Lepa Perović
Leposava Lepa Perović (Mašići, kod Banje Luke, 29. avgust 1911 — Beograd, 2. septembar 2000), učesnica Narodnooslobodilačke borbe, društveno-politička radnica SFR Jugoslavije i SR Bosne i Hercegovine i nevenčana supruga Koče Popovića.
| lepa perović | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Leposava Lepa Perović | ||||||||||
| Lični podaci | ||||||||||
| Nadimak | Lepa; Grofica | |||||||||
| Datum rođenja | 29. avgust 1911. | |||||||||
| Mesto rođenja | Mašići, kod Banje Luke, Austrougarska | |||||||||
| Datum smrti | 2. septembar 2000. (89 god.) | |||||||||
| Mesto smrti | Beograd, Srbija, SR Jugoslavija | |||||||||
| Profesija | učiteljica | |||||||||
| Porodica | ||||||||||
| Partner | Koča Popović | |||||||||
| Delovanje | ||||||||||
| Član KPJ od | 1934. | |||||||||
| Učešće u ratovima | Narodnooslobodilačka borba | |||||||||
| Služba | NOV i PO Jugoslavije 1941 — 1945. | |||||||||
| Odlikovanja |
| |||||||||
Biografija uredi
Rođena je 29. avgusta 1911. godine u selu Mašići, kod Banje Luke. Poticala je iz mnogočlane porodice Đorđa i Zorke Perović, koji su pored nje imali još pet ćerki — Ljubicu, Danicu, Dušanku, Jelu i Branislavu, kao i tri sina — Stevu, Veljka i Dušana. Osnovnu školu je završila u rodnom mestu, a potom se školovala u Banjoj Luci, gde je završila gimnaziju i Učiteljsku školu, 1931. godine. Još u toku školovanja pristupila je revolucionarnom omladinskom pokretu.
Godine 1932. je stupila u učiteljsku službu i prvo radno mesto dobila u selu Međuvođe, u Potkozarju. Iduće godine otišla je u Beograd na tromesečni kurs za fiskulturu i tamo se uključila u revolucionarni radnički pokret. U njenom stani je bio štampan list „Udarnik“, koji je bio ilegalno glasilo Komunističke partije Jugoslavije (KPJ). Maja 1933. godine je bila uhapšena u velikoj policijskoj provali i izvedena pred Državni sud za zaštitu države, ali je usled nedostatka dokaza bila oslobođena. Tada je upoznala svog budućeg supružnika Koču Popovića.
U jesen 1933. godine dobila je premeštaj u selo Paštrić, kod Mionice, u tadašnjem Kolubarskom srezu. Po dolasku u ovo selo, uključila u rad tamošnje partijske organizacije i u jesen 1934. godine je primljena u članstvo KPJ, a nešto kasnije i u članstvo Mesnog komiteta KPJ za Mionicu. Pored rada sa decom, aktivno je politički delovala među seljacima, a pogotovo među ženama, radeći na njihovom političkom i kulturnom uzdizanju.
Zbog političkog delovanja među seljacima, 1935. godine je po kazni bila premeštena u jedno drugo selo u Valjevskom srezu, a potom u selo Buđevo, kod Sjenice i na kraju u Bosnu. Godine 1937. je bila optužena za komunističku delatnost pred Okružnim sudom u Banjoj Luci i odlukom Ministarstva prosvete otpuštena iz učiteljske službe. Tada je prešla u Beograd i počela da radi u tekstilnoj fabrici „Elka“, na Dorćolu. Nastavila je da politički deluje i krajem 1937. godine je sa Rašelom Baruh, u fabrici organizovala štrajk protiv loših uslova rada.
Godine 1939. je bila izabrana za sekretara jednog Rejonskog komiteta, a nešto kasnije i za sekretara Mesnog komiteta legalne Stranke radnog naroda i člana ilegalnog Mesnog komiteta KPJ za Beograd. Kao član Mesnog komiteta, po partijskom pravilu bila je član partijske ćelije aeronautičara i sa njima je tokom 1940. godine aktivno radila na pripremi velikog štrajka aeronautičkih radnika, koji je izbio polovinom maja. Takođe je aktivno učestvovala i u pripremi velikog štrajka tekstilnih radnika, u oktobru iste godine.
