Lazarevići

Za druge upotrebe pogledajte stranicu Lazarevići iz Svileuve.

Lazarevići su srpska vlastelinska i vladarska porodica iz 14. i 15. veka.

Lazarevići
Država	Srbija: Moravska Srbija (1371—1402) Srpska despotovina (1402—1427)
Posjedi	od Srbije
Vladarska titula	knez, despot
Osnivač	Lazar Hrebeljanović
Posljednji vladar	Stefan Lazarević
Vladavina	1371—1427
Smjena	posle smrti despota Stefana Lazarevića na vlast u srpskoj despotovini dolazi do vlasti dinastije Branković
Nacionalnost	srpska
Vjera	pravoslavna
nema direktnih

Istorijat dinastije

Rodonačelnik dinastije bio je Pribac Hrebeljanović logotet a potom peharnik na dvoru cara Dušana. Pribac je dobio kao vlastelin na upravljanje teritoriju sa gradovima Prilepac i Prizrenac. Njegov sin Lazar Hrebeljanović (1329—1389) počeo je takođe službu na dvoru kao stavioc. Tu je upoznao Milicu carevu rođaku, koja je takođe pripadala dinastiji Nemanjića (od Nemanjinog sina Vukana i unuka Dmitra) i sa njom se oženio 1353. godine.

Posle smrti cara Dušana za vreme vladavine cara Uroša jačaju oblasni gospodari, među kojima i knez Lazar. Lazareva teritorija je zauzimala veliki prostor sa prestonicom u gradu Kruševcu. Posle Uroševe smrti 1371. knez Lazar je postao najveći oblasni gospodar u Srbiji. Narod ga je smatrao carem iako formalno nije nosio tu titulu, time je uspostavljena dinastija Lazarevića koja se zbog porekla kneginje Milice smatra bočnom linijom dinastije Nemanjića.

Moravska Srbija kneza Lazara

Lazar i Milica imali su osmoro dece, tri sina: Dobrovoj (umro ubrzo po rođenju), Stefan i Vuk i pet kćerki: Jelena, Mara, Dragana, Teodora i Olivera. Mara je bila 1371. udata za Vuka Brankovića, Jelena za Đurđa II Balšića, Dragana za bugarskog cara Ivana Šišmana, Teodora (Jelena) za bana Nikolu II Gorjanskog (mađ. Garay Miklós), a najmlađa Olivera za turskog sultana Bajazita.

Godine 1389, u Boju na Kosovu ubijen je knez Lazar i njegova država potpada pod vazalno ropstvo Turcima. Državne poslove preuzima kneginja Milica do punoletstva starijeg sina Stefana.

Stefan Lazarević je na početku svoje vladavine od 1393. nosio titulu kneza, 1402. je dobio titulu despota. Vladao je srpskom despotovinom sve do svoje iznenadne smrti u lovu 1427. Sahranjen je u svojoj zadužbini manastiru Manasiji - Resavi, poznatom po tzv. resavskoj prepisivačkoj školi.

Mlađi brat Vuk Lazarević pogubljen je 1410. od strane Turaka u dinastičkim borbama posle jedne bitke, nije imao potomaka.

Pošto ni despot Stefan nije imao potomaka za svog naslednika imenovao je sestrića Đurđa Brankovića. Tako je dinastiju Hrebeljanovića-Lazarevića na srpskoj političkoj sceni zamenila dinastija Brankovića.

Spisak vladara

Vladar	Portret	Vladao	Napomene	Zadužbina
Lazar		1379–1389	Knez Moravske Srbije Vladao do smrti u Kosovoj bici.	Ravanica
Stefan		1389–1427	Sin Lazara; Knez od 1389 do 1402, despot od 1402 do1427.	Manasija
Milica		1389–1393	Ćerka Vratka Nemanjića, žena Lazara Hrebeljanovića; Srpska kneginja (1371–1389) Vladala Moravskom Srbijom dok je njen sin, knez Stefan Lazarević, bio maloletan	Ljubostinja

Svetitelji i pesnici

Grb Lazarevića, Manastir Kalenić

Ova srpska dinastija imala je troje svetitelja:

• Lazar, sveti velikomučenik - knez (15./28. jun)
• Efrosinija - Evgenija, prepodobna - Milica, kneginja (19. jul/1. avgust)
• Stefan Lazarević, sveti - despot (19. jul/1. avgust)

Svako od njih imao je zadužbinu u kojoj je sahranjen. Zadužbina kneza Lazara je manastir Ravanica, kneginje Milice Ljubostinja, a despota Stefana Manasija. Kneginja Milica se zamonašila i dobila ime Evgenija, pred smrt primila je monaški čin velike shime i novo ime Efrosinija.

