Zair
Zair, zvanično Republika Zair (franc. République du Zaïre), bio je naziv za suverenu državu koja je postojala između 1971. i 1997. godine u srednjoj Africi. Danas je poznata kao Demokratska Republika Kongo. Druga kongoanska republika, takođe je karakterističan naziv za Zair.
| Republika Zair République du Zaïre (francuski) Repubilika ya Zaïre (kongo) Republíki ya Zaïre (lingala) Jamhuri ya Zaïre (svahili) Ditunga dia Zaïre (luba-katanga) | |||
|---|---|---|---|
.svg) Zastava
.svg) Grb
| |||
| Krilatica: Paix – Justice – Travail[1] "Mir– pravda– rad" | |||
| Himna La Zaïroise "Pesma Zaira" | |||
.svg) | |||
| Geografija | |||
| Kontinent | Afrika | ||
| Regija | srednja Afrika | ||
| Glavni grad | Kinšasa | ||
| Društvo | |||
| Službeni jezik | francuski | ||
| Ostali jezici u upotrebi | |||
| Religija | hrišćanstvo, Baluba religija, Bantu religija | ||
| Politika | |||
| Oblik države | |||
| — Predsednik | Mobutu Sese Seko (1971—1997) | ||
| Zakonodavna vlast | Zakonodavni odbor Zaira | ||
| Istorija | |||
| Istorijsko doba | Hladni rat | ||
| — Osnivanje | 1971. | ||
| — Ukidanje | 1997. | ||
| — Status | bivša država | ||
| Događaji | |||
| — državni udar | 24. novembar 1965. | ||
| — Promena imena | 27. oktobar 1971. | ||
| — Svrgnuće Mobutua | 16. maj 1997. | ||
| — Smrt Mobutua | 7. septembar 1997. | ||
| Geografske i druge karakteristike | |||
| Površina | |||
| — ukupno | 2.345.410 km² | ||
| Stanovništvo | |||
| — 1971. | 18.400.000 | ||
| — 1996. | 46.498.539 | ||
| Valuta | zairski zair | ||
| Vremenska zona | UTC CET / EET | ||
| Internet domen | .zr | ||
| Zemlje prethodnice i naslednice Zaira | |||
| Prethodnice: | Naslednice: | ||
.svg){kind=small}
|
.svg){kind=small}
| ||
| |||
| Ostalo | |||
| Danas deo |  DR Konga
| ||
Zair je (defakto) po uređenju predstavljao jednopartijsku totalitarnu diktaturu, koju je predvodio Mobutu Sese Seko i njegova vladajuća stranka Popularni pokret revolucije. Zair je imao vrlo centralizovan ustav dok je strana imovina bila nacionalizovana.
Nakon državnog udara iz 1965, uz vojnu i američku pomoć, vlast nad Republikom Kongo (Kongo-Leopoldvilom) preuzeo je Mobutu. Ime države je promenio u „Zair” 1971.
Mobutizam je postao nacionalna ideologija u zemlji. Godine 1971, kada je i promenjeno ime države, započet je pokret „autentičnost” (franc. Authenticité) a njega je sledila „zairizacija” — program nacionalizacije farmi, fabrika i poslova koji su pripadali strancima.
Pošto je prekinuta američka podrška nakon završetka Hladnog rata, Mobutu je bio primoran da proglasi novu republiku 1990. Kriza je rasla, a zemljom je bio raširen kronizam, vladala je korupcija kao i loša ekonomska politika.
Zair je doživeo slom tokom devedesetih usled destabilizacije istočnih delova države nakon genocida u Ruandi i rastućeg nasilja. Godine 1996, Loran Kabila, šef milicije Saveza demokratskih snaga za oslobođenje Konga (AFDL), predvodio je pobunu protiv Mobutua. S uspehom pobunjenika, Mobutu je napustio zemlju. Sledeće godine, država menja ime u Demokratska Republika Kongo. Mobutu je bio u egzilu u Maroku gde je i umro nakon četiri meseca.
Reference uredi
- ^ Constitution de la République du Zaïre, article 5: "Sa devise est : Paix — Justice — Travail". Izvor: Journal Officiel de la République du Zaïre (N. 1 du 1er janvier 1983)
Spoljašnje veze uredi
Mediji vezani za članak Zair na Vikimedijinoj ostavi
- Macgaffey, J., 1991. The Real Economy of Zaire: the Contribution of Smuggling and Other Unofficial Activities to National Wealth. Philadelphia: University of Pennsylvania Press.
- T. Merril and S. Meditz, eds., Zaire: A Country Study. Area Handbook Series. Washington DC: Library of Congress Federal Research Division, 1994.
- Callaghy, T., The State–Society Struggle: Zaire in Comparative Perspective. New York: Columbia University Press, 1984, ISBN 0-231-05720-2.
- Young, C., and Turner, T., The Rise and Decline of the Zairian State. Madison: The University of Wisconsin Press, 1985, ISBN 978-0-299-10110-7.
- Sve što treba da znate o zairskim izborima.