Kuća Robevih

Kuća Robevih u Ohridu se smatra za jedan od najreprezentativnijih objekata gradske arhitekture u Severnoj Makedoniji.^[1] Danas je zaštićeni spomenik kulture pod zaštitom Zavoda za zaštitu spomenika kulture i Narodnog muzeja u Ohridu i tu je smešten Arheološki muzej, etnološke izložbe, predmeti porodice i radovi ohridske škole za rezbarenje.

Todor Petkov iz sela Garija kod Debra je graditelj kuće, za dva brata porodice Robev, kuća se sastoji od dva odvojena apartmana koji čine simboličnu arhitektonsku celinu. Kuća je izgrađena 1825. nakon što je spaljena i ponovo obnovljena sledeće godine.

Izložbeni prostor uredi

Kuća je zaštićeni spomenik kulture i sastoji se od tri etaže plus gornji sprat, takozvani „Širvan”. U donjem delu su izloženi epigrafski spomenici Ohrida i okoline, kao i vredni eksponati: „Miljokaz” (pronađen na putu Via Egnatia), dva poprsja boginje Izide i drugo. Arheološki eksponati datiraju od praistorije do srednjeg veka, izloženi su i na drugom i trećem spratu.

U istočnom delu se može videti i etnološka izložba, predmeta porodičnog nameštaja Robevih (kovčezi, očuvane freske Dimitra Krstevića Diča Zografa iz 1862. godine, medicinska torba Konstantina Robeva itd).

Istorija kuće uredi

Dobila je ime po čuvenoj makedonskoj porodici Robev poreklom iz Ohrida, prvi put se pominju 1379, na spomeniku u dvorištu crkve Bogorodice Perivlepte je napisano takvo ime. Zgrada originalne kuće Robevih je završena 15. aprila 1827, o tome svedoči natpis grčkim slovima na mermernoj ploči u dvorištu. Ova poznata ohridska porodica je živela u kući već 35 godina, do 1861. godine, kada je ozloglašeni kriminalac iz Ohrida Usref beg spalio do temelja.

Dve godine kasnije 1863, izgrađena je kuća sa današnjim izgledom,^[2] na levoj strani je živeo Konstantin Robev i desno Atanas Robev. Kao glavni graditelj je bio angažovan Todor Petkov (1814 - 1899) iz sela Gari kod Debra. Pod njegovim rukovodstvom urađen je enterijer, plafoni kao i nameštaj, ormari i ostali ukrasni elementi koji su izrezbareni. U kući je porodica Robev živela sve do 1900. godine, kada su se preselili u Bitolj, dok su u Ohrid dolazili samo tokom letnjih meseci.

Od 1913. do 1919. tokom balkanskih ratova i Prvog svetskog rata u ovoj kući je bila smeštena srpska vojska. Posle Drugog svetskog rata, 1945. godine, kuća je zaštićena kao kulturno-istorijski spomenik.

Od 1950. je u njoj smešten Narodni muzej, a 1953. zgrada je nacionalizovana i predata Institutu za zaštitu spomenika kulture i Narodnom muzeju u Ohridu na trajno korišćenje. Poslednja rekonstrukcija ovog velelepnog zdanja je urađena 1990. godine.