Kneginja Milica se bavila pisanjem poezije, sačuvana su njena književna dela. Osim nje poeziju su pisali i njen sin despot Stefan Lazarević kao i kćerka Jelena Balšić čija dela su takođe sačuvana.

Rodoslov

Manastir Pavlovac

Manastir Donji Brčeli

1. Lazar Hrebeljanović (oko 1329. do 1389), knez 1371-1389. Kanonizovan kao sveti velikomučenik knez Lazar (28. jun). 1353. oženio kneginju Milicu (?-1405), ćerku kneza Vratka. Zamonašila se kao monahinja Jevgenija, kanonizovana kao velikoshimnica Jefrosina.
   1. Mara Lazarević (?-1426), udata oko 1371. za Vuka Brankovića. Zamonašila se kao monahinja Marina.
   2. Dragana Lazarević, udata za Jovana Šišmana, cara Trnovske Bugarske.
   3. Teodora (Jelena) Lazarević, udata oko 1387. za Nikolu II Gorjanskog.
   4. Jelena Lazarević (?-1443), udata prvo 1386. za Đurđa Drugog Stracimirovića Balšića, zatim 1411. preudata za Sandalja Hranića Kosaču.
   5. Stefan Lazarević (Stefan Visoki) (rođen oko 1371—1427), knez 1389-1402, a zatim despot 1402-1427. Oženio 1405. Jelenu, ćerku Frančeska II Gatiluzija.
   6. Olivera (Despina) Lazarević, 1390. odvedena u harem Bajazita I, osmanskog sultana.
   7. Vuk Lazarević (?-1410), knez.

Zadužbine

• Lazar — Ravanica
• Milica — Ljubostinja, Crna Reka
• Stefan — Manasija, Pavlovac, Mitropolija i Blagoveštenje
• Jelena Balšić — Donji Brčeli

Literatura

• Blagojević, Miloš (1997). Državna uprava u srpskim srednjovekovnim zemljama. Beograd: Službeni list SRJ. 
• Blagojević, Miloš (2004). Nemanjići i Lazarevići i srpska srednjovekovna državnost. Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva. 
• Blagojević, Miloš (2011). Srpska državnost u srednjem veku. Beograd: Srpska književna zadruga. 
• Veselinović, Andrija (1995). Država srpskih despota (1. izd.). Beograd: Vojska. 
• Veselinović, Andrija; Ljušić, Radoš (2002). Rodoslovi srpskih dinastija. Novi Sad: Platoneum. 
• Veselinović, Andrija; Ljušić, Radoš (2008). Srpske dinastije (2. izd.). Beograd: Službeni glasnik. 
• Kalić, Jovanka (1967). Beograd u srednjem veku. Beograd: Srpska književna zadruga. 
• Kalić, Jovanka (2001). Srbi u poznom srednjem veku (2. izd.). Beograd: Istorijski institut. 
• Kalić, Jovanka (2006). Evropa i Srbi: Srednji vek. Beograd: Službeni list SRJ. 
• Ćirković, Sima (1995). Srbi u srednjem veku. Beograd: Idea. 
• Ćirković, Sima (1995). Srbi u srednjem veku. Beograd: Idea. 
• Blagojević, Miloš; Medaković, Dejan (2000). Istorija srpske državnosti. 1. Novi Sad: Ogranak SANU. 
• Ćirković, Sima (2004). Srbi među evropskim narodima. Beograd: Equilibrium. 
• Ćorović, Vladimir (1933). Istorija Jugoslavije. Beograd: Narodno delo. 
• Fine, John V. A. (1994) [1987]. The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest. Ann Arbor, Michigan: University of Michigan Press. 

Spoljašnje veze

• dr Željko Fajfrić: Sveta loza kneza Lazara(jezik: srpski)
• Rodoslov Lazarevića(jezik: engleski)
• Jovanka Kalić: Despot Stefan i Nikola II Gorjanski, Istraživanja, strane 95-102, broj 16, 2005. godine
• Genealogija kneza Lazara (jezik: engleski)