Mališa Glišić
Mališa Glišić (Bačevci, Kraljevina Srbija 1886[1]— 1916, Niš,[1] Kraljevina Srbija) bio je srpski slikar sa početka 20. veka i jedan od preteča srpskog impresionizma.
| Mališa Glišić | |
|---|---|
 Miloš Golubović: Portret M. Glišića, 1912, Narodni muzej. | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 6. novembar 1886. |
| Mesto rođenja | Bačevci, Srbija |
| Datum smrti | oko 10. decembra 1916. |
| Mesto smrti | Niš, Srbija |
Školovan je u Beogradu i Minhenu, stvarao je u Italiji do Balkanskog rata, kad se vratio u Srbiju i stupio u vojsku. Umro je 1916. godine pod nerazjašnjenim okolnostima. O njemu je ostalo veoma malo pisanih dokumenata, kao i malo sačuvanih slika.
Biografija uredi
Studirao je u Srpskoj crtačko-slikarskoj i umetničko-zanatskoj školi u Beogradu (1903-1905) koju su vodili Beta i Risto Vukanović. Godine 1908. upisao se na minhensku Akademiju u klasi Huga Habermana. Prekinuo je studije 1909, a od 1910. do 1912. godine boravi u Italiji gde je naslikao veći broj pejzaža monumentalnog formata inspirisan okolinom Rima i Napulja. Učestvovao je na prestižnim umetničkim smotrama i izlagao samostalno. Bio je scenograf Narodnog pozorišta u Beogradu (1909)[2].
Kad je počeo Balkanski rat, Glišić je napustio Italiju i vratio se u Srbiju, gde je stupio u Drugu armiju Stepe Stepanovića, s kojom je učestvovao u opsadi Jedrena. Ministar prosvete otkupio je juna 1914. godine nekoliko Mališinih ratnih slika, koje su poslate srpskim gimnazijama u "unutrašnjosti Srbije".[3] U istoj Drugoj armiji služio je Glišić i u Prvom svetskom ratu, kada je naslikao nekoliko dragocenih predela i prizora iz rovova. Stigao je Mališa i na Mačkov kamen, gde su se vodile veličanstvene borbe. Umro je Glišić od pegavog tifusa u Nišu, u koji je stigao posle odbrane Beograda. U jesen 1916. godine bolestan je zaostao posle povlačenja vojske, i umro pre novembra 1916. godine. Nekrolog izuzetno talentovanom slikaru, koji je umro za vreme epidemije pegavog tifusa i velikih štrapaca, su objavile "Beogradske novine" 3. novembra 1916. godine.[4] Iste "Beogradske novine" su 15. decembra 1916. godine, o njegovoj smrti objavile i sećanje Juraja Oršića-Salvetićkog[2].
Imao je dve samostalne izložbe, 1907. i 1913. godine. Na prvoj je izložio nekoliko slika po privatnim radnjama, a na izložbi iz 1913, u Drugoj muškoj gimnaziji, izložio je 40 slika. Njegove izložbe kritika nije zabeležila. Glišićev motiv "Stari Beograd", štampan je kao dopisna karta i prodavan 1938. godine. Njegove najznačajnije radove čuvaju i izlažu Narodni muzej, Muzej savremene umetnosti, Muzej grada Beograda i Spomen-zbirka Pavla Beljanskog[2].
Svoja dela je izlagao u okviru paviljona Kraljevine Srbije na međunarodnoj izložbi u Rimu 1911. godine.[5]
Slikarstvo uredi
Glišićevo slikarstvo sačinjavaju tri perioda:
- školski period (1907-1910)
- italijanski period (1911-1912)
- ratnički period (1912-1915)
Školski period uredi
Još u početku se opredeljuje za pejzaž, svetlu paletu i impresionizam. Njegove prve slike imaju zreo pogled, on ide kraćim putem i brzo ka cilju. Na slici Tašmajdan (1907) prisutne su sve osobine impresionizma - rasvetljena paleta, plave senke, slobodan potez u gustim slojevima. Glišić pokazuje izrazitu sklonost ka slikanju atmosfere.
Italijanski period uredi
Sudeći prema gustom i teškom potezu sa Tašmajdana, Glišić je slikao na italijanski način i pre posete Italiji. Za nepune dve godine boravka stvorio je zrelo slikarsko delo, koje se po vrednosti nalazilo na samom vrhu srpskog impresionizma. Svetlost je razdvojena pastoznom fakturom, raspoređenom tako da daje utisak prelivanja. Poreklo zelene i žute svetlosti slojevite strukture nalazi se u njegovim eksperimentima inspirisanim italijanskim majstorima i secesionizmom Segantinija. Zbog guste fakture i taktilne vrednosti njegovog dela prema Lazaru Trifunoviću, on je preteča enformelu i strukturalnom slikarstvu. Ostvarivao je spektralno i analitičko razlivanje svetlosti, slično divizionizmu, s tim što se mešanje boja ne odvija optički, ni na paleti, već neposredno na platnu, tokom slikanja.
Slike iz ovog perioda: Put na Monte Čirčeo (1912), Predeo iz Italije (1911), Pejzaž sa mora (1911).
Galerija uredi
-
Glava žene, 1903. -
Tašmajdan, 1904. -
Vojna kuhinja, 1911. -
Pejzaž, 1911. -
Motiv iz Rima, 1911. -
Predeo iz Rima, 1911 -
Predeo iz Italije, 1912. -
Put za Monte Čirčeo, 1913. -
Ratni plen, 1913. -
Muratovo turbe, 1915.
_-_Glava_%C5%BDene,_1903.jpg)
Izvori uredi
- ^ a b Muzej savremene umetnosti, Beograd Arhivirano na sajtu Wayback Machine (6. mart 2016), Pristupljeno 12. 4. 2013.
- ^ a b v Ljubica Miljković (2014): Katalog izložbe "Svetlost u mraku Prvog svetskog rata". Narodni muzej, Beograd
- ^ "Trgovinski glasnik", Beograd 27. jun 1914.
- ^ "Beogradske novine", Beograd 3. novembar 1916.
- ^ Elezović, Zvezdana (2009). „Kosovske teme paviljona Kraljevine Srbije na međunarodnoj izložbi u Rimu 1911. godine”. Baština. 27.
Literatura uredi
- Lazar Trifunović: Srpsko slikarstvo 1900-1950, Nolit, Beograd, 1973.
