Letopis

Letopis je istorijski žanr sveslovenske književnosti, koji predstavlja vremenski, više ili manje detaljan zapis istorijskih događaja. Zapis događaja svake godine posebno, u letopisima obično počinje rečima: „Leta…" ili „U leto..." (to jest „Godine… (te i te)"), odakle i potiče naziv — letopis, a veština pisanja letopisa se naziva Letopisanje. U Vizantiji analogno letopisima, bile su hronike, a u zapadnoj Evropi - anali.

Letopisi su se dosta sačuvali u takozvanim „spiskovima“ XIV - XVIII veka. Pod spiskom se podrazumeva „prepisivanje“ od drugog izvora, pa se dolazi do zaključka da su letopisi u stvari - zbornici, a da njihovi prvi izvori nisu došli do nas, a u srpskoj istoriji se upravo koristi taj termin.

Ruski letopisi sačuvani su u mnogim spisima. Najstariji su letopisi monaha Lavrentija (Lavrentijevski letopis, sudeći po godini − 1377), i Ipatijevski letopis XIV veka (po nazivu Ipatijevskog manastira kod grada Kostrome, gde se ona čuvala). Ali, u njihovoj osnovi je stariji svod s početka 12. veka. Taj letopisni svod, poznat pod imenom «Povest minulih leta», jeste prvi Kijevski letopis.

Letopisi su se pisali u mnogim gradovima. Novgorodski, Pskovski letopis... Letopisni svodovi sastavljali su se i u moskovskoj eposi ruske istorije (Vaskrsenski i Nikonovski Letopis). Takozvana „carska knjiga“ tiče se upravljanja državom Ivana Groznog.

Postojali su i litvanski (beloruski) letopisi, kao i kozački letopisi, koji se tiču uglavnom epohe Bogdana Hmeljnickog.

Vidi još uredi

Literatura uredi

Sabrani ruski letopisi, t. 1—31, Sankt Peterburg. M. — L., 1841—1968;
A. A. Šahmatov, Pregled ruskih letopisnih svodova 14—16 v., M. — L., 1938;
Istorija letopisanja XI — XVIII veka, Moskva, 1969;
Ruski letopisi i njihova kulturno-istorijska značenja, D. S. Lihačov, M. — L., 1947;
Trifunović, Đorđe (1990). Azbučnik srpskih srednjovekovnih književnih pojmova (2. izd.). Beograd: Nolit.

Izvori uredi

Milica Milidragović, Stara ruska književnost, Sarajevo, 1970. godine