Википедија

Malezija

држава у југоисточној Азији

Malezija (malajs. Malaysia), savezna je ustavna monarhija u jugoistočnoj Aziji. Čini je trinaest saveznih država i tri savezne teritorije, i prostire se na površini od 330.803 km². Južno kinesko more deli Maleziju na dve oblasti približne veličine, Zapadnu Maleziju i Istočnu Maleziju (Malezijski Borneo).[2] Zapadna Malezija ima kopnenu granicu sa Tajlandom a pomorsku sa Singapurom, Vijetnamom i Indonezijom. Istočna Malezija ima kopnenu granicu sa Brunejom i Indonezijom i pomorsku granicu sa Filipinima. Glavni grad Malezije je Kuala Lumpur a sedište savezne vlade je u Putradžaji. Prema popisu iz 2010. godine u Maleziji je živelo 28,33 miliona ljudi, od kojih je 22,6 miliona živelo u zapadnom delu države. U Maleziji se nalazi Tandžung Pijaj, najjužnija tačka kontinentalnog dela Evroazije. Malezija spada među sedamnaest zemalja sa najvećom raznovrsnošću biljnog i životinjskog sveta, uz veliko prisustvo endemskih vrsta.[3]

Malezija
Malaysia  (malajski)
Krilatica: Јединство је снага
(malajs. Bersekutu Bertambah Mutu)
Himna: Моја земља
(malajs. Negaraku)
Položaj Malezije
Glavni gradKuala Lumpur
Službeni jezikmalajski
Vladavina
Oblik državeUstavna monarhija
 — kralj
(Jang di-Pertuan Agong)		Ibrahim od Džohora
 — Predsednik VladeAnvar Ibrahim
Istorija
NezavisnostOd UK
31. avgust 1957.
Geografija
Površina‍
 — ukupno330.803 km2 (67)
 — voda (%)0,3
Stanovništvo‍
 — 2014.[1]30.133.000 (42)
 — gustina91,09 st./km2 (109.)
Ekonomija
BDP / PKM≈ 2005
 — ukupno$290 milijardi (33.)
 — po stanovniku$12.106 (61.)
IHR (2003)0,796 (61) — srednji
ValutaMalezijski ringit
 — stoti deo valute‍MYR‍
Ostale informacije
Vremenska zonaUTC +8
Internet domen‍.my‍
Pozivni broj+601
1 +020 za Singapur

Kraljevstva na području današnje Malezije u 18. veku su postala interesna sfera Britanske imperije. Nakon što su malajska kraljevstva postala britanski protektorati osnovane su administrativne jedinice poznate kao Britanski posedi u Malaji (engl. Straits Settlements).[4] Malajski deo indokineskog poluostrva je 1946. ujedinjen u Malajsku uniju. Malaja je 1948. reorganizovana u Malajsku Federaciju, a 31. avgusta 1957. postala je nezavisna. Nekoliko godina kasnije, 16. septembra 1963, Malaji su se priključili Severni Borneo, Saravak, i Singapur a država je promenila naziv u Malezija. Nepune dve godine kasnije 1965, Singapur je isključen iz federacije.[5]

Multietničnost i multikulturalnost ima veliki uticaj na politiku zemlje. Islam je ustavom definisan kao državna religija dok je sloboda veroispovesti zajamčena. Sistem državne uprave je u velikoj meri sličan britanskom a zakonodavstvo je zasnovano na anglosaksonskom pravu. Šef države je kralj, poznat kao Jang di-Pertuan Agong (malajs. Yang di-Pertuan Agong). On je izabrani monarh kog biraju vladari devet malajskih saveznih država na mandat od pet godina. Šef vlade je premijer.[6]

Nakon sticanja nezavisnosti, ekonomski pokazatelji Malezije su među najboljima u Aziji, sa prosečnom godišnjom stopom rasta BDP-a od 6,5% tokom skoro pedeset godina. Privreda se tradicionalno oslanja na prirodna bogatstva zemlje ali razvijaju se i nauka, turizam, trgovina, i zdravstveni turizam. Danas Malezija spada među novoindustrijalizovane zemlje sa tržišnom privredom. Po visini BDP-a je na trećem mestu u jugoistočnoj Aziji, dok je u svetu je na 29. mestu. Jedan je od osnivača ASEAN-a, Samita istočne Azije i Organizacije islamske saradnje, takođe, članica je APEK-a, Komonvelta nacija, i Pokreta nesvrstanih.[7]

Poreklo imena uredi

 
Imenom „Malezija“ označen je Malajski arhipelag na mapi iz 1914. u jednom američkom atlasu.

Naziv Malezija je kombinacija reči Malaj sa latinskim odnosno grčkim sufiksom -sia/-σία.[8] Malajska reč Melaju je verovatno nastala od tamilskih reči Malaj i ur što znači planina odnosno grad, zemlja.[9][10][11] Drevni indijski trgovci su za Malajsko poluostrvo koristili reč Malajadvipa.[12][13][14][15][16] Bez obzira da li je zaista ovog porekla, verovatno je nekada reč melaju ili mlaju u malajskom/javanskom jeziku označavala postepeno ubrzavanje ili trčanje. Ovaj izraz je primenjen u opisivanju snažne rečne struje reke Melaju na Sumatri.[17] Melajsko kraljevstvo, koje je postojalo u 7. veku na Sumatri, kasnije je verovatno uzelo ovo ime.[18][19]

Pre početka evropske kolonizacija, domoroci su Malajsko poluostrvo zvali Tanah Melaju tj. Malajska zemlja.[20][21] Prema rasnoj klasifikaciji nemačkog naučnika Johana Fridriha Blumenbaha, domorodačko stanovništvo ostrvskog dela jugoistočne Azije pripada malajskoj rasi.[22][23] Francuski moreplovac Žil Dimon d'Irvil je nakon ekspedicije po Okeaniji 1826. predložio Francuskom geografskom društvu (franc. Société de Géographie) pojmove Malezija, Mikronezija i Melanezija, radi razlikovanja ovih pacifičkih kultura i arhipelaga od postojećeg termina Polinezija. Dimon d'Irvil je opisao Maleziju kao oblast poznatu pod imenom Istočne Indije.[24] Engleski etnolog Džordž Samjuel Vindzor Erl je 1850. u Časopisu o indijskom arhipelagu i istočnoj Aziji (engl. Journal of the Indian Archipelago and Eastern Asia) predložio da se ostrva u jugoistočnoj Aziji nazovu Melajunezija ili Indunezija.[25] U modernoj terminologiji, pojam Malajci označava etnoreligijsku grupu austronezijskih naroda koja uglavnom živi na Malajskom poluostrvu i delovima obližnjih ostrva, među kojima je i istočna obala Sumatre, obala Bornea, i manja ostrva koja se nalaze između ova dva.[26]

Nakon sticanja nezavisnosti od Velike Britanije 1957, država je nazvana Malajska Federacija. Pored ovog imena bilo je više predloga među kojima je i Langkasuka, po istorijskom kraljevstvu iz prvog milenijuma smeštenom u gornjem delu Malajskog poluostrva.[27][28] Ime Malezija je usvojeno 1963. kada su postojeće države Malezijske federacije, zajedno sa Singapurom, Severnim Borneom i Saravakom napravile novu federaciju.[29]

Geografija uredi

Glavni članak: Geografija Malezije

Položaj uredi

 
Malezija je smeštena u ekvatorijalnom pojasu, koji tokom cele godine karakteriše tropska klima.

Malezija zauzima površinu od 329.847 km², po čemu je na 67. mestu u svetu. U Zapadnoj Maleziji ima kopnenu granicu sa Tajlandom, dok se u Istočnoj Maleziji graniči sa Indonezijom i Brunejem. Sa Singapurom je povezana uzanim uzdignutim putem i mostom. Pored toga, ima pomorsku granicu sa Vijetnamom[30] i Filipinima.[31] Reke Perlis i Golok, kao i Pagalajanski kanal većim delom čine prirodnu granicu prema drugim državama, dok je deo granice na moru predmet spora. Brunej je praktično enklava unutar Malezije,[32] koji savezna država Saravak deli na dva dela. Malezija je jedina zemlja čija se teritorija prostire na azijskoj kopnenoj masi kao i na malajskom arhipelagu.[33] Tandžung Pijai, smešten u južnoj saveznoj državi Džohor, najjužnija je kontinentalna tačka Azije.[34] Malajski prolaz, smešten između Sumatre i kontinentalnog dela Malezije, jedan je od najvažnijih trgovačkih prolaza na svetu, s obzirom da se preko njega odvija 40% svetske trgovine.[35]

Geologija i reljef uredi

Zapadna i Istočna Malezija su odvojene Južnokineskim morem. Kontinentalni deo Malezije obuhvata oko 40% teritorije zemlje[36], a karakteriše ga uglavnom planinski reljef, dok se prema istoku i zapadu protežu aluvijalne ravni.[36] U pravcu sever-jug proteže se u dužini od oko 740 km, dok je u najširem delu u pravcu istok-zapad širok 322 km.[37] U njegovom središnjem delu nalazi se planinski masiv Titivanga,[38] sa najvišim vrhom Maunt Korbuom visine 2.183 metra,[39] delom niza planinskih venaca koji se protežu južno ka središtu poluostrva.[36] Ove planine imaju guste šume, i sačinjene su uglavnom od granita i drugih magmatskih stena. Dobrim delom su erodirale, stvarajući time kraške oblike reljefa.[36] Neke od važnijih reka izviru na ovim planinama.[40] Obala poluostrva je duga 1.931 km, a ravnice koje ga okružuju su široke najviše 50 km. Međutim, luke se nalaze samo na zapadnoj strani poluostrva.[37]

Istočna Malezija, na ostrvu Borneo, ima obalu dugu 2.607 km. Obuhvata tri fizičko-geografske celine: priobalnu niziju, brda i doline, i planine u unutrašnjosti teritorije.[41] Na severnom delu se proteže planinski venac Kroker,[41]. U njegovom sastavu je Kinabalu,[42][43] najviša planina u Maleziji. Smeštena je u Nacionalnom parku Kinabalu, koji je pod zaštitom Uneska.[44] Najviši delovi ovog planinskog venca predstavljaju prirodnu granicu između Malezije i Indonezije. Na Saravaku se nalazi Nacionalni park Gunung Mulu sa brojnim pećinama.[41]

Između ova dva dela Malezije nalaze se brojna ostrva, među kojima je najveće Bangi.[45]

Vode uredi

Klima uredi

Klima u Maleziji je ekvatorijalna sa karakterističnim monsunima na jugozapadu (od aprila do oktobra) i na severoistoku (od oktobra do februara).[37] U pojedinim delovima planine sprečavaju prodor monsuna, takođe, okolna mora mogu da ublaže visoke temperature.[46] Vlažnost je obično visoka, a prosečna godišnja količina padavina je oko 2.500 litara.[37] Klima u kontinentalnom delu i na istočnom delu Malezije se razlikuje, jer na klimu kontinentalnom delu direktno utiču vetrovi sa kopna, dok je na istoku prisutniji uticaj okeana. Malezija ima tri klimatske zone: brda, nizije, i priobalje.

