Koptska orijentalno-pravoslavna crkva
Koptska orijentalno-pravoslavna crkva je najstarija orijentalno-pravoslavna crkva, sa sedištem u Aleksandriji. Predstavlja najveću crkvu u Egiptu i okuplja oko 90% egipatskih hrišćana.[1]
Pripada porodici orijentalno-pravoslavnih crkava, koje su postale zasebno crkveno telo nakon Halkedonskog sabora 451. godine, kada su zauzele drukčije hristološke pozicije u odnosu na crkve vaseljenskog Pravoslavlja.[2] Pristalice halkedonske doktrine nazivaju Koptsku crkvu monofizitskom, iako sama Koptska crkva danas odbacuje radikalni monofizitizam i zvanično zastupa umerenije hristološke stavove.[3] Koptska crkva, zajedno sa ostalim orijentalno-pravoslavnim crkvama, zastupa specifičnu miafizitsku hristologiju, poštuje izvorni Nikejsko-carigradski simbol vere, zastupa pravovernu pneumatologiju i ne priznaje filiokvističku jeres, niti bilo koju drugu hulu na Svetog duha.
Istorija uredi
Osnivanje uredi
Prema predanju, crkvu egipatskih hrišćana je osnovao apostol Marko u Aleksandriji, sredinom 1. veka (oko 42. godine).[4] Zbog apostolskog porekla, poglavar ove crkve nosi titulu „papa Aleksandrije i patrijarh prestola Svetoga Marka“.
Nastanak monaštva uredi
Tokom 3. i 4. veka u okviru koptske crkve je došlo do nastanka hrišćanskog monaštva. Začetnici ili oci monaštva su Sveti Antonije Veliki, prepodobni Pavle Tivejski, Sveti Pahomije i Ava Amun u Nitrijskoj pustinji. Iz Egipta se monaštvo brzo proširilo u Palestinu, Siriju, Mesopotamiju, Malu Aziju i dalje u Italiju. Tokom istorije hrišćanstva, koptsko monaštvo je igralo veliku ulogu.
Monofizitski spor uredi
Aleksandrijski patrijarh Dioskor I je podržao monofizitsku hristološku poziciju na Saboru u Halkidonu (451) i odvojio se od melkitske grupe (melkit znači „carev pripadnik“), formirane od pravoslavnih Grka koji su prihvatili halkidonski dogmat. Iako se 520. godine pokušalo ponovno sjedinjenje ove grupe sa umerenim monofizitstvom oko Severa Antiohijskog (512—538), od 542. godine Kopti se, najviše blagodareći uticaju Jakova Baradaja, episkopa Edese (541—578), organizuju autonomno kao antihalkidonska grupacija.
Arapska osvajanja uredi
Vremenom se Koptska crkva konačno otcepila kako od Rima tako i od Vizantije, a arapsko osvajanje 642. godine favorizovalo je tu autonomiju.
Koptska umetnost uredi
Tokom istorije koptska crkva je veoma razvila koptsku umetnost ikonopisanja po kojoj je postala čuvena u svetu.
Izvori uredi
- ^ "Egypt from “U.S. Department of State/Bureau of Near Eastern Affairs”" Arhivirano na sajtu Wayback Machine (5. mart 2009). United States Department of State. September 30, 2008.
- ^ Koptska crkva nazivom melkit (na koptskom „carev čovek“) označava one hrišćane koji su prihvatili halkidonski dogmat.
- ^ The Christian Coptic Orthodox Church Of Egypt, Pristupljeno 9. 4. 2013.
- ^ Eusebius of Caesarea, the author of Ecclesiastical History in the fourth century, states that st. Mark came to Egypt in the first or third year of the reign of Emperor Claudius, i.e. 41 or 43 A.D. "Two Thousand years of Coptic Christianity" Otto F.A. Meinardus p28.
Vidi još uredi
Literatura uredi
- Zizjulas, Jovan (2001). „Eklisiološki problemi svojstveni odnosima istočnih halkidonskih i istočnih (orijentalnih) nehalkidonskih crkava” (PDF). Bogoslovlje: Časopis Pravoslavnog bogoslovskog fakulteta u Beogradu. 45 (1-2): 135—152.
- Janjić, Dragana (2012). Dohalkidonske crkve. Leposavić: Institut za srpsku kulturu.
- Meyendorff, John (1989). Imperial unity and Christian divisions: The Church 450-680 A.D. The Church in history. 2. Crestwood, NY: St. Vladimir's Seminary Press.
- Majendorf, Džon (1997). Imperijalno jedinstvo i hrišćanske deobe: Crkva od 450. do 680. godine. Kragujevac: Kalenić.
- Nikolić, Sanja (2013). Za mir svega sveta i sjedinjenje svih: Bogoslovski dijalog Pravoslavne crkve sa Drevnoistočnim (nehalkidonskim) crkvama. Požarevac: Eparhija braničevska.
- Ostrogorski, Georgije (1969). Istorija Vizantije. Beograd: Prosveta.
- Popović, Radomir V. (2007). „Neke od najvećih hrišćanskih jeresi prvog milenijuma: arijanstvo, monofizitstvo, filiokve (filioque)”. Crkva Hristova i svet religije: Antologija pravoslavnih viđenja (2. dopunjeno izd.). Beograd: Dosije. str. 331—336.
- Fradinski, Vikentije (1959). „Koptska crkva (Ka pitanju njenog sjedinjenja sa istočnopravoslavnom crkvom)” (PDF). Bogoslovlje: Organ Pravoslavnog bogoslovskog fakulteta u Beogradu. 18 (1-2): 47—68.
