Kralj (šah)

Za druge upotrebe pogledajte stranicu Kralj (višeznačna odrednica).

Kralj (♔,♚) je najvažnija figura u šahu. Cilj igre je ugroziti tuđeg kralja - kada je kralj napadnut, i ne može da pobegne, ta situacija se zove šah-mat, i igrač čiji je kralj zarobljen je izgubio partiju. U konvencionalnoj partiji šaha, oba igrača započinju igru sa svojim kraljevima postavljenim na polju e, (između kraljice i kraljevog lovca). U algebarskoj notaciji, beli kralj počinje sa pozicije e1 a crni kralj sa pozicije e8.

Početna pozicija

	a	b	c	d	e	f	g	h
8									8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	a	b	c	d	e	f	g	h

Početna pozicija belog i crnog kralja na šahovskoj tabli.

Kraljeva u za sve vreme trajanja partije na šahovskoj tabli ima dva - jedan beli i jedan crni.

Oni startuju sa polja suprotne boje - beli kralj sa crnog polja, a crni kralj sa belog polja.

Kretanje kralja

	a	b	c	d	e	f	g	h
8									8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	a	b	c	d	e	f	g	h

Dozvoljena polja za belog kralja i za crnog kralja (polja na koja smeju da stupe u narednom potezu).

Kretanje

Kralj može da se pomera za po jedno polje u svim pravcima (horizontalno, vertikalno i dijagonalno). Zabranjeno mu je da se pomeri na polje koje je napadnuto neprijateljskom figurom (jer ga ovo stavlja u šah poziciju). Kralj jede (uzima) protivničku figuru tako što se postavi na polje koje je do tada zauzimala dotična figura. Takođe, zajedno sa topom, kralj može da izvede poseban pokret, nazvan rokada.

Primer za šah

	a	b	c	d	e	f	g	h
8									8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	a	b	c	d	e	f	g	h

Na potezu je crni, čijeg kralja napada bela kraljica po dijagonali, pa je „u šahu“. Crni se može zaštititi na tri načina: pomeranjem kralja na neko od označenih polja; može da se zaštiti pešakom sa e7 na e5, ili lovcem sa f6 na e5, čime se prekida linija napada; ili uzeti napadačku figuru (belu kraljicu na g3) sopstvenom kraljicom koja se nalazi na polju b3.

Šah i šah-mat

Glavni članci: Šah (šah) i Šah-mat

Ako jedan igrač napadne protivničkog kralja, kaže se da je kralj u šahu, i napadnuti igrač u sledećem potezu mora da zaštiti kralja, tako što će ga ukloniti iz opasne situacije. Postoje tri moguća načina da se kralj izvede iz šaha:

• Povlačenjem kralja na neko polje koje nije pod napadom
• Postavljanjem neke figure između kralja koji je „u šahu“ i figure koja ga napada (kako bi se prekinula linija napada)
• Uzimanjem figure koja napada kralja

Ako nijedan od ova tri načina nije moguć, kralj je doživeo šah-mat i igrač čiji je to kralj je izgubio partiju, jer mu je zarobljen kralj.

Primer za pat (1/2)

	a	b	c	d	e	f	g	h
8									8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	a	b	c	d	e	f	g	h

Na potezu je beli.

Primer za pat (2/2)

	a	b	c	d	e	f	g	h
8									8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	a	b	c	d	e	f	g	h

Da bi odbranio svog pešaka, beli je odiigrao 1. Ke6. Međutim, pošto crni kralj] nije direktno napadnut, a crni nema mogućnost bilo kog legalnog poteza, nastupio je pat.

Pat

Glavni članak: Pat (šah)

Pat pozicija nastaje pod određenim okolnostima:

• Kralj nije direktno napadnut
• Igrač koji je na potezu ne može igrati bilo kojom drugom figurom
• Svi validni potezi koje igrač koji je na potezu može da povuče bi doveli njegovog kralja u šah poziciju

Ako se ova pat pozicija dogodi, igra se završava nerešenim ishodom. Igrač koji ima vrlo malo (ili nimalo) šanse da pobedi će često pokušati da se stavi u pat poziciju kako bi izbegao poraz.

Uloga u igri

Kralj načinjen od stakla.

U otvaranju ili sredini igre, kralj će retko igrati aktivnu ulogu u razvijanju ofanzivnih ili defanzivnih pozicija. Igrač obično pokušava da zaštiti kralja na ivici table, iza svojih pešaka. U završnici, međutim, kralj izlazi iz skrovišta i igra aktivnu ulogu kao ofanzivna figura, i takođe se koristi da pomogne napredovanje preostalih pešaka.

Teško je proceniti relativnu vrednost kralja u odnosu na ostale figure, jer ne može biti pojeden ili zamenjen. U ovom smislu, njegova vrednost je beskonačna. Ali ako se procenjuje kraljeva korisnost kao ofanzivne figure u završnici partije, često se smatra da je malo jači od lovca ili konja -- Lasker mu je u delu Lasker's Chess Primer dodelio vrednost skakača i pešaka.