Flora i fauna uredi

Politika uredi

 
Perdana Putra je sedište premijera Malezije.

Malezija je savezna ustavna monarhija sa izabranim kraljem. Sistem državne uprave je veoma sličan britanskom modelu, što je zaostavština kolonijalne vladavine Britanaca.[47] Poglavar države ima zvanje Jang di-Pertuan Agong (malajs. Yang di-Pertuan Agong) tj. kralj. Kralja biraju, na petogodišnji mandat, devet naslednih vladara malajskih saveznih država; ostale četiri savezne države, na čijem čelu se nalaze guverneri, ne učestvuju u odabiru kralja. Prema neformalnom dogovoru funkcija kralja se sistematski rotira između devet saveznih država,[47] a od januara 2019. vrši je Abdulah Sultan Ahmad Šah, sultan od Pahanga.[48] Od promena ustava 1994. uloga kralja je uglavnom protokolarna, i ogleda se u imenovanju ministara i članova gornjeg doma.[49]

Zakonodavna vlast je podeljena između zakonodavnih tela na nivou federacije i saveznih država. Dvodomnu saveznu skupštinu čine donji predstavnički dom, i gornji dom tj. senat.[50] Predstavnički dom ima 222 člana,[51] izabrana po jednokružnom većinskom sistemu, na mandat od pet godina.[52] Senat ima 70 članova sa mandatom od tri godine, koji mogu da budu članovi u dva saziva; 26 članova senata delegiraju skupštine 13 saveznih država a preostala 44 postavlja kralj na predlog premijera.[53]

Svaka savezna država ima jednodomnu zakonodavnu skupštinu sa članovima izabranim po većinskom sistemu. Na čelu vladâ saveznih država nalaze se premijeri, koji su članovi skupštine savezne države iz većinske partije. U svim saveznim državama sa naslednim vladarima, premijer obavezno mora da bude Malajac kog imenuje premijer Malezije.[54] Izbori za skupštinu se održavaju barem jednom svakih pet godina, poslednji su održani u maju 2013. godine. Na saveznim izborima mogu da učestvuju svi državljani Malezije stariji od 21 godine, kao i na izborima za skupštine skoro svih saveznih država. Glasanje nije obavezno.[55] Izbori za saveznu skupštinu kao i za skupštine saveznih država održavaju se istovremeno, osim u slučaju savezne države Saravak.[49]

 
Mahatir Muhamed, premijer Malezije od 2018. do 2020.

Izvršnu vlast ima vlada na čelu sa premijerom. Premijer mora biti član predstavničkog doma, koji prema mišljenju kralja predvodi većinu u skupštini. Vlada je sastavljena od članova oba doma skupštine.[56] Aktuelni premijer, Nadžib Razak, imenovan 2009, šesti je predsednik vlade Malezije.[57]

Maležanski pravni sistem zasnovan je na anglosaksonskom pravu. Najviši sud u zemlji je savezni sud, a ispod njega su apelacioni i dva viša suda, jedan u kontinentalnom delu Malezije i jedan na maležanskom Borneu. Takođe, u Maleziji postoji poseban sud za slučajeve koji se odnose na monarhe. Smrtna kazna se izriče za zločine kao što su ubistva, terorizam i trgovina narkoticima.[58] Pored civilnih[59] postoje i šerijatski sudovi, koji sprovode šerijatske zakone prema muslimanima[60] u oblastima porodičnog zakonodavstva i vere.

Rasa predstavlja važnu ulogu u politici a brojne političke partije zastupaju pripadnike samo jedne etničke grupe. Državni projekti osnaživanja kao što je Nova ekonomska politika, i nakon nje Nacionalna politika razvoja, sprovedeni su sa ciljem poboljšanja položaja bumiputera (među koje spadaju Malajci i domorodačka plemena za koje se smatra da su prvobitni stanovnici Malezije) u odnosu na ne-bumiputere tj. etničke Kineze i Induse.[61] Ovim programom bumiputerama je data prednost pri zapošljavanju, obrazovanju, poslovanju, i pristupu jeftinijem stambenom prostoru i povoljnijim kreditima. Međutim, to je prouzrokovalo povećanje međunacionalnog nezadovoljstva.[62] Trenutno se vodi debata o sekularnosti maležanskog društva tj. da li društvo treba da bude sekularno ili da se drži islamskih principa.[63] Kao primer toga, Panmaležanska islamska partija je u zakonodavnoj skupštini Kelantana usvojila zakone islamskog krivičnog prava ali ih je savezna vlada poništila s obrazloženjem da je krivično pravo u nadležnosti savezne vlade.[64]

Spoljni odnosi i vojska uredi

 
Mahatir Muhamed sa Majk Pompeo.

Malezija je jedan od osnivača Asocijacije nacija jugoistočne Azije (ASEAN)[65] i Organizacije islamske saradnje,[66] pored toga, članica je brojnih međunarodnih organizacija kao što su Ujedinjene nacije,[67] Azijsko-pacifičke ekonomske saradnje,[68] Grupe D-8,[69] i Pokreta nesvrstanih.[70] U prošlosti je predsedavala ASEAN-om, Organizacijom islamske saradnje i Pokretom nesvrstanih. Takođe je, kao bivša britanska kolonija, članica Komonvelta nacija.[71] Kuala Lumpur je 2005. bio domaćin prvog Samita istočne Azije.[72]

Spoljna politika Malezije počiva na principu neutralnosti i održavanja dobrih odnosa sa svim državama, bez obzira na njihovo političko uređenje.[73] Vlada pridaje veliki značaj bezbednosti i stabilnosti jugoistočne Azije,[72] i trudi se da dublje razvije odnose sa državama regiona. Tokom istorije, vlade Malezije su se trudile da predstave zemlju kao naprednu islamsku naciju[73] pri tom jačajući odnose sa drugim islamskim zemljama.[72] Jedno od važnih načela maležanske politike je nacionalni suverenitet i pravo države da samostalno odlučuje o unutrašnjim stvarima.[49]

Teritorijalne sporove vlada rešava na brojne načine, između ostalog i na Međunarodnom sudu pravde. Oko ostrva Spratli spori se više država u regionu jugoistočne Azije, dok Kina polaže pravo na celokupno Južnokinesko more. Za razliku od svojih suseda Vijetnama i Filipina, Malezija nije dolazila u sukob sa Kinom.[74] Brunej i Malezija su 2009. objavili da prestaju sa pretenzijama na teritoriju jedne i druge zemlje, i da će rešiti spor oko granice na moru.[75] Filipini imaju prikrivene pretenzije prema istočnom delu Sabaha. Zahtevi Singapura na povrat zemljišta prouzrokovali su napetosti između dve zemlje, dok sa Indonezijom postoji spor oko granice na moru.

 
Najznačajnije oružje kojim raspolažu Maležanske oružane snage. U smeru kazaljke odozgo desno: podmornica klase Skorpen, tenk PT-91M MBT, padobranac sa puškom M-16, i borbeni avion Su-30MKM.

Malezija nikada nije priznala Izrael i nema nikakve diplomatske odnose sa ovom zemljom.[76] Pruža snažnu podršku Državi Palestini,[77] i pozvala je na suđenje Izraelu pred Međunarodnim sudom pravde zbog napada na Gazu.[78] Maležanske mirovne snage su prisutne u Libanu[79] i u mnogim drugim mirovnim misijama Ujedinjenih nacija.[80]

Maležanske oružane snage imaju tri roda: Kraljevsku maležansku mornaricu, Maležansku armiju, i Kraljevsko maležansko ratno vazduhoplovstvo. Vojni rok nije obavezan a za dobrovoljnu službu mogu da se prijave osobe starije od 18 godina. Za vojne svrhe država izdvaja 1,5% BDP-a, i u njemu je zaposleno 1,23% radno sposobnih Maležana.[81] Trenutno je Malezija u procesu širenja i modernizacije sva tri roda svojih oružanih snaga.

