Kurijska skupština

Kurijska ili Kurijatska skupština (lat. Comitia curiata) predstavljala je rimsku skupštinu organizovanu po 30 kurija. Imala je zakonodavna, izborna i sudska ovlaštenja. Izabirala je kralja i najviše magistrate, izglasavala zakone i odlučivala o ratu. Pravo glasa imali su samo patriciji. Nakon reforme Servija Tulija uspostavljena je centurijatska skupština, na koju prelaze ovlaštenja kurijatske skupštine. U periodu Rimske republike kurijatska skupština je izgubila svoj značaj i samo formalno je odobravala odluke centurijatske skupštine.

Organizacija i glasanje

U vreme Rimske kraljevine skupštinu je sazivao kralj ili njegov celerum tribun ili urbani prefekt u slučaju kraljeva odsustva. Kada bi kralj umro skupštinu je održavao interreks. Tokom Rimske republike kurijatskom skupštinom je predsedavao jedan od viših magistrata tj. konzul, pretor ili diktator. Bilo je ukupno 30 kurija, a svaka kurija je imala kolektivni glas, odnosno davala je jedan glas. Većina glasova unutar kurije određivala je kakav je glas jedne kurije. Red kojim će kurije glasati određivao se kockom.

Ovlašćenja

U prvo vreme skupštine su mogle samo da prihvataju ili odbijaju predloge, koje se pred njih iznose. Izabirale su magistrate i kralja, izglasavale zakone, glasale o ratnom stanju ili o mirovnom sporazumu. Tokom perioda kraljevine izabirale su kralja i kvestore, a kralj je birao ostale magistrate. Prilikom izbora kralja mogli su da prihvate ili odbiju kralja, koga Rimski senat predloži. Izabirali su i visoke sveštenike poput flamena. Kralj ili Senat predložili bi kurijatskoj skupštini zakone, a skupština je onda mogla ili da glasa za ili protiv zakona. Imali su pravo da odlučuju o ratu i miru, ali ponovo samo na kraljev predlog.

Predaja nadležnosti centurijatskoj skupštini

Sve do Servija Tulija kurijatska skupština je bila jedina narodna skupština, a tada je formirana centurijatska skupština. Glavna ovlaštenja kurijatske skupštine prešla su u domen centurijatske skupštine, koja je dobila ovlaštenja biranja magistrata, odluke o ratu, donošenje zakona i jurisdikciju nad žalbama narodu. Međutim patriciji su još uvek zadržali pravo da odbiju meru, koju je izglasala centurijatska skupština. To je vredilo sve do Publilijevoga zakona. Kurijatska skupština je izglasala uspostavljanje Rimske republike i ukidanje monarhije, a odlučila je i o kraljevoj imovini.

Gubitak važnosti

Vremenom su odluke kurijatske skupštine sve više postale samo formalne, odnosno samo bi odobravala odluke koje bi donosile druge skupštine. Konzule bi birala centurijatska skupština, a kurijatska bi samo formalno odobravala njihov izbor i davala im imperijum. Do vremena Prvoga punskoga rata kurijatska skupština je izgubila značaj. Umesto 30 kurija moglo je formalno da glasa samo 30 liktora.

Vidi još

• Centurijska skupština
• Tributska skupština

Izvori

• Tit Livije
• Dionizije iz Halikarnasa