Здравац

Zdravac ili pitomi zdravac (lat. Geranium macrorrhizum) je biljka iz porodice zdravaca (Geraniaceae). Prirodni areal zdravca su jugoistočni Alpi i Balkan.

Zdravac
Geranium macrorrhizum
Naučna klasifikacija
Carstvo:	Plantae
Divizija:	Magnoliophyta
Klasa:	Magnoliopsida
Red:	Geraniales
Porodica:	Geraniaceae
Rod:	Geranium
Vrsta:	G. macrorrhizum
Binomno ime
Geranium macrorrhizum L.

Opis biljke

Cvet gajenog zdravca

Zeljasta, višegodišnja biljka uspravnog stabla visokog do 40 cm. Listovi su na dugačkim drškama i sa liskama izdeljenim na krupne režnjeve. Cvetovi jasno uočljivi sa crvenim do tamnocrvenim kruničnim i šiljatim, jajastog oblika čašičnim listićima. Rizom je dobro razvijen, krupan (macros= krupan) dužine 10-15 cm, sa ljuspastim zaliscima i koso postavljen.

Hemijski sastav droge

Rizom (Geranii macrorrhizi) i nadzemni deo (G. herba) biljke su najčešće u upotrebi kao droga. Rizom sadrži:

• najviše tanina (i do 20%),
• flavonoide,
• pektine, gume,
• etarsko ulje itd.

Etarsko ulje se prilikom sušenja biljke brzo gubi pa je zato najbolje upotrebljavati svežu biljku. Ima specifičan, jak i prijatan miris koji podseća na neku mešavinu ruže i muskatne žalfije. Zbog toga se etarsko ulje sve češće koristi u kozmetici. Gaji se kao ukrasna biljka u vrtovima i baštama.

Lekovito dejstvo i upotreba

Zdravac se pre svega koristi u narodnoj medicini to za smirivanje upale kože i sluzokože upravo zahvaljujući prisustvu visokog sadržaja tanina. Pomaže kod nesanice tako što usporava aktivnosti i produžava sam san. Kao blago umirujuće sredstvo deluje na nervni sistem i smiruje nervozu srca.

Literatura

• Gostuški, R: Lečenje lekovitim biljem, Narodna knjiga, Beograd, 1979.
• Grlić, Lj: Enciklopedija samoniklog jestivog bilja, August Cesarec, Zagreb, 1986.
• Djuk, A, Dž: Zelena apoteka, Politika, Beograd, 2005.
• Jančić, R: Lekovite biljke sa ključem za određivanje, Naučna knjiga, Beograd, 1990.
• Jančić, R: Botanika farmaceutika, Službeni list SCG, Beograd, 2004.
• Jančić, R: Sto naših najpoznatijih lekovitih biljaka, Naučna knjiga, Beograd, 1988.
• Kojić, M, Stamenković, V, Jovanović, D: Lekovite biljke jugoistočne Srbije, ZUNS, Beograd 1998.
• Lakušić, D: Vodič kroz floru nacionalnog parka Kopaonik, JP Nacionalni park Kopaonik, Kopaonik, 1995.
• Marin, P, Tatić, B: Etimološki rečnik, NNK Internacional, Beograd, 2004.
• Mindel, E: Vitaminska biblija, FaMilet, 1997.
• Mišić Lj, Lakušić R: Livadske biljke, ZUNS Sarajevo, ZUNS Beograd, IP Svjetlost, 1990
• Stamenković, V: Naše neškodljive lekovite biljke, Trend, Leskovac
• Tucakov, J: Lečenje biljem, Rad, Beograd, 1984.
• RHS A-Z encyclopedia of garden plants. United Kingdom: Dorling Kindersley. 2008. str. 1136. ISBN 1405332964. 

Spoljašnje veze

• BioNet škola