Karlo II od Navare

Karlo II od Navare
Karlo II od Navare
Lični podaci
Puno ime	Karlo II Zli od Evre i Navare
Datum rođenja	10. oktobar 1332.
Mesto rođenja	Evre,
Datum smrti	1. januar 1387. (54 god.)
Mesto smrti	Pamplona,
Porodica
Supružnik	Žana Valoa
Potomstvo	Karlo III od Navare, Džoana od Navare, Peter of Navarre, Maria di Navarra
Roditelji	Filip D'Evre; Huana II od Navare
Dinastija	Evre
Kralj Navare
Period	1349. - 1387.
Prethodnik	Huana II od Navare
Naslednik	Karlo III od Navare

Karlo II od Navare zvani Zli (10. oktobar 1332. - 1. januar 1387), bio je kralj Navare (1349—1387) i grof Evrea (1349—1378).

Poreklo i dolazak na vlast u Navari uredi

Karlo se rodio 10. oktobra 1332. godine u gradu Evreu, kao sin Filipa, grofa Evrea i navarske kraljice Huane II.

Na vlast u Navari je došao 6. oktobra 1449. godine, u koju je došao tek u leto 1350. godine i vratio se u Francusku i većinu svoje vladavine je do 1362. godine proveo u Francuskoj.^{[traži se izvor]}

Karlo u Francuskoj uredi

Prve godine uredi

Karlo je u Francuskoj pre svega provodio vreme, jer je nastijao da povrati posede koje je nekad držala njegova majka tj. Šampanju, Angulem i Bri, a i da dođe na francuski presto, jer je njegova majka bila jedina kćerka francuskog kralja Luja X Kavgadžije. 1351. godine francuski kralj Žan II Dobri ga je postavio za zapovednika Langdoka i Karlo se pokazao kao vrlo sposoban na tom položaju tako što je uspeo da osvoji luku Santa Marija na Garoni 1352. godine. Žan ga je nagradio rukom svoje kćerke Žane iste godine. Karlo je počeo neprijateljstva sa drugim feudalcem Karlosom de La Serdom, jer je Karlos trebalo da posedne Šampanju, Angulem i Bri. Kasnije se taj sukob zaoštrio i prelazio je u otvoreni sukob, koji je na samom kraju 1453. godine dostigao vrhunac i Karlos je ubijen u Eglu 8. januara 1454. godine.

Zarobljeništvo uredi

Godine 1354. počeo je da, u savezu sa engleskim kraljem Edvardom III Plantagentom, kuje zaveru protiv Žana, ali je bio zarobljen aprila 1356. godine u Ruanu i zatočen u zamku Arle. Posle toga je engleski prestolonaslednik Edvard Crni Princ izvršio ševošu protiv Francuske i zarobio Žana u bici kod Poatjea 19. septembra iste godine.

Posle Žanovog Poraza u oktobru je formirana skupština staleža da vlada državom. Skupština je obrazovala posebni državni organ, koji pod Etjenom Marselom zahteva Karlovo oslobođenje, ali Dofen Šarl to odbija i raspušta skupštinu. Karlo se, ipak oslobodio 9. novembra 1357. godine i pobegao u Amjen.

Konflikt sa Dofenom Šarlom uredi

Ušao je u Pariz 30. novembra i sa Etjenom Marselom od Šarla zahtevao odštetu i formiranje posebnog vojvodstva na podrućju Normandije i Šampanje, koje bi pribadalo Kraljevini Navari, ali je obustavio pregovore sa Šarlom, čim je čuo za sporazum između Žana i kralja Edvarda u Vindzoru. Karlo je pohitao da skupi vojsku da bi osvojio Normandiju, ali nije uspeo.

Karlo u Žakeriji uredi

Bitka kod Moa 10. juna 1358. godine.

Etjen Marsel je 22. februara 1358. godine ubio Šarlove generale Robera de Klermona i i Žana de Konflana, a Šarla zarobio, pa je Karlo, sa oružanom pratnjom, 26. februara umarširao u grad. U gradu je formirao svoju stajaću vojsku od 1 000, ali nije uspeo da teritorijalno ništa uradi jer se razboleo. Dofen je pobegao od Karla u Kompijenj, ali Karlo je kao odgovor na to opljačkao okolinu Pariza.

