[4] Na prvom popisu nakon završetka Drugog srpskog ustanka 1818. Žirovnica je imala 29. domaćinstva sa 76 haračkih glava.[5]
Posle oslobađanja selo je bilo u sastavu dobrovodičke opštine. Oko 1830. kmet je bio Đura Živadinović. Kratko vreme selo je pripadalo badnjevačkoj opštini, da bi se ubrzo vratilo Dobrovodici. Do 1874. zajedno sa Kijevom i Dobrovodicom činili su istu opštinu. Prvo je sedište bilo u Dobrovodici, a zatim u Kijevu. Zbog višegodišnjeg sukoba došlo je do razilaženja. Prvo su 1869. godine Kijevo i Dobrovodica tražili odvajanje od Žirovnice, ali se Žirovnica tome usprotivila. kasnije je Žirovnica zahtevala odvajanje pa su Kijevo i Dobrovodica formirali opštinu Kijevo.[4]
Žirovničani su učestvovali u ratovima od 1912–1918, kada je iz ovog sela poginulo 114 ljudi.[6] Spomen-crkva je izgrađena 1939.[7]
Poljoprivreda uredi
Poljoprivreda Žirovnice kao i cele batočinske opštine ima veoma značajnu ulogu u njenoj sveukupnoj privredi.Poljoprivreda je vodeća privredna grana po obimu proizvodnje kao i po zaposlenosti lokalnog stanovništva.
Stočarstvo je najznačajnija grana proizvodnje u poljoprivredi u Žirovnici. Stočarstvo je najtraženiji deo poljoprivrede, jer njeni proizvodi (meso, mast, mleko, jaja) spadaju u glavne prehrambene proizvode stanovništva. Seljak sitnog poljoprivrednog gazdinstva u Žirovnici je svaštar, gaji više vrsta stoke. Gaji goveda, svinje, ovce, konje i živinu.
Demografija uredi
U naselju Žirovnica živi 694 punoletna stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 43,2 godina (42,7 kod muškaraca i 43,7 kod žena). U naselju ima 239 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,47.
Ovo naselje je u potpunosti naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine).
 |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
| m | ž |
|||
| ? | 0 | 1 | ||
| 80+ | 14 | 16 | ||
| 75—79 | 17 | 23 | ||
| 70—74 | 23 | 27 | ||
| 65—69 | 29 | 34 | ||
| 60—64 | 30 | 21 | ||
| 55—59 | 16 | 20 | ||
| 50—54 | 40 | 32 | ||
| 45—49 | 35 | 43 | ||
| 40—44 | 24 | 26 | ||
| 35—39 | 24 | 12 | ||
| 30—34 | 20 | 20 | ||
| 25—29 | 31 | 27 | ||
| 20—24 | 37 | 29 | ||
| 15—19 | 34 | 21 | ||
| 10—14 | 15 | 23 | ||
| 5—9 | 18 | 22 | ||
| 0—4 | 11 | 15 | ||
| Prosek : | 42,7 | 43,7 | ||
| ||||||||||||||||||||||||
|
| Pol | Ukupno | Neoženjen/Neudata | Oženjen/Udata | Udovac/Udovica | Razveden/Razvedena | Nepoznato |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 374 | 111 | 223 | 30 | 10 | 0 |
| Ženski | 352 | 53 | 225 | 61 | 12 | 1 |
| UKUPNO | 726 | 164 | 448 | 91 | 22 | 1 |
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija |
|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 193 | 75 | 0 | 26 | 33 |
| Ženski | 92 | 56 | 0 | 1 | 12 |
| UKUPNO | 285 | 131 | 0 | 27 | 45 |
| Pol | Proizvodnja i snabdevanje | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
| Muški | 3 | 11 | 25 | 3 | 10 |
| Ženski | 1 | 1 | 9 | 4 | 0 |
| UKUPNO | 4 | 12 | 34 | 7 | 10 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad |
| Muški | 0 | 1 | 3 | 0 | 0 |
| Ženski | 0 | 0 | 0 | 3 | 2 |
| UKUPNO | 0 | 1 | 3 | 3 | 2 |
| Pol | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 1 | 2 | 0 | 0 | |
| Ženski | 2 | 0 | 0 | 1 | |
| UKUPNO | 3 | 2 | 0 | 1 | |
Školstvo uredi
Žirovnica je do 1870. godine svoju decu slala u grnčaričku osnovnu školu, kada je ona prestala da radi, morali su da šalju decu u Botunje. Zbog daljine Žirovničani su odlučili da otvore svoju školu i 6. marta 1871. su se obratili Ministarstvu prosvete. Okružni načelnik u Kragujevcu izvestio je Ministarstvo prosvete da u Žirovnici nema mnogo đaka i da deca mogu ići u botunjsku školu otvorenu prošle godine. Na isti način je propao i drugi pokušaj Žirovničana da dobiju školu.[11]
Ipak Žirovničani su 8. juna 1893. obavestili ministarstvo prosvete da je za školu u selu napravljena lepa zgrada od tvrdog materijala i zamolili su da se pošalje učitelj. Nakon što je urađena mala popravka koju je tražila komisija škola je bila spremna za školsku 1893/94. godinu. Broj đaka se stalno povećavao, pa je otvorena i druga učionica. Godine 1902. bilo je 85 đaka, a od toga 13 su bili iz Dobrovodice i Prnjavora. Zbog siromaštva sela odlučeno je da se opet radi u jednoj učionici, pa je petnaest đaka koji su bili višak poslato u botunjsku školu.[11]
Mnogo učitelja je prošlo kroz ovu školu. Smenjivale su se generacije i generacije a zgrada škole je ostarela i oronula. Došlo se na ideju da se zgrada škole renovira, tako da je 1991. godine krenulo sa renoviranjem. Renoviranje je trajalo dve godine, a nastava se izvodila u prostorijama sportskog kluba. Školske 1993/94. godine počelo se sa radom u novoj školi. Škola je menjala i svoj naziv. Najpre je bila Osnovna škola „Nada Naumović“ i pripadala matičnoj školi u Badnjevcu, pa zatim „14. oktobar“ sa matičnom školom u Batočini. Danas škola nosi ime Osnovna škola „Sveti Sava“ i radi kao izdvojeno odeljenje Osnovne škole „Sveti Sava“ u Batočini.
Galerija uredi
-
Crkva Svete Ane -
Crkva Svete Ane -
Pogled na Žirovnicu -
Pogled na Žirovnicu
.jpg)
.jpg)
Reference uredi
- ^ „Popis u Srbiji prema polu i starosti po naseljima”. stat.gov.rs. Pristupljeno 21. 1. 2024.
- ^ M. Garašanin, Praistorija Srbije, str. 487.
- ^ Istorija srpskog naroda, prva knjiga, Beograd 1994. str. 55.
- ^ a b Jeremija D. Mitrović, Batočina i okolina u prošlosti, Kragujevac 1976. str. 56.
- ^ Živojin Andrejić, Batočina sa okolinom, Batočina 1988. str. 90
- ^ Živojin Andrejić, Batočina sa okolinom, Batočina 1988. str. 191-193
- ^ "Politika", 31. jul 1939
- ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
- ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
- ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.
- ^ a b Jeremija D. Mitrović, Batočina i okolina u prošlosti, Kragujevac 1976. str. 122.