Sporazumi pet sila o odbrani (engl. Five Power Defence Arrangements) predstavljaju regionalnu bezbednosnu inicijativu koja postoji skoro četrdeset godina. Ona uključuje združene vojne vežbe Malezije, Singapura, Australije, Novog Zelanda, i Ujedinjenog Kraljevstva.[82] Pored toga Malezija obavlja vojne vežbe sa Indonezijom.[83] i Sjedinjenim Državama.[84] Malezija i Filipini imaju sporazum o zajedničkim vežbama bezbednosnih snaga s ciljem obezbeđivanja pomorske granice i borbe protiv ilegalne imigracije.[85]

Administrativna podela uredi

Malezija je federacija trinaest saveznih država (malajs. Negeri) i tri savezna vilajeta (malajs. Wilayah Persekutuan). One su smeštene u dvema oblastima, jedanaest saveznih država i dva vilajeta se nalaze na kontinentalnom delu Malezije, dok su dve savezne države i jedan vilajet u Istočnoj Maleziji. Svaka savezna država je podeljena na okruge, koji se dalje dele na mukime. U Sabahu i Saravaku okruzi su grupisani u oblasti.[86]

Uprava nad saveznim državama je podeljena između federalne i vlade savezne države, sa različitim prinadležnostima, a savezna vlada ima direktnu upravu nad saveznim vilajetima.[87] Niži nivoi vlasti su namenjeni lokalnim vlastima, gde spadaju gradska, okružna i opštinska veća. Federalne i vlasti savezne države mogu da oforme autonomna tela u nižim jedinicama uprave u cilju obavljanja određenih zadataka.[88] Saveznim ustavom su lokalne vlasti, van saveznih teritorija, pod jurisdikcijom vladâ saveznih država,[89] mada se u praksi federalna vlada meša u poslove lokalnih samouprava.[90] U Maleziji postoje 144 jedinice uprave, među kojima je 11 gradskih veća, 33 opštinska veća, i 97 okružnih veća.[91]

Trinaest saveznih država je formirano na osnovu istorijskih malajskih kraljevstava, a devet od jedanaest saveznih država u kontinentalnom delu Malezije, poznatih kao Malajske države, zadržalo je svoje kraljevske porodice. Kralj, nakon konsultacija sa premijerima saveznih država koje nemaju monarhe, postavlja guvernere na četvorogodišnji mandat.

Istorija uredi

Glavni članak: Istorija Malezije
 
U 15. veku Malački sultanat je postao glavno mesto za širenje islama na Malajskom arhipelagu.

Dokazi o postojanju ljudi na području Malezije datiraju 40.000 godina u prošlost.[92] Pretpostavlja se da su prvi stanovnici Malajskog poluostrva bili Negriti.[93] Trgovci i kolonisti iz Kine i Indije su došli najranije u prvom veku nove ere. Tokom drugog i trećeg veka su izgradili luke i gradove u priobalju. Zahvaljujući njima kineski i indijski uticaj je imao snažan uticaj na tamošnje kulture, a stanovništvo Malajskog poluostrva je prihvatilo hinduizam i budizam. Zapisi na sanskrtu pojavili su se najranije u četvrtom ili petom veku.[94] Kraljevstvo Langkasuka nastalo otprilike u drugom veku na severu Malajskog poluostrva, postojalo je do 15. veka.[27] Između 7. i 13. veka, najveći deo juga Malajskog poluostrva je bio deo carstva Srividžaja. Nakon pada Srividžaje, na većem delu poluostrva i Malajskog arhipelaga prevladao je uticaj carstva Madžapahit.[95] Arapi, kao i trgovci iz srednje Azije i Indije, počeli su da u 14. veku šire islam među Malajcima. Početkom 15. veka, sultan Iskandar Šah, odbegli kralj bivšeg kraljevstva Singapura, osnovao je Malački sultanat, koji se smatra prvom nezavisnom državom na području Malajskog poluostrva. U to vreme Malaka je bila važno trgovačko središte, što je privlačilo trgovce iz celog regiona.

 
Holandska mornarica se bori sa portugalskom, tokom Holandsko-portugalskog rata 1606, radi prevlasti nad Malakom.

Malaku su 1511. zauzeli Portugalci, da bi je 1641. zauzeli Holanđani. Britanska imperija je prisutna u Malaji od 1786, pošto je sultan Kedaha iznajmio ostrvo Penang britanskoj Istočnoindijskoj kompaniji. Britanci su 1819. dobili Singapur,[96] a 1824, nakon Anglo-holandskog sporazuma, preuzeli su vlast nad Malakom. Do 1826, Britanci su vršili neposrednu vlast nad Penangom, Malakom, Singapurom, i ostrvom Labuan, koji su proglasili krunskom kolonijom Britanskih poseda u Malaji. Do početka 20. veka, vladari država Pahang, Selangor, Perak, i Negri Sembilan, poznatih kao Federativne Malajske Države, sporazumno su imali britanske državljane kao savetnike.[97] Preostalih pet država na poluostrvu, tzv. Nefederativnih Malajskih Država, iako nisu bili pod direktnom britanskom vlašću, takođe je prihvatilo britanske savetnike početkom 20. veka.

Do 19. veka Malajsko poluostrvo i Borneo su se uglavnom nezavisno razvijali. Britanska vlast je podsticala useljavanje kineskih i indijskih radnika na ovo područje.[98] Područje današnjeg Sabaha, tadašnji severni Borneo, pod britansku vlast je došlo između 1877. i 1878. nakon što su sultan od Bruneja i sultan od Sulua prepustili pravo nad ovom teritorijom.[99] Saravak je 1842. sultan od Bruneja ustupio Džejmsu Bruku, čiji su naslednici, kao Bele radže, vladali nezavisnim Kraljevstvom Saravak do 1946, kada je postao krunska kolonija.[100]

 
Statua Fransisa Lajta u Fort Kornvalisu na Penangu, simbolizuje početak britanske ekspanzije na Malajskom arhipelagu u 18. veku.

Tokom Drugog svetskog rata, japanska vojska je više od tri godine držala pod okupacijom Malaju, Severni Borneo, Saravak, i Singapur. Tada je došlo do porasta etničkih tenzija i nacionalizma.[101] Podrška naroda za nezavisnošću porasla je nakon što su Saveznici ponovo zauzeli Malaju.[102] Planovi Britanaca da nakon rata objedine upravu Malaje u okviru jedne krunske kolonije nazvane Malajska unija naišli su na snažno protivljenje Malajaca, koji su se protivili slabljenju malajskih vladara i davanju državljanstva etničkim Kinezima. Malajska unija, uspostavljena je 1946, a činili su je svi britanski posedi na Malajskom poluostrvu izuzev Singapura, ubrzo je rasformirana i 1. februara 1948. zamenjena Malajskom federacijom, koja je obnovila autonomiju vladara malajskih država pod britanskim patronatom.[103] Istovremeno, uglavnom kineski pobunjenici pod vođstvom Malajske komunističke partije izvodili su gerilske napade s ciljem isterivanja Britanaca iz Malaje. Malajski ustanak je trajao između 1948. i 1960. i predstavljao je borbu protiv pobunjenika koju su predvodile trupe Komonvelta nacija.[104] Nakon ovog sukoba sproveden je plan stvaranja federativne Malaje sa Severnim Borneom (koji se pridružio kao Sabah), Saravakom, i Singapurom. Predloženi datum nastanka federacije bio je 31. avgust 1963; međutim, datum je pomeren za 16. septembar iste godine zbog protivljenja predsednika Indonezije Sukarna i Ujedinjene narodne partije Saravaka.[105]

Nastanak federacije pratio je porast napetosti uključujući sukob sa Indonezijom, izlazak Singapura iz zajednice 1965. godine,[106][107] i rasnu podelu. Ova podela je dostigla vrhunac tokom rasnih nemira 13. maja 1969. godine.[108] Nakon nemira, premijer Tun Abdul Razak počeo je sa sprovođenjem kontroverzne Nove ekonomske politike, s ciljem ekonomskog jačanja domorodačkog stanovništva poznatog kao Bumiputera.[109] Počevši od osamdesetih godina 20. veka, pod vođstvom premijera Mahatira Muhameda, Malezija je zabeležila ubrzani rast privrede i urbanizacije. Oslonac privrede su umesto poljoprivrede postali proizvodnja i industrija. Brojni kapitalni projekti su završeni, kao što su Kule Petronas, Auto-put Sever-Jug, Em-Es-Si Malejša, i novi administrativni glavni grad Putradžaja.[110] Međutim, krajem devedesetih godina 20. veka Azijska finansijska kriza gotovo je uništila valutu, berzu i tržište nekretnina u Maleziji.[111]

Stanovništvo uredi

 
Procentualno učešće etničkih grupa u stanovništvu Malezije prema popisu iz 2010.

Prema popisu iz 2010. Malezija je imala 28.334.135 stanovnika,[112] što je svrstava na 42. mesto u svetu. Stanovništvo Malezije čine brojne etničke grupe. Domicilno stanovništvo čini 91,8%, dok stranci čine preostalih 8,2% stanovništva.[113] Malajci, tzv. ‘’bumiputere”, čine 67,4% državljana Malezije.[113] Oni imaju preovlađujuću ulogu u političkom životu zemlje.[114] Termin bumiputera se odnosi i na određene domorodačke narode koji nisu malajskog porekla, među koje spadaju etnički Tajci, Kmeri, Čami i domorodačko stanovništvo Sabaha i Saravaka. Bumiputere nemalajskog porekla čine više od polovine stanovništva u saveznim državama Sabah i Saravak.[115][116] Na kontinentalnom delu Malezije postoje i manje grupe urođenika poznatih kao Orang Asli (malajs. Orang Asli).[117] Svaka savezna država ima svoje zakone prema kojima određuje status bumiputera.[118]

Ostale manjine koje nemaju status bumiputera čini značajan deo stanovništva. Etnički Kinezi čine 24,6%, dok Indusi čine 7,3% stanovništva.[119] Kinezi tradicionalno imaju veliki uticaj u privredi i trgovini, i većinsko su stanovništvo u Penangu. Indusi, među kojima su većina Tamili, počeli su da pristižu u Maleziju početkom 19. veka.[120][121] Osobe rođene u Maleziji ne stiču automatski maležansko državljanstvo, ali ga stiču deca rođena u inostranstvu, čija su oba roditelja Maležani. Dozvoljena je mogućnost posedovanja dvojnog državljanstva.[122] Zbog imigracije državljanstvo u saveznim državama Sabah i Saravak na maležanskom Borneu se razlikuje od onoga u kontinentalnom delu Malezije. Sa navršenih dvanaest godina svaki građanin dobija biometrijsku identifikacionu karticu poznatu kao ‘’MyKad”, koju mora da nosi sve vreme.[123]