Januara 1941. godine je bila uhapšena i u pritvoru držana sve do 5. aprila, dana uoči nemačkog bombardovanja Beograda. Posle okupacije zemlje, po partijskom zadatku je otišla u Sarajevo, gde je preuzela funkciju sekretara Mesnog komiteta KPJ za Sarajevo i člana Pokrajinskog komiteta KPJ za Bosnu i Hercegovinu. Avgusta 1941. godine je bila uhapšena, ali je desetak dana kasnije, uz pomoć partijske organizacije, uspela da pobegne iz ustaškog zatvora i prebaci se u Mostar. U Mostaru, je veoma kratko ilegalno boravila, a potom je u septembru prešla na oslobođenu teritoriju istočne Hercegovine, a potom na slobodnu teritoriju na Romaniji i Jahorini. Februara 1942. godine, po partijskom zadatku je bila upućena u Bosansku krajinu, a krajem godine je upućena u Hrvatsku. Sa oslobođene teritorije na Baniji, prebacila se u okupirani Zagreb. Tamo je radila kao član Povereništva Centralnog komiteta KP Hrvatske za severnu Hrvatsku.
Krajem 1943. godine je napustila Zagreb i prešla na oslobođenu teritoriju severne Hrvatske, gde je bila sekretar Oblasnog komiteta KPH za severnu Hrvatsku. U leto 1944. godine bila je ponovo prebačena u Bosansku krajinu, a pred kraj je prešla u Tuzlu, gde je obavljala dužnost organizacionog sekretara Oblasnog komiteta KPJ za istočnu Bosnu.
Posleratni period uredi
Posle oslobođenja Jugoslavije, 1945. godine bila je član Izvršnog komiteta PK KPJ za Bosnu i Hercegovinu, a krajem iste godine je prešla u Beograd, gde se nalazila na raznim funkcijama u saveznim organima. Između ostalog bila je na funkcijama — sekretara i potpredsednika Savezne kontrolne komisije, član Saveznog odbora Socijalističkog saveza radnog naroda Jugoslavije (SSRNJ) i član Centralnog komiteta Saveza komunista Bosne i Hercegovine. Bila je direktor Galerije fresaka u Beogradu.
Bila je birana za narodnog poslanika u prvom sazivu Narodne skupštine NR Bosne i Hercegovine, a do 1967. godine je bila poslanik Prosvetno-kulturnog veća Savezne skupštine SFRJ.
Od 1946. godine je živela u vanbračnoj zajednici sa Kočom Popovićem, književnikom-nadrealistom, učesnikom Španskog građanskog rata, članom Centralnog komiteta SKJ, Saveznim sekretarom za inostrane poslove SFRJ i narodnim herojem Jugoslavije. Zajedno sa nevenčanim suprugom sakupljala je umetnička dela, stvarajući bogatu kolekciju, koju je darovala opštini Lazarevac, gde se danas u Modernoj galeriji Centra za kulturu Lazarevca nalazi „Legat Lepe Perović“ i Istorijskom arhivu grada Beograda, gde se danas nalazi „Legat Konstantina-Koče Popovića i Leposave-Lepe Perović“.[1]
Preminula je 2. septembra 2000. u Beogradu. Sahranjena je u porodičnoj grobnici na Novom groblju u Beogradu.[2]
Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i drugih jugoslovenskih odlikovanja, među kojima su — Orden narodnog oslobođenja, Orden zasluga za narod sa zlatnim vencem, Orden bratstva i jedinstva sa zlatnim vencem, Orden rada sa crvenom zastavom i Orden za hrabrost. Od inostranih se ističe Orden Dobročinstva ranga velikog komandira, rezervisan isključivo za dame, dodeljen od strane grčke kraljice Frederike.
Reference uredi
Literatura uredi
- Enciklopedija Jugoslavije (knjiga šesta). „Jugoslavenski leksikografski zavod“, Zagreb 1965. godina.
- Jugoslovenski savremenici: Ko je ko u Jugoslaviji. „Hronometar“, Beograd 1970. godina.
- Žene Srbije u NOB. „Nolit“, Beograd 1975. godina.
- Jovanka Kecman Žene Jugoslavije u radničkom pokretu i ženskim organizacijama 1918—1941. „Institut za savremenu istoriju“ Beograd i „Narodna knjiga“ Beograd, 1978. godina.
- Čkrebić, Dušan (2012). Koča Popović — Duboka ljudska tajna. Beograd: Službeni glasnik. ISBN 978-86-519-1616-1.
