Википедија

Kuzman Josifovski Pitu

Kuzman Josifovski Pitu (Prilep, 23. jun 1915 — Skoplje, 25. februar 1944) bio je učesnik Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije.

kuzman josifovski
Kuzman Josifovski Pitu
Lični podaci
Datum rođenja(1915-06-23)23. jun 1915.
Mesto rođenjaPrilep, Kraljevina Srbija
Datum smrti25. februar 1944.(1944-02-25) (28 god.)
Mesto smrtiSkoplje, Kraljevina Bugarska
Profesijastudent prava
Delovanje
Član KPJ od1938.
Učešće u ratovimaNarodnooslobodilačka borba
Heroj
Narodni heroj od2. avgusta 1945.

Biografija uredi

Kuzman Josifovski rođen je 23. juna 1915. godine u Prilepu, u zanatlijskoj porodici. Osnovnu školu završio je u Prilepu, a gimnaziju u Bitolju. Još kao gimnazijalac uključio se u politički život. Postao je poznati omladinski rukovodilac i organizator skupova naprednih srednjoškolaca. Bio je istaknuti aktivista u književnom društvu i predvodnik u sukobima sa ljotićevcima. Na Pravni fakultet u Beogradu došao je već pripremljen za revolucionarnu aktivnost.

Godine 1937. nalazi se u rukovodstvu naprednih studenata, a 1938. godine primljen je za člana Komunističke partije Jugoslavije. Njegova aktivnost i revolucionarna sposobnost naročito su došle do izražaja u radu naprednog makedonskog udruženja „Vardar“.

U septembru 1939. godine, tajnim glasanjem partijske organizacije u Prilepu, izabran je za sekretara Mesnog komiteta KPJ. Nakon što je on postao sekretar Mesnog komiteta, uticaj KPJ u gradu naglo je porastao. Policija je počela da hapsi komuniste i traga za Kuzmanom. Kuzman je bio organizator velike Ilindenske demonstracije u Prilepu i jedan od govornika. Tada je došlo do sukoba čete policajaca sa demonstrantima. Kuzmana nisu uhvatili. U septembru 1940. godine izabran je za člana Pokrajinskog komiteta KPJ za Makedoniju, ali je odmah zatim došao u konflikt sa sekretarom Pokrajinskog komiteta, Metodijem Šatorovim u vezi stavova Sedmog kongresa Kominterne. Kuzman je bio protiv stupanja u Narodni front sa građanima, koji su se samo opredeljivali protiv Kraljevine Jugoslavije.

Kad je posle okupacije Šatorov skrenuo sa linije KPJ, Kuzman je osudio njegov stav i od novog partijskog rukovodstva Makedonije upućen je da organizuje Narodnooslobodilački pokret u zapadnoj Makedoniji, koju su okupirali italijanski fašisti. On je uspostavio veze sa Komunističkom partijom Albanije i bio je u stalnoj vezi sa Pokrajinskim komitetom za Makedoniju. U martu 1943. godine održan je u Tetovu prvi sastanak Centralnog komiteta Komunističke partije Makedonije, na kome Kuzman ima vidnu ulogu. U selu Slivovu formirana je prva partizanska brigada u Makedoniji, u Crvenoj Vodi napisan je Manifest Glavnog štaba Makedonije, u Oteševu je održano Prespansko savetovanje, u Debarci je stvorena prva slobodna teritorija u Makedoniji. Sve se to odigrava u toku 1943. godine. U svojstvu člana Glavnog štaba za Makedoniju i člana Centralnog komiteta KP Makedonije, Kuzman je u oktobru 1943. godine u Skoplju formirao Peti oblasni komitet KP Makedonije i vršio organizaciono-političke pripreme za sazivanje Prvog zasedanja ASNOM-a.

Iz ovog perioda sačuvano je najviše dokumentacije iz Narodnooslobodilačke borbe u Makedoniji, iz koje se vidi da je Kuzman imao korespondenciju ne samo sa Centralnim komitetom KP Makedonije, već i sa susednim komunističkim partijama i njegovi stavovi u toj korespondenciji predstavljaju stavove vrhunske partijsko-političke ličnosti Makedonije.

U jeku Februarskog pohoda NOVJ u Makedoniji Kuzman nastoji da ne prekine vezu sa Glavnim štabom i sa Centralnim komitetom KP Makedonije, te šalje nove partizane, naročito one za koje smatra da će zauzimati odgovorne dužnosti u prvim državnim organima Makedonije.

Na jednom sastanku sa predstavnikom Centralnog komiteta Bugarske radničke partije (komunista) otkriven je od bugarske policije. Uspeo je da pobegne iz opkoljene kuće u kojoj je zanoćio, ali ga posle nekoliko stotina metara u jednoj skopskoj ulici stiže metak bugarske policije i on pada mrtav 25. februara 1944. godine.

Nasleđe uredi

Danas mnoge škole širom Makedonije, npr. u Skoplju, Prilepu i Kičevu, i ostale ustanove, nose njegovo ime. U centru Prilepa nalazi se njegova mermerna bista pred muzejem „11. oktomvri“, a u Skoplju bista u krugu studentskog doma koji nosi njegovo ime. U dvorištu bugarske amabasade u Skoplju, nalazi mu se posvećena spomen-ploča.

Ukazom Predsedništva Antifašističkog veća narodnog oslobođenja Jugoslavije (AVNOJ), 29. jula 1945.[a] među prvim borcima Narodnooslobodilačke vojske, proglašen je za narodnog heroja.[3]

Fotogalerija uredi

  •  
    Spomenik u centru Prilepa, podignut 2011.
  •  
    Spomenik u Skoplju, podignut 2013.
  •  
    Spomen-bista u Prilepu
  •  
    Bista, Park Revolucije u Prilepu
  •  
    Bista u Strugi
  •  
    Spomenik na mestu pogibije Josifovskog u Skoplju

Napomene uredi

  1. ^ U Zborniku narodnih heroja stoji pogrešan podatak da je proglašen 3. oktobra 1945,[1] a u knjizi Narodni heroji Jugoslavije da je proglašen 2. avgusta 1945.[2]

Reference uredi

  1. ^ Zbornik heroja 1957, str. 300.
  2. ^ Narodni heroji 1 1982, str. 334.
  3. ^ Zbornik NOR 1949, str. 648.

Literatura uredi

Spoljašnje veze uredi

 
Kuzman Josifovski Pitu na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Кузман_Јосифовски_Питу&oldid=27557051”