 
Gustina stanovništva

Maležanski obrazovni sistem čini neobavezno predškolsko, obavezno osnovno šestogodišnje, i opciono petogodišnje srednjoškolsko školovanje.[124] Osnovne škole u Maleziji su podeljene na one u kojima se nastava odvija na malajskom, i na one gde se predaje na kineskom ili tamilskom jeziku.[125] Nakon petogodišnje srednje škole, učenici polažu maturski ispit (malajs. Sijil Pelajaran Malaysia).[126] Dvanaestomesečni program za upis na fakultete uveden je 1999. a učenici koji ga završe mogu da se upišu na lokalne univerzitete. Međutim, samo deset posto mesta je namenjeno studentima koji se ne vode kao bumiputere.[127]

Smrtnost novorođenčadi je 2009. iznosila 6 na 1000 rođenih, dok je očekivani životni vek bio 75 godina.[128] Maležanska vlada je postavila cilj da u zemlji razvije medicinski turizam, pa, između ostalog, za tu svrhu izdvaja pet posto od budžeta namenjenog unapređenju socijalnog sektora.[129] Stanovništvo je uglavnom smešteno na kontinentalnom delu Malezije[130] gde živi 20 od 28 miliona Maležana. U gradovima živi sedamdeset posto stanovništva. Kuala Lumpur je glavni i najveći grad,[131] kao i trgovačko i finansijsko središte zemlje.[132] Putradžaja je sedište vlade Malezije.[133] U nju su preseljene mnoge izvršne i zakonodavne ustanove savezne vlade radi rasterećenja Kuala Lumpura.[134]

U Maleziji živi više od tri miliona imigranata; oko deset posto stanovništva,[135] koji rade uglavnom radno intenzivne poslove.[136] Prema proceni nevladinih organizacija u Sabahu dva od tri miliona stanovnika čine ilegalni imigranti.[137] U Maleziji živi približno 171.500 izbeglica i tražilaca azila. Od ovog broja, oko 79.000 je iz Mjanmara, 72.400 je sa Filipina, i 17.700 je iz Indonezije.

 
Najveći gradovi u Maleziji
Izvor: Popis stanovništva 2010.
№ Grad Teritorija Populacija
 
Kuala Lumpur
 
Džordžtaun 		1. Kuala Lumpur Savezna Teritorija 1.475.337  
Ipoh
 
Šah Alam
2. Džordžtaun Penang 708.127
3. Ipoh Perak 657.892
4. Šah Alam Selangor 641.306
5. Petaling Džaja Selangor 613.977
6. Džohor Bahru Džohor 497.067
7. Malaka Malaka 484.885
8. Kota Kinabalu Sabah 452.058
9. Alor Setar Kedah 405.523
10. Kuala Terenganu Terenganu 337.553

Religija uredi

 
Udeo stanovništva Malezije prema veroisposvesti.

Maležanskim ustavom zajamčena je sloboda veroispovesti, dok je islam definisan kao državna religija.[138] Prema podacima sa Popisa stanovništva iz 2010. etnička pripadnost i veroispovest su u velikoj korelaciji. Približno 61,3% stanovništva su muslimani, budisti čine 19,8%, hrišćani 9,2%, hinduisti 6,3%, a 1,3% Maležana praktikuje konfučijanizam, taoizam i druga tradicionalna kineska verovanja. Osobe koje ne pripadaju ni jednoj religiji čine 0,7% a preostalih 1,4% stanovnika Malezije su pripadnici drugih konfesija ili nisu odgovorili na postavljeno pitanje.[139]

Sunitsko šafijsko versko-pravno učenje je preovlađujući oblik islama u Maleziji.[140][141]

Na osnovu Popisa stanovništva iz 2010. Malajci su stoprocentno muslimani, dok su 83,6% etničkih Kineza budisti, 3,4% su taoisti, 11,1% su hrišćani, i prisutan je jedan manji broj muslimana u oblastima kao što je Penang.[142] Većina Indusa, njih 86,2%, su hinduisti, a među njima su prisutni i hrišćani (6,0%) i muslimani (4,1%).[142] Među bumiputerama nemalajskog porekla preovlađuje hrišćanstvo sa 46,5%, a muslimani u ovoj populaciji čini 40,4% stanovništva.[142]

Muslimani su u obavezi da poštuju odluke šerijatskih sudova kada se radi verskim pitanjima. Od islamskih sudija se očekuje da slede šafijsku versko-pravnu školu, koja je glavni mezheb u Maleziji.[140] Nadležnost šerijatskih sudova je ograničena na pitanja muslimana u oblastima kao što su brak, nasleđivanje, razvod, apostazija, promena vere, i starateljstvo. Ni jedan drugi krivični ili građanski prestup nije u nadležnosti šerijatskih sudova, koji imaju sličnu hijerarhiju kao civilni sudovi. Pored toga što su civilni iznad šerijatskih sudova oni se ne bave pitanjima vezanim za islam.[143]

Jezik uredi

 
Rasprostranjenost jezičkih porodica u Maleziji:
(klikni na prikaz)
  malajska
  borneanska
  aslijanska
  kopneno dajačka
  Sama-Badžav
  filipinska
  kreolska
  oblasti u kojima se govori više jezika

Službeni jezik Malezije je maležanski, standardizovani oblik malajskog jezika.[144] Zvaničnici Malezije za ovaj jezik koriste naziv Bahasa Malaysia (doslovno maležanski jezik),[145] dok je zakonom definisan naziv službenog jezika Bahasa Melayu (doslovno malajski jezik).[146] Tokom istorije engleski je bio de fakto jezik administracije, da bi upotreba malajskog prevagnula nakon rasnih nemira 1969. godine.[147] Zakonom o nacionalnom jeziku iz 1967. latiničko pismo (malajs. Tulisan Rumi) definisano je kao pismo nacionalnog jezika, ali nije zabranjena upotreba malajskog pisma, poznatog kao džavi (malajs. Jawi).[148]

Engleski je i dalje široko rasprostranjen kao drugi jezik, a Zakonom o nacionalnom jeziku iz 1967. u nekim slučajevima je dopuštena njegova službena upotreba,[149] pored toga engleski se koristi u nastavi matematike i prirodnih nauka u svim državnim školama.[150]

Maležanski engleski, poznat kao standardni maležanski engleski, varijanta je britanskog engleskog. Maležanski engleski je rasprostranjen među poslovnim svetom, zajedno sa manglišom, što je kolokvijalni naziv za varijantu engleskog sa primesama malajskog, kineskog i tamilskog jezika.

U Maleziji se govori 137 jezika,[151] od čega 41 na kontinentalnom delu Malezije. Domorodačka plemena u Istočnoj Maleziji govore jezicima koji su bliski ali ipak različiti od malajskog. Iban je najčešći jezik među plemenima u Saravaku, dok su dusunski i kadazanski jezici rasprostranjeni među domorocima Sabaha.[152] Etnički Kinezi uglavnom govore kineskim dijalektima karakterističnim za južne kineske provincije. Uglavnom su to kantonski, mandarinski, hokijenski, haka, hajnanski, i fudžou dijalekti. Tamili, koji čine većinu etničkih Indusa, govore tamilskim jezikom. Pored ovih u Maleziji se govore i drugi jezici južne Azije, kao što je tajski. Jedan mali broj Maležana ima belačko poreklo i govori kreolskim jezicima, kao što je portugalski zasnovan na malačkom kreolskom,[153] i španski zasnovan na jeziku čavakano.[154]

Privreda uredi

U poslednje tri decenije Malezija je doživela privrednu preobrazbu zahvaljujući velikim inostranim ulaganjima (u proizvodnju elektronskih uređaja, npr.), nalazištima nafte. Danas spada u grupu srednje razvijenih država sa BDP-om od 12.100 USD po stanovniku mereno po PPP-u u 2003.

Tu je veliku ulogu imao kontroverzni premijer Mahatir Mohamad, koji je u zemlji podsticao prozapadne tržišne reforme, ali i autoritarnim merama održavao novouspostavljenu ravnotežu između različitih verskih i etničkih grupa.

Veliki uticaj u privredi Malezije imaju stranci ali u poslednje vreme imaju i domaći kapitalisti. Uglavnom zbog jeftine radne snage. Imaju visoko razvijenu privredu, sa industrijalizacijom. Rude su; gvožđe, nafta, bakar, volfram, boksit, kolumbita. Industrija je visoko razvijena, neke od najznačajnijih su; metalurgija, elektroindustrija, hemijska, brodogradnja i prehrambena industrija. Poljoprivreda je takođe jedan od bitnih faktora privrede, bila u vlasništvu stranog kapitala ali se smenilo pa je u domaćem vlasništvu (ali još uvek postoji uticaj stranaca). Neke od najbitnijih grana su: kaučuk, biber, palmino ulje, kokosov orah, banane, ananas, šećerna trska i duvan.

Kultura uredi

 
Kuvar pravi murtabak, jednu vrstu palačinke sa malo mesa i lukom, u Kuala Lumpuru.

