Libek

Libek
*Lübeck*
Libek; Lübeck
	An der Obertrave
	Zastava Grb
Administrativni podaci
Država	Nemačka
Savezna država	Šlezvig-Holštajn
Stanovništvo
Stanovništvo	‍
—	210.892
— gustina	985 st./km2
Geografske karakteristike
Koordinate	53° 52′ 11″ S; 10° 41′ 11″ I / 53.86972° S; 10.68639° I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina	13 m
Površina	214,2 km2
	Libek Libek na karti Nemačke
Ostali podaci
Gradonačelnik	Jan Lindenau
Poštanski broj	23552–23570
Pozivni broj	4502, 4508, 451
Registarska oznaka	HL
Veb-sajt
	www.luebeck.de

Libek (nem. Lübeck) grad je u nemačkoj saveznoj državi Šlezvig-Holštajn. Sa 213.983. stanovnika (2005) drugi grad je po broju stanovnika u Šlezvig-Holštajnu. Nekoliko vekova bio je glavni grad Hanzeatskog saveza. Zbog gotičke katedrale nalazi se na Uneskovom spisku svetske baštine. Najveća je nemačka luka na Baltičkom moru. Stari deo grada okružen je rekom Trav. Laba-Libek kanal povezuje reku Trav sa Labom.

Istorija uredi

Područje oko Libeka nastanjeno je još od poslednjeg ledenog doba. U tom području nađeno je nekoliko neolitskih dolmena. Sloveni su počeli da se doseljavaju u istočni Holštajn oko 700. U tom području je tada već bilo mnogo germanskog stanovništva. Do početka 9. veka Karlo Veliki uspeo je da potisne Saksonce, koji su se suprotstavljali pokrštavanju. Karlo Veliki tu naseljava saveznike Obotrite. U 10. veku to su postala najznačajnije naselja Obotrita. Osnovali su naselja 6 kilometara severno od današnjeg Libeka. Paganski Sloveni sa Rigena spalili su obotritska naselja 1128. Moderni Libek osnovao je 1143. kao nemačko naselje grof od Šauenburga i Holštajna Adolf Drugi. Izgradio je novi zamak, koji se prvi put spominje 1147. Adolf je 1158. predao zamak Henriku Lavu. Posle Henrikova pada 1181. Libek je postao carski grad osam godina. Car Fridrih Barbarosa predao je Libek vladajućem veću od dvadeset članova, a tako je ostalo do 19. veka. Većem grada su vekovima dominirali trgovci, tako da su politikom Libeka vekovima dominirali trgovački interesi. Grad i zamak su menjalili vlasnike. Do 1192. bio je deo vojvodstva Saksonije, grofovije Holštajn do 1217. i deo Danske do 1227.

Oko 1200. luka je postala glavna tačka odlaska kolonista na baltičke teritorije, koje je osvojio Tevtonski red. Car Fridrih II grad je proglasio slobodnim carskim gradom. Tako je nastao Slobodni grad Libek. U 14. veku Libek je postao najveći i najmoćniji član srednjovekovne trgovačke organizacije Hanze. Car Karlo IV je 1375. proglasio Libek uz Veneciju, Rim, Pizu i Firencu jednim od 5 „slavnih gradova carstva“. Postojalo je nekoliko sukoba oko trgovačkih povlastica Libeka i Hanze protiv Danske. Libek i Hanza su pobedili 1435. i 1512. Libek je izgubio kad se umešao u građanski rat, koji je trajao u Danskoj od 1534. do 1536. Libek je postao član Šmalkadskog saveza. Posle toga poraza moć Libeka je lagano opadala. U Tridesetogodišnjem ratu Libek je uspeo da ostane neutralan, ali razaranja izazvana dekadama rata i nova transatlantska orijentacija prouzrokovali su da Hanza i Libek izgube značaj. Kada je Hanza službeno raspušteana 1669. Libek je ostao značajan trgovački grad na Baltičkom moru.

Za vreme rata pete koalicije protiv Napoleona, vojska od maršala Bernadota okupirala je neutralni Libek posle bitke protiv Blihera 6. novembra 1806. Zbog kontinentalnog sistema blokade, trgovina je opadala. Od 1811. do 1813. Libek je bio formalno anektiran Francuskoj, sve do Bečkog kongresa 1815. Za vreme Drugog svetskog rata Libek je bio prvi grad U Nemačkoj koga je napala engleska avijacija. U napadu 28. marta 1942. stvorila se vatrena oluja, koja je teško oštetila istorijski centar i uništila tri značajne crkve. Pri kraju rata desio se teški incident, kada su saveznički bombarderi potopili tri broda puna logoraša iz konclogora. Ubijeno je 7.000 zatočenika. U grad je nakon 1945. došlo mnogo izbeglica iz istočnih delova Nemačke. Libek je bio na nemačko-nemačkoj granici u periodu Hladnog rata. Libek je restaurisao istorijski centar, koji je došao na Uneskov spisak svetske baštine.

Građevine uredi

Katedrala u Libeku

Celi stari grad je imao srednjovekovni izgled zbog starih zgrada i uskih uličica. U grad se nekad ulazilo na četiri gradske kapije, od kojih su danas ostale dve; Holstentor i Burgtor. Stari gradski centar ima sedam crkvi. Najstarije su Libečka katedrala i crkva Svete Marije (nem. Marienkirche), obe iz 13. i 14. veka. Druge značajne zgrade su:

gradska većnica
crkva svete Katarine, koja je pripadala nekadašnjem manastiru
kuća Tomasa Mana
kuća Gintera Grasa

Razno uredi

Libek je poznat po industriji marcipana. Po lokalnoj legendi marcipan je najpre napravljen u Libeku za vreme ili opsade grada ili gladnih godina. Po toj priči u gradu nije ostalo ništa sem badema i šećera, pa je tako napravljen marcipan.

Geografija uredi

Libek u Šlesvig-Holštajnu

Grad se nalazi na nadmorskoj visini od 13 metara. Površina opštine iznosi 214,2 km². U samom gradu je, prema procjeni iz 2010. godine, živjelo 210.892 stanovnika. Prosečna gustina stanovništva iznosi 985 stanovnika/km². Posjeduje regionalnu šifru (AGS) 1003000, NUTS (DEFO3) i LOCODE (DE LBC) kod.

Međunarodna saradnja uredi

Mesto	Država	Vrsta saradnje	Od
Koventri	Ujedinjeno Kraljevstvo	kontakt	2000.
Trelelborg	Švedska	kontakt	2000.
Kotka	Finska	partnerstvo	1969.
Malme	Švedska	kontakt	2000.
La Rošel	Francuska	partnerstvo	1988.
Sankt Peterburg	Rusija	kontakt	2000.
Veliki Novgorod	Rusija	kontakt	2000.
Kalinjingrad	Rusija	kontakt	2000.
Gdanjsk	Poljska	kontakt	2000.
Bergen	Norveška	kontakt	2000.
Klajpeda	Litvanija	partnerstvo	1990.
Kavasaki	Japan	prijateljstvo	1992.
Venecija	Italija	prijateljstvo	1979.
Spokejn	SAD	prijateljstvo	1979.
Izvor^[2]