Istorija Vojske Crne Gore

1879—1912.

Glavna crnogorska vojna zastava Alaj-barjak

Posle vojnih uspeha u ratovima 1876—1878. tokom kojih je Kneževina (orig. Knjaževina) Crna Gora uvećana za veliku teritoriju, na severu od reke Tare do na jugu Jadranskog mora (oslobođeni gradovi Podgorica, Nikšić, Kolašin, Bar i Ulcinj), 1880. se pristupilo reogranizaciji Crnogorske vojske. Svaka je crnogorska kapetanija oformila svoj rezervni bataljon, a bilo ih je 42 ukupno. Od 1881. su obnovljene redovne vojne vežbe.

Komanda

Vrhovni je komandant Crnogorske vojske bio monarh, knez / kralj Nikola I Petrović. Za operativno komandovanje, organizovanje i finansijsku podršku Crnogorske vojske je bilo zaduženo Ministarstvo vojno, resor Vlade (orig. Ministarski savet) Kneževine / Kraljevine Crne Gore (vidi Ministarski savjet). Generalštab Crnogorske vojske je bio deo Ministarstva vojnog.

Oficirsko i podoficirsko obrazovanje

1882. upućeni su prvih 14 Crnogoraca na oficirske škole, posebno u Italiju i Rusiju. Do 1886. oficirsko obrazovanje završilo njih je 10 i to su bili prvi školovani oficiri u crnogorskoj ratničkoj istoriji. Od toga su perioda ovi crnogorski oficiri držali kurseve u Podgorici, Nikšiću i Cetinju.

Septembar 1895. u Podgorici je otvorena prva stalna pješačke podoficirska škola a prvi podoficiri su nosili čin desečar. Krajem 1896. na Cetinju je počela sa radom artiljerijska oficirska škola - prva crnogorska oficirska škola.

Septembra 1896. regrutovana je prva, stalna, radno jedinica Crnogorske vojske.

Formacija

Od 1906. Crnogorska vojska je dobila prve sistematizorane propise, a Zakon o organizaciji vojske je usvojen 1910. godine. Prema njima, ustrojene su pješadija i artiljerija, potom dva specijalizovana roda (izvidnički i pionirski), te pomoćni rodovi (bolničara, osoblje vojnih radionica, vojno-sudsko osoblje, žandarmerija i staratelji).

Od osnivanja 1869. unutrašnji crnogorski (prvo brzojavni) telekomunikacioni sistem, kao vitalan za protok vojno-odbrambenih informacija, bio je u nadležnosti Ministarstva vojnog (vidi: Crnogorski telegram).

Od 1913. Crnogorska žandarmerija je bila posebna vojno-policijska jedinica.

Svi Crnogorci između 18 do 62 godine su bili vojni obveznici. Regrutovanje se obavljalo tri puta godišnje a novac su u doba mira morali da imaju najmanje 25 godina.

Teritorija crnogorske kraljevine je bio do 1912. podeljen na četiri divizijske oblasti (Cetinjsku, Podgorička, Nikšićka i Kolašinsku), 11 brigadnih oblasti, 52 bataljunska okruga, te 322 četna područja.

Divizije su bile sastavljene od 2-3 pešadijske brigade. Svaka je divizijska komanda raspolagala sa po tri artiljerijske baterije. Uoči Prvog balkanskog rata Kraljevina Crna Gora je postrojila 55.000 vojnika.

Posle ratova 1912.-1913. ustrojene su i divizije u Pljevljima i Peći.

Činovi

Crnogorski oficirski činovi su bili:

• potporučnik
• poručnik
• kapetan
• komandir (srpski kapetana)
• brigadir
• divizijar (divizijski general, od 1910).

Počasnog karaktera su bile stare crnogorske komandne titule Serdar i vojvoda.

Podoficirski činovi su bili:

• desečar
• donarednik
• narednik

Naoružanje

Odmah nakon 1878. crnogorska država je kupila 20.000 pušaka model Werndl 1867 a 1880. 6 teških i 18 brdskih topova. 30.000 pušaka modela Berdan je nabavljeno 1895. a 1898. je Dobavljeno još 30.000 prvoklasnih ruskih puške Mosin-Nagant, petometki, kalibra 7,62 mm, koje su Crnogorci rado koristili i nazvali je „moskovkama“.

Crnogorska vojska je imala oko 120 topova, no upotreba crnogorske artiljerije je bila ograničena prevelikim brojem oruđa različitih kalibar što je otežavalo njihovo održavanje i nabavku projektila.

1912—1918.

Vojska Crne Gore iz 1918. bila je mnogo veća nego današnja. Za vrijeme Prvog svetskog rata Crna Gora je imala vojsku od 50.000 vojnika. Vrhovni komandant je bio kralj Nikola I, dok je načelnik Generalštaba bio Božidar Janković.

Jedinice

• Pljevaljska divizija

Na čelu pljevaljske divizije je bio brigadir Luka Gojnić. Divizija je bila sastavljena od 10 bataljona. Imala je oko 6.000 vojnika. Patrolirala je predjelom istočno od Pljevalja.

• Hercegovačka divizija

Komandir Hercegovačke divizije je bio serdar Janko Vukotić. Bila je sastavljena od 15 bataljona. Imala je oko 15.000 vojnika. Patrolirala je granicom sa Hercegovinom.

• Lovćenska divizija

Na čelu Lovćenske divizije je bio divizijar Mitar Martinović. Bila je sastavljena od 18 bataljona. Imala je oko 8.000 vojnika. Patrolirala je dijelovima oko Lovćena i Sutormana.

• divizija Stara Srbija

Na čelu Stara Srbija divizije bio je brigadir Radomir Vešović. Bila je sastavljena od 13 bataljona. Imala je oko 6.000 vojnika. Obezbjeđivala je granicu sa Albanijom.

Literatura

• Momir M. Marković, "Crnogorski rat: Ogled o četiristogodišnjem crnogorskom ratu", treće izdanje, Podgorica, 1996.
• Vladimir Jovanović, "Crnogorski blickrig" - o formaciji Crnogorske vojske uoči balkanskih ratova