Maležansko društvo karakteriše nacionalna, rasna i jezička raznolikost. Izvornu kulturu ovog područja stvorila su domorodačka plemena zajedno sa Malajcima, koji su se kasnije naselili. Indijska i kineska kultura takođe imaju značajan uticaj na celokupno društvo. Takođe, prisutni su i persijski, arapski i britanski kulturni uticaji. Kulturna asimilacija etničkih manjina nije izražena.[155]

Vlada je 1971. osmislila Nacionalnu kulturnu politiku, definišući time maležansku kulturu. Njome je formulisano da maležanska kultura mora biti zasnovana na kulturi domorodačkih naroda Malezije, da može sadržati prihvatljive elemente drugih kultura, i da islam mora biti deo nje.[156] Takođe, njome je malajski jezik postavljen ispred drugih.[157] Ovo uplitanje vlade u kulturu uvredilo je nemalajce koji su to doživeli kao umanjenje kulturne slobode. Kineska i indijska udruženja predale su memorandume vladi u kojima ih optužuju za sprovođenje nedemokratske kulturne politike.[156]

Između Malezije i susednih zemalja postoje određene nesuglasice oko kulture, ponajviše sa Indonezijom. Ove dve zemlje imaju slično kulturno nasleđe, dele mnoge tradicije i stvari. U Indoneziji postoje snažna osećanja za zaštitu nacionalnog nasleđa,[158] dok u Maleziji ta osećanja nisu tako izražena jer većina stanovništva prihvata činjenicu da dele mnoge vrednosti.[158] Vlade dve zemlje vode dijalog oko prevazilaženja nesuglasice vezanog za kulturno nasleđe.[159]

Umetnost uredi

 
Zanatlija izrađuje batik. Maležanski batik je obično prošaran cvetnim motivima svetle boje.

Tradicionalna maležanska umetnost prvenstveno se odnosi na rezbariju, tkanje, i izradu predmeta od srebra.[160] Proizvodi tradicionalne umetnosti se kreću od ručno tkanih korpi iz seoskih krajeva do predmeta od srebra sa malajskih dvorova. Domorodačko stanovništvo istočnog dela Malezije poznato je po drvenim maskama.[161] Svaka etnička grupa ima karakterističan folklor, uz mala preplitanja sa drugim kulturama. Međutim, u malajskoj umetnosti prisutni su neki uticaji iz severne Indije usled njenog istorijskog uticaja na ovo područje.[162]

Tradicionalna malajska muzika i folklor verovatno su nastala u području Kelantan-Patani uz uticaje iz Indije, Kine, Tajlanda i Indonezije. Muzika počiva na udaraljkama,[162] od kojih su najznačajniji bubnjevi (malajs. gendang). Postoji barem četrnaest vrsta tradicionalnih bubnjeva.[163] Bubnjevi i drugi tradicionalni udarni instrumenti su često izrađeni od prirodnih materijala.[163] Muzika se tradicionalno koristi u pripovedanju, proslavama i događajima kao što je žetva.[162] Nekada je bila korišćena kao vid međumesne komunikacije.[163] U Istočnoj Maleziji, muzički ansambli sa gongovima, kao što su agung i kulintang, uobičajeni su na svadbama i sahranama.[164] Ovi ansambli su česti i u susednim oblastima kao što su Mindanao na Filipinima, Kalimantan u Indoneziji, i Brunej.[164]

Malezija ima dugu usmenu tradiciju koja je postojala pre pojave pisane reči i nastavljena je do danas. Svaki malajski sultanat stvorio je sopstvenu književnu tradiciju, inspirisanu drevnim usmenim pričama i pričama koje su došle sa islamom.[165] Prva malajska književnost pisana je arapskim pismom. Najstariji pisani spomenik na malajskom je Terenganski kamen iz 1303. godine.[161] Kineska i indijska književnost je sticala popularnost sa povećanjem govornika ovih jezika u Maleziji, a tokom 19. veka i u Maleziji nastaju dela na jezicima iz ovih zemalja.[165] Engleski je takođe vremenom postao raširen jezik u književnosti.[161] Vlada Malezije je 1971. preduzela korake u cilju definisanja književnosti na različitim jezicima. Književnost na malajskom je proglašena nacionalnom književnošću Malezije, književnost na drugim bumiputerskim jezicima nazvana je oblasnom književnošću, dok je književnost na mandarinskom, tamilskom i engleskom proglašena regionalnom književnošću.[157] Poezija je veoma razvijena i koristi mnoge forme. Popularna je forma hikajat a pantun se raširio iz malajskog u druge jezike.[165]

Kuhinja uredi

 
Teh tarik
 
Nasi lemak.
Nacionalno piće i nacionalno jelo Malezije.[166][167]

U maležanskoj kuhinji odražava se etnička raznolikost njenog stanovništva.[168] Brojne kulture iz zemlje i okruženja značajno su uticale na maležansku kuhinju. Najveći doprinos su dali Malajci, Kinezi, Indusi, Tajci, Javanci i Sumatrani,[161] prvenstveno zbog geografskog položaja Malezije na raskrsnici nekadašnjeg puta začina.[169] Maležanska kuhinja je najsličnija singapurskoj i brunejskoj,[170] a takođe ima sličnosti sa filipinskom kuhinjom.[171]

U Maleziji se može uočiti i spajanje različitih kuhinja, pa se tako u kineskim restoranima često služe malajska jela.[172] Hrana karakteristična za jednu kulturu nekada biva pripremljena na način specifičan za neku drugu,[170] što znači da iako većina jela ne vodi poreklo iz Malezije ona se u ovoj zemlji pripremaju na drugačiji način.[169] Pirinač je sastojak mnogih jela. Čili se često koristi, mada ne previše.[168]

Mediji uredi

Vodeće maležanske novine su u vlasništvu države i stranaka u vladajućoj koaliciji,[173][174] mada i neke veće opozicione partije imaju svoje novine koje se distribuiraju bez ikakvih ograničenja. Postoji podela u medijima u zavisnosti od toga u kom delu države se nalaze. Mediji u kontinentalnom delu Malezije ne pridaju veliki značaj vestima sa istoka zemlje, i često na istočne savezne države gledaju kao na kolonije kontinentalnog dela države.[175] U Maleziji postoje dnevni listovi na malajskom, engleskom, kineskom i tamilskom jeziku.[175] Sloboda štampe je ograničena brojnim zabranama na izdavačka prava i na pristup informacijama.[176] U prošlosti je vlada pred izbore pokušavala da podrije rad opozicionih medija.[174] Tako je 2007. jedna vladina agencija izdala direktivu svim privatnim radijskim i televizijskim stanicama da se uzdrže od emitovanja govora opozicionih lidera,[177] što su osudili političari opozicione Partije demokratske akcije.[178] Najveća sloboda štampe je na Sabahu, gde su svi tabloidi osim jednog nezavisni od uticaja vlade.[175] Zakoni, kao što je Akt o štampanim medijima i publikacijama, navode se kao ograničavanje slobode izražavanja.[179]

Praznici i festivali uredi

 
Najveći budistički hram u jugoistočnoj Aziji – Kek Lok Si u Penangu – osvetljen pred doček lunarne Nove godine.

Maležani slave brojne praznike i festivale tokom godine. Neki od njih su zvanični praznici u celoj zemlji, dok se neki proslavljaju u određenim saveznim državama. Takođe, neke festivale proslavljaju pojedine verske ili etničke grupe. Državnim praznicima su proglašeni najvažniji praznici svih većih etničkih i verskih grupa. Najznačajniji državni praznik je Hari merdeka (malajs. Hari Merdeka), tj. Dan nezavisnosti, koji se obeležava 31. avgusta, u znak sećanja na proglašenje nezavisnosti Malajske Federacije 1957. godine.[180] Dan Malezije je 16. septembra, u znak sećanja na formiranje federacije 1963. godine.[181] Ostali važniji državni praznici su Praznik rada (1. maj) i Kraljev rođendan (prva nedelja juna).[182]

Muslimanski praznici su česti jer je islam državna religija; između ostalih to su Ramazanski bajram (malajs. Hari Raya Aidilfitri), Kurban-bajram (malajs. Hari Raya Haji), Dan rođenja proroka Muhameda i drugi.[182] Etnički Kinezi proslavljaju kinesku Novu godinu i druge praznike u skladu sa tradicionalnim kineskim verovanjima. Indusi u Maleziji proslavljaju Depavali, praznik svetlosti,[138] dok je Tajpusam verski obred tokom kog se okupljaju hodočasnici iz cele zemlje u pećinama Batu.[183] Hrišćanska zajednica u Maleziji slavi iste praznike kao i hrišćani širom sveta, među kojima su najpoznatiji Božić i Uskrs. Maležani u istočnom delu zemlje proslavljaju praznik posvećen žetvi pod imenom Gavaj.[184] Uprkos tome što je većina praznika karakteristična za određenu etničku ili versku zajednicu, proslave su univerzalne. U skladu sa običajem poznatim kao otvorena kuća Maležani zajednički učestvuju u proslavama praznika.[185]

Sport uredi

 
Staza Sepang tokom Velike nagrade Malezije 2011.