Na kraju maja je izbila Žakerija na severu Pariza usmerena protiv plemića, između ostalog i protiv Karla. Da stvar bude još gora pridružio im se sam Etjen Marsel. Normandijski vitezovi su, zbog neomogućenosti Dofena, apelovali na Karla da ih skupi protiv seljaka. Iako je bio u savezu sa Etjenom, Karlo je napao i sa svojih oko 2 000 ljudi potukao oko 4 500 seljaka pod vođstvom Žaka Bonoma u bici kod Moa 10. juna i skoro sve ih pobio. Pošto je bio glavni kolovođa ustanka Žak je mučen do smrti užarenim gvozdenim šipkama. Posle toga je izvršio masakre pobunjenika po Francuskoj, gde je, iz osvete, pobijeno više od 20.000 seljaka.

Karlo protiv Parižana uredi

Posle toga je Karlo dopustio građanima Pariza da biraju kapetana grada, misleći da će on postati kapetan grada, ali taj potez ga je odaljio od ostalih plemića, koji su se borili protiv Žakerije. Za to vreme Dofen je regrutovao vitezove, koji su opljačkali okolinu Pariza. Shavtivši da je Dofenova vojska mnogo veća i jača od svoje, Karlo je počeo pregovore sa Dofenom, kome je predao Pariz da bi mu ovaj pomogao u borbi protiv Parižana. Parižani su ubrzo upali u zasedu na mostu na reci Sent-Klu, gde je ubijeno oko 600 njih. Posle toga je Dofen osvojio grad i Etjen je sa drugim pobunjenicima pogunio.

Karta Francuske posle mira iz Bretanje i iz Kalea. Žutom bojom su označeni Karlovi posedi.

Odnosi sa Dofenom posle Žakerije uredi

Za to vreme Karlo se nalazio u opatiji Sen Deni, pregovarajući sa kraljem Edvardom o tome da se Englezi spuste u Francusku i da Edvard dobije francuski presto, a Karlo Šampanju, Normandiju, Bri i Pikardiju. Edvard, ipak, nije pristao na to, jer je to mogla biti prepreka za mir između Engleske i Francuske. Ubrzo posle toga sklopljen je ugovor između Žana i Edvarda u Londonu 24. marte 1359. godine, po kojem Žan mora da plati 3.000.000 kruna i po kojem se Žan i Edvard obavezuju na zajednički rat protiv Karla. Međutim skupština opovrgava taj sporazum. Edvard je tada izgubio strpljenje i napao je Francusku. Za to vreme Dofen je pobeđivao Karla i osvajao Normandiju. Na glas o engleskoj invaziji odlučio je da se nagodi sa Dofenom, i posle dugih oklevanja sastao se sa Dofenom 19. avgusta kod Pontuaza. Tada je konačno sklopljen francusko-navarski mir, ali pravi mir sklopljen je 24. oktobra 1360. godine u Kaleu.

Rat za burgundsko nasleđe uredi

Kada je umro burgundski vojvoda Filip I Ruvrski 21. novembra 1361. godine, Karlo je postao kandidat za burgundski presto, jer je deda po majci njegove majke bio Rober II, burgundski vojvoda. Međutim moćniji kandidat bio je Žan, čiji je deda po majci bio Rober. Žan je hteo svog omiljenog sina Filipa Smelog. Posle neuspeha u nagovaranju pape da ga postavi za vojvodu Burgundije, Karlo se još istog meseca povukao u Navaru kujući zaveru protiv Dofena.

Žan de Grli se posle poraza kod Ulbek-Kočerela predaje Bertranu du Gesklinu

Poslednje operacije u Francuskoj uredi

Planirao je pobunu svojih snaga u Normandiji protiv francuske vlasti, ali taj pokušaj je u maju 1362. godine prošao bedno. Posle tog neuspeha planirao je i da 1364. godine skupi dve vojske, od kojih je jedna išla morem, a druga kopnom do Gaskonje, gde je trebalo da zajedno sa Almogaverima opustoši centralnu Francusku i Burgundiju.

