Kiprijanova kuga
Kiprijanova kuga naziv je za pandemiju smrtonosne zarazne bolesti, najverovatnije velikih boginja, koja je pogodila područje tadašnjeg Rimskog carstva od 250. do oko 270. godine. Naziv je dobila po Svetom Kiprijanu koji je ovu pandemiju spominjao u svojim spisima. Oduzela je život dvojice rimskih careva - Hostilijana 251. i Klaudija Gotskog 270. Pretpostavlja se da je ova bolest pandemijskih razmera značajno uticala na brojne probleme, i krizu društva kojoj je bilo izloženo Rimsko carstvo u 3. veku.
| Kiprijanova kuga | |
|---|---|
 | |
| Klasifikacija i spoljašnji resursi | |
| Specijalnost | Infektologija Epidemiologija |
Poreklo naziva uredi
Savremeni istoričari ovu pandemiju izazvanu najverovatnije velikim ili malim boginjama, nazvali po Svetom Kiprijanu, koji je ovu epidemiju opisao u svojim spisima.
Uslovi koji su vladali u vreme pandemije uredi
Pretpostavlja se, da su se prvi znaci kuge javili u istočnom delu Rimskog carstva s kraja 240., odakle se bolest proširila na Italiju 248. godine U 251, poznato je da je u epidemiji stradao Hostilijan (251), rimski car Trebonijan Gal (251-253) i Decije Trajan (249-251), koji je umro u borbi sa gotskim plemenaima u Bitki kod Abrita koja je vođena od 250 do 266, na vrhuncu epidemije, u kojoj je do 5 000 ljudi dnevno umiralo u Rimu. Bitka kod Abrita predstavlja je prvi slučaj da je rimski car poginuo u borbi protiv paganske vojske i prvi slučaj da su varvari nekažnjeno opljačkali rimsku državu. Pisac Amijan Marcelin je bitku opisao kao najgori poraz Rimljana od Teutoburške šume, a pre bitke kod Hadrijanopolja. Hrišćani su poraz tumačili kao Božiji gnev. Savremeni istoričari je smatraju posledicom i epidemije kuge demoralizacije rimskih vojnika tokom kriza u drugoj polovini 3. veka.[1]
Epidemiologija uredi
Tokom starog veka poznato je više velikih epidemija, ali zanimljivo je primetiti da izvori beleže sve epidemije kao epidemije kuge, iako su antički lekari poznavali različite bolesti poput difterije, malarije ili dizenterije. Međutim kada se tadašnji opisi epidemija uporede sa današnjim medicinskim znanjima lako se može utvrditi da epidemija nije imala veze sa kugom.
Istoričar Vilijam Meknil smatra, da su Antoninijeva kuga, kao i kasnija Kiprijanova kuga (251-270) zapravo dve različite bolesti, jedna izazvana velikim boginja a druga malim boginjama, iako ne nužno tim redom. On to dokazuje činjenicom da Evropa ne bi pretrpela ozbiljne posledice i da se obe bolesti nisu javljale istovremeno, jer bi inače stanovništvo već u prvoj epidemiji steklo solidan imunitet za preživljavanje.
Drugi istoričari međutim veruju da su u oba slučaja epidemiju izazvale velike boginja.[2] Ova druga hipoteza najverovatnije je tačnija s obzirom da je procenjen datuma kada je nastala molekularna evolucija boginja, koja se javila posle 500. godine.[3]
Posledice uredi
Period pandemije karakteriše se značajnim smanjenjem broja poreskih obveznika,[4] i masovnim napuštanjem teritorije centralne Italije, što je dovelo do pojave močvara, a time stvorilo uslove za dalje širenje epidemije u do tada zdrava priobalna područja Etrurije i Lacija.[5] Pored toga, vojska je bila u stalnom pokretu po odlukama carstva, što je takođe uticalo na pojavu sve brojnijih slučajeva među među vojnicima zbog širenja bolesti.[6]
Još jedno pitanje treba razmotriti u ovoj epidemiji a to je hrišćanstvo. Mnogi naučnici smatraju da je Kiprijanova kuge bila jedan od glavnih faktora koji su doveli do širenja i prelaska Rimljana u hrišćansku veru tokom 3. veka.[7] U tom periodu, prema latinskom istoričaru Baroniju, nastao je hrišćanski običaj odevanja u crno - koja je bila boja žalosti. Primena crne odeće kao znaka žalosti zabeležena je u vreme vladavine Hadrijana (117-138), kada je car bio obučen u crnu odeću devet dana nakon smrti Plotine, supruge Trajana (98-117).[8]
Izvori uredi
- ^ Istorija starog Rima - N. A. Maškin, Naučna knjiga, 2002. godina
- ^ D. Ch. Stathakopoulos, Famine and Pestilence in the late Roman and early Byzantine Empire (2007) 95.
- ^ Furuse Y, Suzuki A, Oshitani H (2010) Origin of measles virus: divergence from rinderpest virus between the 11th and 12th centuries. Virol J. 7:52
- ^ Bowman 2005, str. 398.
- ^ Zinsser 2008, str. 140–141
- ^ Bowman 2005, str. 42, 50.
- ^ Kohn, George C. (2007). Encyclopedia of Plague and Pestilence: From Ancient Times to the Present. Infobase Publishing. ISBN 978-1-4381-2923-5.
- ^ Zinsser 2008, str. 141.
Literatura uredi
- Kohn, George C. (2007). Encyclopedia of Plague and Pestilence: From Ancient Times to the Present. Infobase Publishing. ISBN 978-1-4381-2923-5.
- Zinsser, Hans (2008). Rats, Lice and History. Transaction Publishers. str. 140—141. ISBN 978-1-4128-1571-0.
- Bowman|first Alan|, Peter Garnsey Averil Cameron|ti The Cambridge Ancient History, volume 12, The Crisis of Empire, AD 193-337, Cambridge University Press, 2005. isbn=978-0-521-30199-2; 398
Spoljašnje veze uredi
 | Molimo Vas, obratite pažnju na važno upozorenje u vezi sa temama iz oblasti medicine (zdravlja). |
