Kavadarci
Kavadarci (mkd. Кавадарци) su grad u Severnoj Makedoniji, u južnom delu države. Kavadarci su sedište istoimene opštine Kavadarci, kao i središte istorijske oblasti Tikveš, čuvene po vinovoj lozi i vinogradarstvu.
 Most na reci Luda Mara u Kavadarcima i deo uređenog korita reke i šetališta na keju | |
 Zastava
 Grb
| |
| Administrativni podaci | |
| Država | Severna Makedonija |
| Opština | Kavadarci |
| Stanovništvo | |
| — (2002) | 29.188 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 41° 26′ 00″ S; 22° 00′ 00″ I / 41.43333328246128° S; 21.9999999510268° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 320 m |
  Kavadarci Kavadarci na karti Severne Makedonije | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 1430 |
| Pozivni broj | 043 |
| Registarska oznaka | KA |
| Veb-sajt | www |
Danas su Kavadarci savremeni grad sa približno 30 hiljada stanovnika, mahom etničkih Makedonaca.
Geografija uredi
Grad Kavadarci je smešten u južnom delu Severne Makedonije. Od Skoplja, Kavadarci su udaljeni je 105 km južno, a prvi grad u blizini je Negotino (10 km severno).
Reljef: Kavadarci su središte istorijske oblasti Tikveš, poznate po vinovoj lozi i vinogradarstvu. Naselje je položeno južnom obodu Tikveškoj kotlini, na približno 320 m nadmorske visine. Južno od grada izdiže se gorje Vitačevo, a južnije visoke planine Kožuf i Kozjak. Severno se pruža polje.
Klima u Kavadarcima je izmenjena kontinentalna sa značajnim uticajem Egejskog mora (žarka leta). Temperature ljeti znaju biti i +40 °C a zimi se znaju spustiti i ispod -10 °C
Vode: Kroz Kavadarce protiče rečica Luda Mara, koja se severnije uliva u Vardar. Reka deli grad na zapadni i istočni deo i preko nje postoji nekoliko gradskih mostova, namenjenih za pešake i vozila. Korito reke je tokom 2010. godine u dužini od 2 km uređeno u vidu keja sa šetalištem i klupama.
Istorija uredi
Prvi put grad se spominje u osmanskim spisima iz 1823. godine kao mala naseobina (kasaba) sa oko 2000 stanovnika.
U mestu je od 1860. do 1868. godine radila srpska narodna škola.[1]
Osamdesetih godina 19. veka, dok je Makedonija još uvek bila u sastavu Osmanskog carstva, Kavadarci su postali sedište Tikveške kaze (opštine).[2] U Kavadarcima je sredinom jula 1894. godine osnovan jedan od prvih revolucionarnih odbora organizacije VMRO. Osnivač revolucionarnog komiteta ove organizacije u Kavadarcima je bio Dame Gruev, a predsednik učitelj Pane Ivanov.[3]
Posle Prvog balkanskog rata Vardarska Makedonija je prema odredbama Londonskog ugovora o miru pripala Kraljevini Srbiji. Kraljevina Bugarska je bila nezadovoljna odredbama ugovora o miru, jer je želela da priključi sebi čitavo područje Makedonije. Stoga je 15. juna 1913. organizovala grupu pripadnika VMRO u sklopu priprema za Drugi balkanski rat da uz podršku i učešće oficira bugarske vojske proteraju predstavnike vlasti Kraljevine Srbije iz Kavadaraca, Negotina i Vataše. Ovaj događaj je u Makedoniji uglavnom bio tretiran kao bugarska vrhovistička provokacija sve do kraja 20. veka, kada je pod nazivom „Tikveški ustanak“ počelo da mu se posvećuje više pažnje. Paravojne formacije sastavljene od predstavnika iz Makedonije, pod komandom Jovana Babunskog i Jaje-age su se ubrzo surovo obračunale sa pripadnicima VMRO i njihovim pristalicama. Tom prilikom je poginulo 545 stanovnika Tikveške oblasti.
1918. godine Kavadarci su se pripojili Kraljevini SHS, kasnije Jugoslaviji. Od 1991. godine grad je u sastavu Severne Makedonije.
Stanovništvo uredi
Po poslednjem popisu stanovništva iz 2002. godine, grad Kavadarci je imao 29.188 stanovnika, sledećeg nacionalnog sastava:
Većinska veroispovest stanovništva je pravoslavlje.
Privreda uredi
istorijske oblasti Tikveš, čuvene po vinovoj lozi i vinogradarstvu.
Obrazovanje uredi
U Kavadarcima postoji Gimnazija „Dobri Daskalov“, koja nosi ime pripadnika VMRO koji je rođen u Kavadarcima. Gimnaziju je osnovala Bugarska egzarhija 1897. godine. Tada je imala samo dva razreda, ali je u školskoj godini 1907—1908. organozovana nastava i za treći razred.
Po završetku Balkanskih ratova srpska vlast nije dozvolila da Bugarska egzarhija nastavi sa protivpravnim obrazovnim delatnostima i gimnazija je 1913. godine prestala sa radom. Tokom Bugarske okupacije u Prvom svetskom ratu je u decembru 1915. ponovo organizovana nastava u gimnaziji. Posle završetka Prvog svetskog rata gimnazija nastavlja sa radom pod različitim imenima (Građanska škola, Niža gimnazija, Josip Broz Tito). Posle obrazovanja Severne Makedonije 1994. godine gimnazija menja ime i umesto „Josip Broz Tito“ biva nazvana „Dobri Daskalov“.[4]
Znamenitosti uredi
- Pološki manastir sa crkvom Sv. Đorđa, pokraj Tikveškog jezera. Manastir je podignut početkom 14. veka a oslikan između sredine 1343. i 1345. godine. Pored portreta ktitora, tu su i portreti kralja Dušana, kraljice Jelene i mladog Uroša koje krunišu Hrist i anđeli.[5] U 17. veku crkvi je dodan narteks, dok je u 19. veku kompletno obnovljen. Manastir je poznat po svom inventaru, po drvenoj propovedaonici iz 1492. godine i oslikanom raspeću sa ikonostasa iz 1584 godine. Negde između 1599 — 1609. godine, crkva je nanovo živopisana od strane igumana Save i kaluđera Partenija.[6]
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ "Carigradski glasnik", Carigrad 1904. godine
- ^ Kamčevski, Petre (2002). Todor Kamčev, tikveški vojvoda i revolucionar. Kavadarci: Muzej-galerija Kavadarci. str. 23. ISBN 978-9989-9562-4-9.
- ^ Kamčevski 2002, str. 47.
- ^ [1][mrtva veza] Internet sajt Gimnazije „Dobri Daskalov“
- ^ S. Radojčić, Portreti srpskih vladara u Srednjem veku, Beograd 1996.
- ^ „Arhivirana kopija”. Arhivirano iz originala 21. 02. 2015. g. Pristupljeno 20. 02. 2015.
