Kubanjska Narodna Republika

Kubanjska narodna republika (rus. Кубанская Народная Республика; ukr. Кубанська Народна Республiка) je bila kratkotrajna država kubanjskih kozaka, koja je postojala na jugu današnje Rusije na kraju Prvog svetskog rata, odnosno tokom Ruskog građanskog rata od 1918. do 1920.

Njena teritorija odgovarala je kubanjskom regionu Ruske imperije, gde su Kozaci, tradicionalno najvernije pristaše carskog režima, uživali određeni stepen političke autonomije. Nakon što je Februarska revolucija 1917. svrgnula cara i uspostavila republički režim, Kozaci ne samo da su izgubili svog glavnog pokrovitelja, već je slom ruske vojske na Istočnom frontu podstakao mnoge Kozake da dezertiraju kako bi zaštitili svoju domovinu od moguće turske invazije. U martu 1917. lokalni kozaci su formirali sopstveni skup pod nazivom Kubanjska rada, koji se proglasio jedinim legitimnim telom vlasti i koji je samo nekoliko meseci kasnije Privremenu vladu priznao kao legitimnu vladu Rusije.

Pad Privremene vlade u Oktobarskoj revoluciji i uspostavljanje boljševičkog sovjetskog režima primorali su Kozake na radikalnije korake da sačuvaju svoj položaj. 28. januara 1918. zvanično je proglašena Kubanjska Narodna Republika, a 16. februara nezavisnost od Rusije.

S druge strane, nova država, slično republici Don, susednom kozačkom entitetu na severu, bila je duboko politički podeljena. Nekozačko stanovništvo se gotovo po pravilu opredelilo za boljševike, koji su 1918. na toj teritoriji osnovali nekoliko entiteta, poput Kubanjske sovjetske republike, Kubanjsko-crnomorske sovjetske republike i, konačno, Severnokavkaske sovjetske republike. Sami pak kozaci bili su podeljeni u dve frakcije - tzv crnci iz primorskih delova koji su se zalagali za nezavisnost i federaciju sa Ukrajinom, i uživali su podršku carske Nemačke i Centralnih sila i tzv. redovi koji su se zalagali za obnovu predratne ruske države, odnosno lojalnost snagama Antante. Ovi drugi su pronašli glavnu podršku u Generalu Bele Garde Antonu Denjikinu i njegovoj dobrovoljačkoj vojsci, koja je do kraja 1918. godine uspela da oslobodi područje Kubanj u najvećoj meri od boljševika. Tada su se suprotstavljene frakcije u Radi pomirile pod sloganom zajedničke borbe protiv boljševizma, a kapitulacija Centralnih sila, odnosno kraj Prvog svetskog rata, bio je dodatni udarac za Crnomorce.

1919. Denjikin je nastavio uspešno napredovanje na sever. Ali kako se linija fronta pomerala prema severu, kubanjski kozaci osećali su da sve manje imaju potrebu za zaštitom od boljševika, a inicijative za otcepljenje od Rusije su obnovljene. Rada je u međuvremenu poslala svog predsednika Luku Biha na Parisku mirovnu konferenciju da lobira za svoju nezavisnost među savezničkim snagama.

Sve ove inicijative, međutim, velike ofanzive Crvene armije u martu 1920. godine učinile su besmislenim. Pod njegovim udarcima antisovjetski front se srušio, a snage Kubanjske narodne republike sklonile su se na Krim pod generalom Vrangelom kao i u susednu Gruziju. Kubanjska narodna republika je tada prestala da postoji.

Teritorija Kubanjske Narodne Republike je pripojena Ruskoj SFSR. Do 1922. godine su trajali sporadični ustanci i gerilska aktivnost antisovjetskih kozaka. S druge strane, 1925. godine na tom području je izveden brutalni program dekozakizacije, a kubanjski region je teško pogođen u Golodomoru početkom 1930-ih.

Literatura

• Minahan, James (2000). One Europe, Many Nations: A Historical Dictionary of European National. Greenwood Press. ISBN 0-313-30984-1.