Издајник (drama)
Izdajnik je istorijska drama srpskog književnika Miladina Ševarlića.
| Kosovo | |
|---|---|
 Miladin Ševarlić | |
| Nastanak | |
| Orig. naslov | Kosovo |
| Autor | Miladin Ševarlić |
| Zemlja | Srbija |
| Jezik | srpski jezik |
| Sadržaj | |
| Žanr / vrsta dela | istorijska drama, politička satira, društvena komedija, |
| Teme | raspad Srpskog carstva, boj na Kosovu |
| Mesto i vreme radnje | Moravska Srbija; jun 1389. godine |
| Izdavanje | |
| Datum | 2010. |
| Hronologija | |
| Prethodnik | Kosovo (drama) |
| Naslednik | Zmaj od Srbije |
Likovi
uredi- Vuk Branković, u drami prikazan kao ponosan, principijelan čovek i rodoljub, koji jedini odbija da se pokori Turcima, ali je od strane režima Lazarevića oglašen kao izdajnik kako bi se pred narodom opravdala kosovska tragedija.
- Kneginja Milica, prikazana kao surova žena spremna na sve kako bi sačuvala vlast.
- Patrijarh Danilo, njen savetnik, prikazan kao licemer i makijavelistički političar. Proglašavanje Vuka za izdajnika je njegova ideja.
- Stefan Lazarević, prikazan kao makijavelistički političar u formiranju.
- Marko Kraljević, prikazan kao bestidna turska ulizica i izdajnik, propagator realne politike, koji ispod prividne dobroćudnosti krije svoje prave namere. Takođe, vrstan sportista.
- Olivera, Miličina kći, i dalje u žalosti za Vitomirom[a] i gnevna na oca, čak i posle smrti.
- Učitelj mačevanja, tajanstvena ličnost koja istovremeno služi kneginju Milicu, Marka Kraljevića i sultana Bajazita. Na kraju saznajemo da mu je pravo ime Adem Krasnići.
Odstupanja od istorije
urediU cilju sažimanja dramske radnje, smrt Vuka Brankovića premeštena je iz 1397. u 1390. godinu, u vreme kada su Stefan Lazarević i kneginja Milica postali Bajazitovi vazali, a Vuk odbio to da učini. Uz to, likovi u drami govore modernim jezikom i koriste moderne pojmove (Marko Kraljević prikazan je kako radi sklekove i preskače vijaču, učitelja mačevanja ponavljano nazivaju trenerom, itd).
Analiza
urediDrama Izdajnik pripada ciklusu Ševarlićevih drama sa tematikom iz srpske srednjovekovne istorije, koje kritičari[b] svrstavaju u takozvanu Srpsku trilogiju, zajedno sa dramama Propast carstva srpskoga (iz 1980), Kosovo (iz 1988) i Zmaj od Srbije (iz 1994).[1] Po rečima samog pisca, ovom ciklusu pripadaju i kasnije napisane drame Izdajnik (iz 2010) i Balkanski gambit (iz 2013), pošto se u njima javljaju isti likovi[v], a dramska radnja se kontinuirano nadovezuje - Balkanski gambit predstavlja prolog za Propast carstva srpskoga, a Izdajnik se neposredno nadovezuje na Kosovo. Hronološki, drame idu sledećim redom i zajedno čine tematsku celinu koja se bavi propadanjem stare srpske države:[2]
- Balkanski gambit (2013),
- Propast carstva srpskoga (1980),
- Kosovo (1988),
- Izdajnik (2010),
- Zmaj od Srbije (1994).
Iako se bavi istorijskim ličnostima i događajima, Izdajnik ipak nije klasična istorijska drama: polazeći od istorijskih činjenica i narodnog predanja, ova drama uspostavlja simboličku vezu i analogiju srpske nacionalne istorije sa modernom srpskom i jugoslovenskom[g] političkom situacijom.[1]
Žanr ove drame najbolje je definisao sam autor, koji sve drame Srpske trilogije opisuje kao farsične parabole, u kojima se istražuju zakonitosti i konstante srpske istorije - pre svega ciklusi propadanja i uništenja srpske države, pitanja odnosa stvarnosti i zvanične srpske istorije, kao i pitanja iracionalnog, mitomanskog odnosa srpskog naroda i njegovih vođa prema vlastitoj prošlosti i sadašnjosti.[1]
Napomene
uredi- ^ Vitomira, junaka iz prvih borbi protiv Turaka, Lazar je pogubio u drami Kosovo.
- ^ Olivera Stojanović, Boško Suvajdžić, D. Č. Jovanović i drugi.
- ^ Knez Lazar, kralj Vukašin, Marko Kraljević i car Dušan u Balkanskom gambitu, a Vuk Branković, Marko Kraljević, Olivera i Đurađ Branković u Izdajniku.
- ^ Drama Kosovo je objavljena 1988, uoči raspada bivše SFRJ.
Izvori
uredi- ^ a b v Ševarlić, Miladin (2006). Izabrane drame. 2. Beograd: Udruženje dramskih pisaca Srbije. str. 7—8. ISBN 86-85501-08-3.
- ^ Ševarlić, Miladin (2014). Izabrane drame. 5. Beograd: Udruženje dramskih pisaca Srbije. str. 245—250. ISBN 978-86-85501-43-2.