Radi ostvarivanja plana u januaru 1364. godine Karlo se sastao sa Edavardom Crnim Princem u Aženu. Tim sastankom je dozvoljeno Karlu da prođe kroz Akvitaniju, dogoveoreno je da Kaptal de Buš tj. Žan de Grili, sa kojim je bila verena Karlova sestra, dođe u Normandiju da je brani od Francuza. Za to vreme Dofenov zapovednik, grof Osera, Bertran du Gesklin je opsedao Karlov grad Roljbuaz i posle tog osvajanja Gesklinova vojska je početkom aprila osvojila mnoge Karlove posede u Normandiji, ali nasu uspeli osvojiti grad Evre u koji je uskoro stigla Grilijeva vojska. Iz Evrea, Žan je krenuo na istok gde su njegovih oko 5 800 vitezova poraženi od oko 2 300 Francuza predvođenih Gesklinom 16. maja kod Ulbek-Kočerela. Manji deo Grilijeve vojske je preživeo, a oni koji su preživeli bili su zarobljeni, među zarobljenima se našao i Grili. Za to vreme Dofen je već bio kralj Francuske i 18. maja posle uspeha kod Ulbek-Kočerela se krunisao u Remsu, postavljajući svog brata Filipa za vojvodu Burgundije.

U avgustu su počeli francuski napadi na Evre. Za to vreme je mala navarska flota pod zapovedništvom Rodriga de Uriza isplovola iz Bajona za Šerbur. Istovremeno operisala je druga Karlova vojska i Almogaveri, koji su izbegavali sukobe sa Francuzima i 23. septembra, umesto da operišu po centralnoj Francuskoj i Burgundiji, stigli u Normandiju. Osvojili su poluostrvo Kotentin za Karla, ali na burgundskoj granici mala Karlova vojska je pod vođstvom Sigvina de Badefola osvojila grad Ons, preko koga je htela izvršavati buduće prepade u Burgundiji. Papa Urban V je zbog toga ekskomunicirao Sigvina.

U maju 1365. godine sklopljen je konačni navarsko-francuski mir, kojim je Karlo sve svoje teritorije osvojene u Francuskoj vratio, ali je sačuvao sve osvojene teritorije 1364. godine, osim citadele Melana. Pored toga Karlo je dobio grad Monpelje, ali je morao da se odrekne prava na brgundski presto.

Karlo u Kastiljskom građanskom ratu uredi

Kada je počeo Kastiljski građanski rat, u kome su Engleska i Kruna Kastilje, na jednoj i Francuska i Kruna Aragona na drugoj strani, Karlo je bio na strani Krune Kastilja i Engleske, ali se nije priključivao njihovoj vojsci i gledao gledao je da proširi Navaru, a kada su Francuzi počeli da pobeđuju 1465. godine sklopio je tajni sporazum sa Aragonom. Karlo je ipak u julu 1366. godine sklopio sporazum sa Englezima i Kastiljom o slobodnom prolazu, kroz Navaru. Kao naradu Karlo je dobio provincije Gipuskou i Alavu, kao i neke kastiljske tvrđave i mnogo novca. Zatim je u decembru sklopio sporazum sa Aragonom i uzurpatorom kastiljskog kralja Pedra, Enrikeom. Tim ogovorom on je zatvorio prolaz kroz Navaru za Pedra i Engleze i kao nagradu za to od njega dobio grad Logronjo i još novca. Kad je za to čuo Edvard Crni Princ je napao Navaru, ali Karlo je ponovo otvorio prolaz Englezima i Pedru tvrdeći da je lagao u dogovoru sa Enrikeom. Čak je i pratio Engleze u pohodu, ali se povukao pred borbu sa Enrikeom. Tada mu je postavljena zaseda, zarobljen je i u zarobljeništvu je ostao do 1368. godine.^{[traži se izvor]}