U Maleziji su najpopularniji sportovi fudbal, badminton, hokej na travi, boulz, tenis, skvoš, jedrenje, skejtbording, jahanje konja i borilački sportovi.[186] Tu se izdvaja fudbal koji privlači najveću pažnju a Malezija planira da se kandiduje za organizaciju Svetskog kupa 2034. godine.[187][188] Pored fudbala, velika pažnja se poklanja badmintonu. U ovom sportu Malezija je jedna od četiri zemlje koje su osvajale Tomasov kup, ekipno svetsko prvenstvo za muškarce.[189] Britanski vojnici su u Maleziju doneli skvoš a prvo takmičenje je održano 1939. godine.[190] Muška maležanska reprezentacija u hokeju na travi je na 13. mestu u svetu[191] dok je Kuala Lumpur bio domaćin trećeg i desetog Svetskog kupa u hokeju na travi.[192] U Maleziji se na stazi Sepang od 1999. održavaju trke Formule 1.[193] Tradicionalna borilačka veština silat melaju (malajs. Silat Melayu) veoma je popularna među etničkim Malajcima u Maleziji, Singapuru i Bruneju.[194]

Olimpijski komitet Malajske Federacije osnovan je 1953, a naredne godine primljen je u članstvo Međunarodnog olimpijskog komiteta. Maležanski sportisti su na olimpijskim igrama prvi put učestvovali 1956. u Melburnu. Godine 1964. ime komiteta je promenjeno u Olimpijski komitet Malezije a ova zemlja od prijema u članstvo MOK-a samo jednom nije učestvovala na Olimpijskim igrama. Na Olimpijskim igrama u Minhenu 1972. Maleziju je predstavljalo 57 sportista, što je do sada najveći broj. Maležanski sportisti su na olimpijskim igrama osvojili jedanaest medalja; osam u badmintonu, dve u skokovima u vodu i jednu biciklizmu. Na Igrama Komonvelta ova zemlja je od 1950. učestvovala pod imenom Malaja a od 1966. kao Malezija. Kuala Lumpur je bio domaćin Igara Komonvelta 1998. godine.[195][196]

