Kočani

Kočani
mkd. *Кочани*
Kočani; mkd. Кочани
	Pogled na Kočane
	Zastava Grb
Administrativni podaci
Država	Severna Makedonija
Opština	Kočani
Stanovništvo
— (2002)	28.330
Geografske karakteristike
Koordinate	41° 54′ 59″ S; 22° 24′ 46″ I / 41.9164° S; 22.4128° I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina	350 m
	Kočani Kočani na karti Severne Makedonije
Ostali podaci
Poštanski broj	2300
Pozivni broj	033
Registarska oznaka	KO
Veb-sajt	www.kocani.gov.mk

Kočani (mkd. Кочани) ili Kočane, je grad u Severnoj Makedoniji, u istočnom delu države. Kočani je sedište istoimene opštine Kočani, kao i središte oblasti Kočansko polje.

Grad je poznat po „Kočanskom pirinču“, koji je bio poznat u celoj nekadašnjoj SFRJ.

Geografija uredi

Tradicionalna žetva „Kočanskog pirinča“

Grad Kočani je smešten u istočnom delu Severne Makedonije. Od najbližeg većeg grada, Štipa grad je udaljen 30 km severoistočno, a od glavnog grada Skoplja 115 km istočno.

Reljef: Kočani je središte istorijske oblasti Kočansko polje, jedno od „žitnica“ Severne Makedonije. Naselje je smešteno na severnoj strani izduženog polja, na mestu gde se iz polja izdižu najjužniji ogranci Osogovskih planina. Na planini se nalazi se poznati zimski turistički centar Ponikva. Gradsko područje bregovito, na približno 350 m nadmorske visine.

Klima u Kočanu je umereno kontinentalna za uticajem Egejskog mora (toplija leta, blaže zime).

Vode: Kroz Kočane protiče istoimena Kočanska reka, koja deli grad na zapadnu i istočnu polovinu. Ona se nekoliko kilometara južnije uliva u reku Bregalnicu. Par kilometara severno od grada obrazovano je veštačno jezero Gratče.

Istorija uredi

Kočani na razglednici iz 1930.ih godina

Područje Kočana je bilo naseljeno još od praistorije. Postoje tragovi jednog antičkog naselja kod sela Donje Grače (ostaci bedema, rimska i vizantijska keramika i nakit).

Kočani noću

Naselje pod današnjim nazivom prvi put se spominje krajem srednjeg veka. Tačnije, 1337. godine, kada je ovaj prostor bio u posedu srpske porodice Dragaš. Tada je srpski vlastelin Jovan Oliver Crkvu Sv. Dimitrija darovao Kočanu. Godine 1371. mesto je posed srpskih velikaša Dejanovića.^[1]

Drugi pisani tragovi su oni turskog putopisca Evlije Čelebije iz 1519. godine, gde navodi da je Kočani jedno lepo selo u kojem žive 54 hrišćanske porodice i jedna muslimanska, kao i da ima 12 neoženjenih hrišćana (Tapu defteri 85, 446-447).

Sve do 19. veka naselje nije imalo veći značaj. Tada se naselje počinje razvijati kao gradsko.

Mitropolijski namesnik u Kočanima, pop Dimitrije Marković je - kako piše u čitulji - "napadnut od zlikovačke bugarske ruke ispustio je svoju plemenitu dušu 26. aprila 1900. godine u najbolje doba svoga života, u 34. godini". Bilo je to jedno u nizu političko-terorističkih ubistava, koje su naručili ili izveli bugarski egzarhisti.^[2]

U mestu je između 1868-1874. godine radila srpska narodna škola.^[3] Pretplatu za nedeljni srpski list "Carigradski glasnik", skupljao je 1896. godine u Kočanima, učitelj Jovan Radović. U crkvi i školi se redovno proslavljala školska slava Sv. Sava. Domaćin slave 1899. godine bio je mesni prota Danilo Trajković. Svetosavsku besedu je izgovorio učitelj Jerotije Arsić.^[4] Sledeće 1900. godine Srbi u Kočanima su ostali bez svoje crkve, koju su preuzeli bugarski egzarhisti.^[2]

Tokom terenskog istraživanja u maju 1904. godine posetili su mesto srpski generalni konzul u Skoplju, Mihajlo Ristić i poznati naučnik geograf dr Jovan Cvijić. Obišli su tamošnje Srbe - mitropolijskog namesnika, upravitelja i samu srpsku školu, te pop Danila.^[5] I pored velikih problema koje su imali sa bugarskim egzarhistima, Srbi iz mesta su 1906. godine u svojoj školi proslavili školsku slavu Savindan. Činodejstvova je grčki sveštenik nadležni mitropolijski namesnik pop Sofudis. Upravitelj srpske škole Sima Dimitrijević je izgovorio svetosavsku besedu pred gostima, među kojima je bilo više trgovaca Grka.^[6]

Krajem 19. veka naselje je imalo nešto blizu 5600 stanovnika, od čega su polovina bili muslimanski Turci, a polovina pravoslavni Sloveni.

Godine 1912. Kočani se sa okolinom pripajaju Kraljevini Srbiji, kasnije Jugoslaviji. Od 1991. godine grad je u sastavu Severne Makedonije.