Nepijateljstva sa Francuskom 1369. i 1370. godine uredi

Karlo je 1369. godine poželeo da popravi svoj položaj u Francuskoj, pa je sklopio savez sa Žanom V Bretanjskim. Karlo je ipak, neželeći rat, postao svoje izaslanike francuskom kralju nudeći mu grad Monpelje, pod uslovom da mu ovaj preda Normandiju, što nije prihvaćeno. Za to vreme kralj Edvard III Plantagenet je Karlu i Žanu ponudio savez protiv Francuza, koji je bio prihvaćen, a kao bazu za napade protiv Francuza odabran je grad Šerbur. Edvard je u francusku poslao ser Roberta Nolesa, koji je se iskrcao u Kaleu i sa 4 500 vitezova opseo gradove: Aras, Rems, Trou, pa čak i sam Pariz, ali je u svim tim borbama pretrpeo poraze i konačni poraz se desio kod Ponvalena 4. decembra. Posle toga englesko-navarski savez nije činio ništa protiv Francuza, pa i sam Karlo je sa Francuzima u martu 1371. godine sklopio mir, već 1372. godine se povukao u Navaru i ubuduće se u borbi protiv Francuskog kralja služio spletkama.

Neprijateljstva sa Kastiljom uredi

Godine 1373. Karlo je sklopio savez sa Džonom od Genta, Edvardovim drugim sinom, koji je bio pretendent za kastiljski presto. Pošto je savez sa Džonom mogao biti koristan za Navaru, Karlo je sa njim u martu 1374. godine sklopio dogovor iz Daksa. Tim dogovorom Navara je postala Džonova baza, ali Džon je iznenada odustao od napada na Kastilju i Enrike (koji je za to vreme postao kralj Kastilje) je da bi obezbedio mir sa Karlom, u maju 1375. godine, udao svoju kćerku Leonor za njegovog sina isto Karla.^{[traži se izvor]}

Karlovi porazi uredi

Godine 1377. on je novom engleskom kralju Ričardu II Plantagentu predložio zajednički napad na Francusku i stavio mu je na raspolaganje, kao bazu, svoje posede; ali je morao da ostane u Navari zbog obnovljenog neprijateljstva sa Kastiljom. Ni to nije sprečilo Karla da odustane od svojih planova, pa je u Normandiju poslao svog sina naslednika i svog kancelara Žaka de Rua. Žakovo zaduženje je bilo da pošalje otrov u Pariz, kojim bi trebalo otrovati francuskog kralja. Zbog nestiglog engleskog pojačanja Kastiljci su u martu 1378. godine osvojili neke Karlove posede, dok je Karlo u maju izgubio svoje preostale posede u Francuskoj; osim Šerbura. Tada su u Nemuru zarobljeni Žak i Karlov sin, Karlo, a ovaj prvi je pogubljen. Karlo je molio Ričarda za pomoć, ali on je, umesto da mu pomogne, okupirao Šerbur.

U julu iste godine pod zapovedništvom princa od Asturije, Huana Trastamare, kastiljska vojska je napala Navaru i Karlo je poražen pa je morao da pobegne preko Pirineja u grad Sen-Žan-Pje-de-Por. U okrobru je ponovo morao zvati Engleze u pomoć, pa je otišao u bordo; gde mu je engleski zapovednik Gaskonje Džon Nevil odobrio malu vojsku, ali Huan je Navaru napao i u februaru 1379. godine. Karlo je konačno bio primoran da sa Huanom 31. marta sklopi ugovor iz Brionesa, kojim se Karlo obavezao da neće biti u savezu sa Engleskom, već samo sa Kastiljom i Francuskom, morao je Kastilji da preda 20 gradova južne Navare i da pristane na to da u gradu Tudeli budu Kastiljski garnizoni.

Njegova država je posle rata bila osiromašena i potpuno nemoćna i klonula za ratove.

Smrt uredi

Dana 1. januara 1387. godine Karlo je zbog svog pijančenja pao u komu. Njegovi doktori su tada zatražili da sluge donesu krpu natopljenu sa lekovitom vodom i da zaviju Karla, da bi se probudio, ali nespretne sluge su zapalile tu krpu izazvavši Karlovu smrt. Njegovo telo je sahranjeno u Notr Damu de Pamploni, njegovo srce u Notr Damu de Uhueu i njegova utroba u Notr Damu de Ronsevalske.^{[traži se izvor]}