Reference uredi

  1. ^ „Nacionalna agencija za statistiku”. Arhivirano iz originala 5. 12. 2013. g. Pristupljeno 29. 5. 2014. 
  2. ^ „Malaisie : Guide de voyage Malaisie”. Routard.com (na jeziku: francuski). Pristupljeno 26. 9. 2020. 
  3. ^ „Guide infos pratique Malaisie : carte, climat, langue, population...”. www.asia.fr (na jeziku: fr). Pristupljeno 26. 9. 2020. 
  4. ^ „L'histoire malaise, marquée par la présence des Européens”. Evaneos (na jeziku: francuski). Pristupljeno 26. 9. 2020. 
  5. ^ Boon 2002, str. 93.
  6. ^ Langford & Brownsey 1988, str. 101.
  7. ^ „Malaisie politique histoire”. perspective.usherbrooke.ca. Pristupljeno 26. 9. 2020. 
  8. ^ Room 2004, str. 221.
  9. ^ Weightman 2011, str. 449.
  10. ^ Tiwary 2009, str. 37.
  11. ^ Singh 2003, str. 981.
  12. ^ Pande 2005, str. 266.
  13. ^ Gopal 2000, str. 139.
  14. ^ Ahir 1995, str. 612.
  15. ^ Mukerjee 1984, str. 212.
  16. ^ Sarkar 1970, str. 8.
  17. ^ Abdul Rashid, Melebek; Amat Juhari, Moain (2006). Sejarah Bahasa Melayu ("History of the Malay Language"). Utusan Publications & Distributors. str. 9—10. ISBN 978-967-61-1809-7. 
  18. ^ Milner 2010, str. 18–19
  19. ^ Eliot & Bickersteth 2000, str. 262.
  20. ^ Mohamed Anwar Omar Din (2012). „Legitimacy of the Malays as the Sons of the Soil”. Canadian Center of Science and Education. str. 80—81. ISSN 1911-2025. Arhivirano iz originala 10. 10. 2017. g. Pristupljeno 02. 02. 2016. 
  21. ^ Reid 2010, str. 95.
  22. ^ Bernasconi & Lott 2000.
  23. ^ Painter, Nell Irvin (7—8 November 2003). „Collective Degradation: Slavery and the Construction of Race” (PDF). Proceedings of the Fifth Annual Gilder Lehrman Center International Conference at Yale University. New Haven, Connecticut: Yale University. str. 18. Arhivirano iz originala (PDF) 29. 8. 2015. g. Pristupljeno 13. 5. 2014.  Proverite vrednost paramet(a)ra za datum: |date= (pomoć)
  24. ^ Jules Dumont d'Urville; Ollivier, Isabel; Biran, Antoine de; Clark, Geoffrey (2003). „On the Islands of the Great Ocean”. The Journal of Pacific History. Taylor & Francis, Ltd. 38 (2): 163—174. ISSN 1469-9605. JSTOR 25169637. S2CID 162374626. doi:10.1080/0022334032000120512. 
  25. ^ Earl, George S. W. (1850). „On The Leading Characteristics of the Papuan, Australian and Malay-Polynesian Nations”. Journal of the Indian Archipelago and Eastern Asia (JIAEA). IV: 119. 
  26. ^ The Editors of Encyclopaedia Britannica (2013). „Malay”. Encyclopaedia Britannica Inc. 
  27. ^ a b Suarez 1999, str. 46–47.
  28. ^ „Federation of Malaya Independence Act 1957 (c. 60)e”. The UK Statute Law Database. 31. 7. 1957. Pristupljeno 6. 11. 2010. 
  29. ^ Spaeth, Anthony (9. 12. 1996). „Bound for Glory”. Time magazine. Arhivirano iz originala 17. 3. 2009. g. Pristupljeno 2. 2. 2016. 
  30. ^ „To Reduce Conflicts, Indonesia and Malaysia Should Meet Intensively”. Universitas Gadjah Mada. Pristupljeno 26. 10. 2010. 
  31. ^ Prescott & Schofield 2001, str. 53.
  32. ^ „Brunei”. CIA. Arhivirano iz originala 21. 07. 2015. g. Pristupljeno 13. 9. 2011. 
  33. ^ Marshall 2008, str. 1158.
  34. ^ Wei, Leow Cheah (3. 7. 2007). „Travel Times”. New Straits Times. Arhivirano iz originala 3. 7. 2007. g. Pristupljeno 4. 2. 2016. 
  35. ^ Schuman, Michael (22. 4. 2009). „Waterway To the World – Summer Journey”. Time magazine. Arhivirano iz originala 04. 08. 2011. g. Pristupljeno 4. 2. 2016. 
  36. ^ a b v g Marshall 2008, str. 1159.
  37. ^ a b v g Saw 2007, str. 1–2.
  38. ^ Stevens 2004, str. 89.
  39. ^ Ooi Keat Gin 2010, str. 82.
  40. ^ „Main Range (mountains, Malaysia)”. Encyclopædia Britannica. Pristupljeno 4. 2. 2016. 
  41. ^ a b v Marshall 2008, str. 1160.
  42. ^ Richmond 2010, str. 366. sfn greška: više ciljeva (2×): CITEREFRichmond2010 (help)
  43. ^ Thiessen 2012, str. 192.
  44. ^ „Mount Kinabalu – revered abode of the dead”. Ecology Asia. Pristupljeno 5. 2. 2016. 
  45. ^ Daw, T. (april 2004). „Reef Fish Aggregations in Sabah, East Malaysia” (PDF). Western Pacific Fisher Survey series. 5. Society for the Conservation of Reef Fish Aggregations: 17. 
  46. ^ Marshall 2008, str. 1167.
  47. ^ a b „Malaysia Information”. Federation of International Trade Associations. Arhivirano iz originala 26. 12. 2010. g. Pristupljeno 16. 2. 2016. 
  48. ^ Izabran novi kralj Malezije (Pristupljeno: 13. februara 2019)
  49. ^ a b v „Malaysia country brief”. Australian Government Department of Foreign Affairs and Trade. februar 2014. Pristupljeno 16. 2. 2016. 
  50. ^ „Background”. Parlimen Malaysia. 3. 6. 2010. Pristupljeno 16. 2. 2016. 
  51. ^ Constitution 1957, str. 42.
  52. ^ „MALAISIE - Histoire”. Pristupljeno 26. 9. 2020. 
  53. ^ Constitution 1957, str. 41.
  54. ^ UnitedNations 1996, str. 120.
  55. ^ „Malaysia (Dewan Rakyat)”. Inter-Parliamentary Union. 29. 9. 2008. 
  56. ^ Constitution 1957, str. 38.
  57. ^ „About Najib Razak”. 1Malaysia. Arhivirano iz originala 30. 6. 2011. g. Pristupljeno 16. 2. 2016. 
  58. ^ „The Death Penalty in Malaysia” (PDF). Government of the United Kingdom. Pristupljeno 17. 2. 2016. 
  59. ^ England, Vaudine (9. 7. 2010). „Malaysian groups welcome first Islamic women judges”. BBC News. Pristupljeno 17. 2. 2016. 
  60. ^ „Malaysia rejects Christian appeal”. BBC News. 30. 5. 2007. Pristupljeno 17. 2. 2016. 
  61. ^ „Dasar Ekonomi Baru”. Pusat Maklumat Rakyat. 14. 11. 2008. Arhivirano iz originala 04. 03. 2016. g. Pristupljeno 17. 2. 2016. 
  62. ^ Sundaram, Jomo Kwame (1. 9. 2004). „The New Economic Policy and Interethnic Relations in Malaysia”. United Nations Research Institute for Social Development. ISSN 1020-8194. Pristupljeno 22. 8. 2011. 
  63. ^ Perlez, Jane (24. 8. 2006). „Once Muslim, Now Christian and Caught in the Courts”. New York Times. Pristupljeno 17. 2. 2016. 
  64. ^ „Malaysian state passes Islamic law”. BBC News. 8. 7. 2002. Pristupljeno 17. 2. 2016. 
  65. ^ „Overview”. Association of Southeast Asian Nations. Arhivirano iz originala 25. 2. 2012. g. Pristupljeno 17. 2. 2016. 
  66. ^ „Islamic Affairs (OIC) and D8 Division”. Malaysian Ministry of Foreign Affairs. Arhivirano iz originala 9. 3. 2017. g. Pristupljeno 17. 2. 2016. 
  67. ^ „List of Member States”. United Nations. Pristupljeno 1. 1. 2018. 
  68. ^ „Member Economies”. Asia-Pacific Economic Cooperation. Arhivirano iz originala 1. 12. 2010. g. Pristupljeno 17. 2. 2016. 
  69. ^ „Malaysia”. Developing 8 Countries. Arhivirano iz originala 30. 6. 2017. g. Pristupljeno 17. 2. 2016. 
  70. ^ „The Non-Aligned Movement: Member States”. Non-Aligned Movement. Arhivirano iz originala 9. 12. 2010. g. Pristupljeno 17. 2. 2016. 
  71. ^ „Member States”. Commonwealth Secretariat. Pristupljeno 17. 2. 2016. 
  72. ^ a b v „Malaysia Foreign Relations”. New Zealand Ministry of Foreign Affairs and Trade. 4. 12. 2008. Arhivirano iz originala 26. 5. 2010. g. Pristupljeno 17. 2. 2016. 
  73. ^ a b „Malaysia's Foreign Policy”. Ministry of Foreign Affairs. Pristupljeno 17. 2. 2016. 
  74. ^ Diola, Camille (25. 6. 2014). „Why Malaysia, unlike Philippines, keeps quiet on sea row”. The Philippine Star. Pristupljeno 17. 2. 2016. 
  75. ^ Masli, Ubaidillah (17. 3. 2009). „Brunei drops all claims to Limbang”. The Brunei Times. Arhivirano iz originala 12. 7. 2014. g. Pristupljeno 17. 2. 2016. 
  76. ^ „Malaysia: Anti-Semitism without Jews”. Jerusalem Center for Public Affairs. Arhivirano iz originala 2. 8. 2010. g. Pristupljeno 17. 2. 2016. 
  77. ^ „Malaysia can be Muslim 'thought leader' – Clinton”. New Straits Times. Arhivirano iz originala 22. 6. 2011. g. Pristupljeno 17. 2. 2016. 
  78. ^ Peng, Lee Yuk (7. 6. 2010). „Malaysia wants Israel referred to International Criminal Court (Updated)”. The Star. Arhivirano iz originala 9. 7. 2014. g. Pristupljeno 17. 2. 2016. 
  79. ^ Usa 2007, str. 75.
  80. ^ „Malaysia - Permanent Missions to the United Nations” (PDF). United Nations. 2013. Arhivirano iz originala (PDF) 18. 10. 2013. g. Pristupljeno 17. 2. 2016. 
  81. ^ „Malaysian Military statistics”. NationMaster. Pristupljeno 17. 2. 2016. 
  82. ^ „Australia says major military exercise underway in Malaysia”. My Sinchew. 26. 4. 2010. Arhivirano iz originala 03. 03. 2016. g. Pristupljeno 17. 2. 2016. 
  83. ^ „Indonesia-Malaysia military exercises must continue – defence minister”. ANTARA News. 13. 9. 2010. Pristupljeno 17. 2. 2016. 
  84. ^ „Malaysia, US armed forces in joint exercise”. The Star. 25. 8. 2014. Pristupljeno 17. 2. 2016. 
  85. ^ „Malaysia, Philippines committed to enhancing border security”. My Sinchew. 9. 8. 2010. Arhivirano iz originala 03. 03. 2016. g. Pristupljeno 17. 2. 2016. 
  86. ^ „Malaysia Districts”. Statoids. Pristupljeno 18. 2. 2016. 
  87. ^ „Federal Territories and State Governments”. Malaysian government. Arhivirano iz originala 22. 2. 2014. g. Pristupljeno 18. 2. 2016. 
  88. ^ „Malaysia's government procurement regime” (PDF). Ministry of Finance Malaysia. Arhivirano iz originala (PDF) 03. 03. 2016. g. Pristupljeno 18. 2. 2016. 
  89. ^ „Introduction to local government in Malaysia” (PDF). Universiti Teknologi Mara. Arhivirano iz originala (PDF) 28. 03. 2018. g. Pristupljeno 18. 2. 2016. 
  90. ^ Nooi, Phang Siew (maj 2008). „Decentralisation or recentralisation? Trends in local government in Malaysia”. Commonwealth Journal of Local Governance. Pristupljeno 18. 2. 2016. 
  91. ^ „Country profile:Malaysia” (PDF). Commonwealth Local Government Forum. Arhivirano iz originala (PDF) 26. 2. 2014. g. Pristupljeno 18. 2. 2016. 
  92. ^ Holme, Stephanie (13. 2. 2012). „Getaway to romance in Malaysia”. stuff.co.nz. Pristupljeno 6. 1. 2014. 
  93. ^ Fix, Alan G. (jun 1995). „Malayan Paleosociology: Implications for Patterns of Genetic Variation among the Orang Asli”. American Anthropologist, New Series. 97 (2): 313—323. JSTOR 681964. doi:10.1525/aa.1995.97.2.02a00090. 
  94. ^ Mühlhäusler, Tryon & Wurm 1996, str. 695.
  95. ^ Suporno 1979, str. 180.
  96. ^ Luscombe, Stephen. „The Map Room: South East Asia: Malaya”. Pristupljeno 3. 2. 2016. 
  97. ^ „The Encyclopædia Britannica : a dictionary of arts, sciences, literature and general information”. Encyclopædia Britannica. Pristupljeno 3. 2. 2016. 
  98. ^ Kuar, Amarjit. „International Migration and Governance in Malaysia: Policy and Performance” (PDF). University of New England. Arhivirano iz originala (PDF) 9. 5. 2010. g. Pristupljeno 3. 2. 2016. 
  99. ^ Gullick 1967, str. 148–149.
  100. ^ Luscombe, Stephen. „The Map Room: South East Asia: North Borneo”. Pristupljeno 3. 2. 2016. 
  101. ^ Hock 2007, str. 48.
