Kult Razuma
Kult Razuma (franc. Culte de la Raison) je bio kult uspostavljen u Francuskoj tokom perioda Francuske revolucije kao zamena za katoličku religiju.
Istorija uredi
Protivljenje katoličkoj crkvi i njenim pravilima prisutno je još od izbijanja Francuske revolucije. Nakon što je 1792. godine proglašena Prva francuska republika, ono je još izraženije. Dehristijanizacija Francuske motivisana je političkim i ekonomskim problemima. Razvija se i filozofija buržoazije. Žak Eber, Žozef Fuše i drugi istaknuti revolucionari bili su protivnici katoličke crkve. Jačanje uticaja ebertovaca praćeno je jačanjem antihrišćanskog pokreta u narodnima masama, a pre svega pokreta protiv katoličke crkve. Taj pokret započeo je još 1792. godine kada je najveći broj katoličkog sveštenstva odbio da preda zakletvu. Taj neprijateljski stav prema crkvi pomogao je ebertovcima da razviju široku ateističku i antihrišćansku agitaciju. Po njima krajnji cilj revolucije nije bio samo politička, već i društvena jednakost.
Dehristijanizacija Francuske i uspostavljanje Kulta Razuma tekovina je jakobinskog terora. Prva mera je uvođenje revolucionarnog kalendara. Konvent je odluku doneo 5. oktobra. Godina je podeljena na 12 meseci od po 30 dana, svaki mesec u tri dekade kojima se dodavalo 5 ili 6 dana (sankilotski praznici). Dekada je zamenila nedelju, a dekadni praznici verske katoličke. Meseci dobijaju pesnička imena. Godina se računa od 22. septembra 1792. godine kada je proglašena Francuska republika. Dana 16. brimera Konvent je doneo odluku da se svaka opština mora odreći katoličke vere. Crkva Notr Dam posvećena je Razumu. Razvija se kult mučenika, nastao od narodnog obožavanja Žan Pola Mare. Uz njega su stavljeni i Lepeletje i Šalije koje je giljotinirala lionska kontrarevolucija. Stvoreno je revolucionarno trojstvo. Njihove slike zamenjuju ikone u crkvama koje postaju hramovi Razuma. Robespjer je bio protiv dehristijanizacije i uspeo je u Konventu izdejstvovati slobodu ispovedanja vere. On je tvorac "Kulta Vrhovnog bića".
Robespjer je napadao ebertovce politički i filozofski osnovanim optužbama. Kult Vrhovnog bića slabi Kult Razuma. Eber, Momoro, Ronsin i drugi ebertovci poslati su na giljotinu 4. žerminala 2. godine Republike (24. marta 1794) te kult gubi vođstvo. Pogubljenjem poslednjih ebertovaca gasi se i Kult Razuma. Zvanično ga je zabranio Napoleon Bonaparta 18. žerminala 10. godine Republike.
Vidi još uredi
Izvori uredi
- Albert Soboul; Francuska revolucija, Naprijed, Zagreb (1966)
- J. V. Tarle; Istorija novog veka, Naučno delo, Beograd (2008)