  102. ^ Mohamad, Mahathir (31. 5. 1999). „Our Region, Ourselves”. Time. Arhivirano iz originala 28. 02. 2010. g. Pristupljeno 3. 2. 2016. 
  103. ^ „MALAYA: Token Citizenship”. Time. 19. 5. 1952. Arhivirano iz originala 25. 11. 2010. g. Pristupljeno 3. 2. 2016. 
  104. ^ „The Malayan Emergency: 1948–1960”. Australian Government Department of Veteran Affairs. Arhivirano iz originala 06. 07. 2011. g. Pristupljeno 3. 2. 2016. 
  105. ^ „Malaysia: Tunku Yes, Sukarno No”. Time. 6. 9. 1963. Arhivirano iz originala 17. 08. 2013. g. Pristupljeno 3. 2. 2016. 
  106. ^ „Proclamation on Singapore”. Singapore Attorney-General. Arhivirano iz originala 11. 05. 2011. g. Pristupljeno 3. 2. 2016. 
  107. ^ „Malaysia: The Art of Dispelling Anxiety”. Time. 27. 8. 1965. Arhivirano iz originala 27. 12. 2010. g. Pristupljeno 3. 2. 2016. 
  108. ^ „Race War in Malaysia”. Time. 23. 5. 1969. Arhivirano iz originala 18. 05. 2007. g. Pristupljeno 3. 2. 2016. 
  109. ^ Sundaram, Jomo Kwame (1. 9. 2004). „The New Economic Policy and Interethnic Relations in Malaysia”. UNRISD. Pristupljeno 3. 2. 2016. 
  110. ^ Spaeth, Anthony (9. 12. 1996). „Bound for Glory”. Time. Arhivirano iz originala 17. 3. 2009. g. Pristupljeno 3. 2. 2016. 
  111. ^ Ping, Lee Poh; Yean, Tham Siew. „Malaysia Ten Years After The Asian Financial Crisis” (PDF). Thammasat University. Arhivirano iz originala (PDF) 1. 4. 2010. g. Pristupljeno 3. 2. 2016. 
  112. ^ popis2010 2011, str. 15.
  113. ^ a b popis2010 2011, str. 16.
  114. ^ Brant, Robin (4. 3. 2008). „Malaysia's lingering ethnic divide”. BBC News. Pristupljeno 8. 2. 2016. 
  115. ^ popis2010 2011, str. 45.
  116. ^ popis2010 2011, str. 48.
  117. ^ Gomes 2007, str. 10.
  118. ^ „PM asked to clarify mixed-race bumiputra status”. The Star. 4. 11. 2009. Arhivirano iz originala 2. 7. 2014. g. Pristupljeno 8. 2. 2016. 
  119. ^ popis2010 2011, str. 5.
  120. ^ Kuppusamy, Baradan (24. 3. 2006). „Racism alive and well in Malaysia”. Asia Times. Arhivirano iz originala 12. 03. 2017. g. Pristupljeno 8. 2. 2016. 
  121. ^ West 2009, str. 486.
  122. ^ „Malaysia: Citizenship laws, including methods by which a person may obtain citizenship; whether dual citizenship is recognized and if so, how it is acquired; process for renouncing citizenship and related documentation; grounds for revoking citizenship”. Immigration and Refugee Board of Canada. 16. 11. 2007. Arhivirano iz originala 24. 11. 2011. g. Pristupljeno 8. 2. 2016. 
  123. ^ May, Leow Yong (30. 8. 2007). „More than just a card”. The Star. Arhivirano iz originala 2. 7. 2014. g. Pristupljeno 8. 2. 2016. 
  124. ^ Nozawa 2011, str. 4.
  125. ^ Mustafa, Shazwan (22. 8. 2010). „Malay groups want vernacular schools abolished”. The Malaysian Insider. Arhivirano iz originala 25. 8. 2010. g. Pristupljeno 11. 2. 2016. 
  126. ^ „Secondary School Education”. Malaysian Government. Arhivirano iz originala 31. 12. 2013. g. Pristupljeno 11. 2. 2016. 
  127. ^ Saw & Kesavapany 2006, str. 259.
  128. ^ „Malaysia – Statistics”. UNICEF. Pristupljeno 11. 2. 2016. 
  129. ^ „Mission, Vision & Background”. Ministry of Health Malaysia. 3. 7. 2009. Arhivirano iz originala 17. 10. 2010. g. Pristupljeno 11. 2. 2016. 
  130. ^ Hassan 2004, str. 12.
  131. ^ „Tourism Malaysia Corporate Website”. Tourism Malaysia. Arhivirano iz originala 13. 10. 2013. g. Pristupljeno 11. 2. 2016. 
  132. ^ „Vision & Goals of Kuala Lumpur”. Portal Rasmi Dewan Bandaraya Kuala Lumpur. Arhivirano iz originala 7. 5. 2009. g. Pristupljeno 11. 2. 2016. 
  133. ^ „Putrajaya – Federal Administrative Capital”. Malaysian Government. Arhivirano iz originala 31. 12. 2013. g. Pristupljeno 11. 2. 2016. 
  134. ^ Ho, Chin Siong (2006). „Putrajaya – Administrative Centre of Malaysia – Planning Concept and Implementation”. Arhivirano iz originala 11. 5. 2011. g. Pristupljeno 11. 2. 2016. 
  135. ^ Kent, Jonathan (29. 10. 2004). „Illegal workers leave Malaysia”. BBC News. Pristupljeno 11. 2. 2016. 
  136. ^ Permatasari, Soraya (13. 7. 2009). „As Malaysia deports illegal workers, employers run short”. New York Times. Pristupljeno 11. 2. 2016. 
  137. ^ Quek, Kim. „Demographic implosion in Sabah? Really?”. Malaysiakini. Pristupljeno 11. 2. 2016. 
  138. ^ a b „Malaysia – Religion”. Asian Studies Center - Michigan State University. Arhivirano iz originala 9. 8. 2011. g. Pristupljeno 13. 2. 2016. 
  139. ^ popis2010 2011, str. 9.
  140. ^ a b Peletz 2002.
  141. ^ „Chapter 1: Religious Affiliation”. Pew Research Center. 9. 8. 2012. Pristupljeno 13. 2. 2016. 
  142. ^ a b v popis2010 2011, str. 82.
  143. ^ Mahathir, Marina (17. 8. 2010). „Malaysia moving forward in matters of Islam and women by Marina Mahathir”. Common Ground News Service. Arhivirano iz originala 22. 12. 2010. g. Pristupljeno 13. 2. 2016. 
  144. ^ „Malay, Standard”. Ethnologue. 2009. Pristupljeno 14. 2. 2016. 
  145. ^ „Mahathir regrets govt focussing too much on Bahasa”. Daily Express. 2. 10. 2013. Arhivirano iz originala 12. 7. 2014. g. Pristupljeno 14. 2. 2016. 
  146. ^ Constitution 1957, str. 122.
  147. ^ Andaya 1982, str. 26–28.
  148. ^ LanguageAct 2006, str. 7.
  149. ^ LanguageAct 2006, str. 6–7.
  150. ^ Darwis, Mohd Farhan (12. 11. 2013). „Dr Mahathir calls for Science and Maths to be taught in English, again”. The Malaysian Insider. Arhivirano iz originala 3. 3. 2016. g. Pristupljeno 14. 2. 2016. 
  151. ^ „Ethnologue report for Malaysia”. Ethnologue. Pristupljeno 14. 2. 2016. 
  152. ^ Adelaar & Himmelmann 2005, str. 56, 397.
  153. ^ Hancock, I. F. (1975). „Malaysian Creole Portuguese: Asian, African or European?”. Anthropological Linguistics. University of Texas. 17 (5): 211—236. JSTOR 30027570. 
  154. ^ Michaelis 2008, str. 279.
  155. ^ R. Raghavan (1977). „Ethno-racial marginality in West Malaysia: The case of the Peranakan Hindu Melaka or Malaccan Chitty community”. Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde. Royal Netherlands Institute of Southeast Asian and Caribbean Studies. 133 (4): 438—458. ISSN 0006-2294. doi:10.1163/22134379-90002605. Arhivirano iz originala 24. 7. 2011. g. Pristupljeno 4. 3. 2016. 
  156. ^ a b „Cultural Tourism Promotion and policy in Malaysia”. School of Housing, Building and Planning. 22. 10. 1992. Arhivirano iz originala 29. 5. 2010. g. Pristupljeno 4. 3. 2016. 
  157. ^ a b Van der Heide 2002, str. 98–99.
  158. ^ a b Schonhardt, Sara (3. 10. 2009). „Indonesia cut from a different cloth”. Asia Times. Arhivirano iz originala 22. 08. 2015. g. Pristupljeno 4. 3. 2016. 
  159. ^ „Indonesia, Malaysia agree to cool tension on cultural heritage dispute”. People Daily. 17. 9. 2009. Pristupljeno 4. 3. 2016. 
  160. ^ Dunford 2006, str. 419.
  161. ^ a b v g Marshall 2008.
  162. ^ a b v Miller & Williams 2008, str. 223–224.
  163. ^ a b v Gateway to Malay culture. Asiapac Books Ptd Ltd. 2003. str. 110. ISBN 978-981-229-326-8. [mrtva veza]
  164. ^ a b Matusky & Sooi 2004, str. 177–187.
  165. ^ a b v Osman, Mohd Taib. „Languages and Literature”. The Encyclopedia of Malaysia. Arhivirano iz originala 6. 1. 2011. g. Pristupljeno 4. 3. 2016. 
  166. ^ „Lipton urges Malaysians to take pride in teh tarik, our national beverage”. New Sabah Times. 7. 9. 2012. Arhivirano iz originala 2. 7. 2014. g. Pristupljeno 4. 3. 2016. 
  167. ^ Rules, Dwayne A. (7. 4. 2011). „Nasi lemak, our 'national dish'”. The Star. Arhivirano iz originala 02. 07. 2014. g. Pristupljeno 4. 3. 2016. 
  168. ^ a b Eckhardt 2008, str. 42.
  169. ^ a b Jarvis, Alice-Azania (13. 10. 2010). „Far Eastern cuisine: Fancy a Malaysian? – Features, Food & Drink”. The Independent. Arhivirano iz originala 17. 10. 2010. g. Pristupljeno 4. 3. 2016. 
  170. ^ a b Richmond 2010, str. 70–72. sfn greška: više ciljeva (2×): CITEREFRichmond2010 (help)
  171. ^ Marshall 2008, str. 1218.
  172. ^ Wu & Tan 2001, str. 128.
  173. ^ Ahmad, Razak (5. 2. 2010). „Malaysian media shapes battleground in Anwar trial”. Reuters. Pristupljeno 2. 3. 2016. 
  174. ^ a b „Malaysian opposition media banned”. BBC News. 23. 3. 2009. Pristupljeno 2. 3. 2016. 
  175. ^ a b v „The East-West divide of Malaysian media”. Malaysian Mirror. 9. 9. 2010. Arhivirano iz originala 22. 7. 2011. g. Pristupljeno 2. 3. 2016. 
  176. ^ „Malaysia”. Freedom House. 2013. Arhivirano iz originala 07. 04. 2014. g. Pristupljeno 2. 3. 2016. 
  177. ^ „Opposition muzzled – here's black and white proof”. Malaysiakini. 29. 6. 2007. 
  178. ^ Vikneswary, G (28. 6. 2007). „TV station denies censoring opposition news”. Malaysiakini. 
  179. ^ McAdams, Mindy. „How Press Censorship Works”. Mindy McAdams. Arhivirano iz originala 30. 06. 2011. g. Pristupljeno 2. 3. 2016. 
  180. ^ Marshall 2008, str. 1220.
  181. ^ Chun, Yeng Ai (19. 10. 2009). „Malaysia Day now a public holiday, says PM”. Arhivirano iz originala 2. 7. 2014. g. Pristupljeno 7. 5. 2011. 
  182. ^ a b Marshall 2008, str. 1221.
  183. ^ „Batu Caves, Selangor”. Tourism Malaysia. Arhivirano iz originala 25. 06. 2014. g. Pristupljeno 2. 3. 2016. 
  184. ^ Hutton 1997, str. 169.
  185. ^ Expatriate 2009, str. 8–9.
  186. ^ Expatriate 2009, str. 69.
  187. ^ Assunta, Mary (2006). „BAT flouts tobacco-free World Cup policy”. University of Sydney, New South Wales, Australia. Tobacco Control. 11 (3): 277—278. PMC 1759036  . PMID 12198283. doi:10.1136/tc.11.3.277. Pristupljeno 28. 2. 2016. 
  188. ^ „'Asean to bid for 2034 FIFA World Cup'”. The Brunei Times. 16. 5. 2013. Arhivirano iz originala 2. 7. 2014. g. Pristupljeno 28. 2. 2016. 
  189. ^ „History of Badminton”. SportsKnowHow.com. Arhivirano iz originala 29. 06. 2011. g. Pristupljeno 28. 2. 2016. 
  190. ^ Nauright & Parrish 2012, str. 250.
  191. ^ „FIH Men's World Rankings – 7. December 2015” (PDF). International Hockey Federation. 7. 12. 2015. Pristupljeno 28. 2. 2016. 
  192. ^ „History of Hockey World Cup”. Times of India. 27. 2. 2010. Pristupljeno 28. 2. 2016. 
  193. ^ Novikov, Andrew. „Formula One Grand Prix Circuits”. All Formula One Info. Arhivirano iz originala 02. 03. 2016. g. Pristupljeno 28. 2. 2016. 
  194. ^ Minahan 2012, str. 76.
  195. ^ Dudley, Rueben (13. 9. 2010). „Doing Malaysia proud”. The Sun Daily. Arhivirano iz originala 31. 10. 2014. g. Pristupljeno 28. 2. 2016. 
  196. ^ „Commonwealth Games Federation, History and Tradition of Commonwealth Games, Edinburgh, Bendigo, Pune”. Commonwealth Youth Games 2008. 14. 8. 2000. Arhivirano iz originala 8. 10. 2010. g. Pristupljeno 28. 2. 2016. 

Literatura uredi

Poreklo imena

Geografija

Politika

Istorija

Stanovništvo

Kultura

Spoljašnje veze uredi

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Малезија&oldid=27547990”