Manastir Lipovac
Manastir Lipovac je ženski manastir nalazi se nedaleko od Aleksinca kod istoimenog sela i pripada Eparhiji niškoj Srpske pravoslavne crkve. Predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture od velikog značaja.
| Manastir Lipovac | |
|---|---|
 Manastirska crkva | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Lipovac |
| Opština | Opština Aleksinac |
| Država |  Srbija |
| Koordinate | 43° 33′ 41″ N 21° 50′ 4″ E / 43.56139° S; 21.83444° I |
.svg)  Manastir Lipovac Manastir Lipovac na karti Srbije | |
| Vrsta spomenika | manastir |
| Vreme nastanka | 14. vek |
| Tip kulturnog dobra | Spomenik kulture od velikog značaja |
| Vlasnik | upravnica igumanija Irina Jovanović |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Zavod za zaštitu spomenika kulture Niš |
Starešina manastira je igumanija Irina (Jovanović), sa sestrinstvom na čelu od 2021. godine. Duhovnik manastira je jeromonah Evstatije Babić.[1]
Prošlost uredi
Podignut je u drugoj polovini 14. veka na izvoru Sanstefanske reke, kod stene Leskovik na kojoj se nalazio utvrđeni grad. Prvobitno je crkva podignuta kao pridvorna crkva nepoznatog lokalnog velikaša (velmože). On je sa porodicom[a] sahranjen u njenom jugozapadnom delu, u bogato obdarenim grobnicama. Prvobitno je manastirska bogomlja bila posvećena Sv. arhiđakonu Stefanu.[2]
Krajem veka, monah Gerasim je 1399. godine crkvi dogradio narteks i živopisao ga. Crkva je tada pretvorena u manastir, čijem vlastelinstvu su srpski knezovi Stefana i Vuk Lazarević dodali i neke svoje vinograde.
Tokom otomanskog doba, manastir Lipovac se pominje u njihovim defterima. Njegova unutrašnjost je ponovo živopisana krajem XV veka i delovi tog slikarstva se danas mogu videti na pandatifima i kupolnom tamburu.
U 19. veku, manastirski kompleks je dobio nov konak, koji je podignut severozapadno od same crkve, kojoj je 1938. godine na zapadnoj strani dozidana kula zvonara velikih dimenzija. Tom prilikom je ruski slikar iz Moldavije Ivan Dikin oslikao celokupnu unutrašnjost manastirske crkve.
Izgled manastirske crkve uredi
Sama crkva ima osnovu trikonhosa sa kupolom, a kasnije su joj na zapadnoj strani dograđeni narteks (1399) i veliki zvonik (1938). godine. Ranije je njen hramovni svetac bio sveti Stefan, a danas je posvećena Preobraženju Gospodnjem.
Zaštitni radovi uredi
Zaštitni radovi na crkvenoj arhitekturi su obavljeni u manjoj meri 1953. godine. Kasnije su usledili radovi na arheološkom istraživanju kompleksa, nakon čega su restaurirani crkva, stari konak i veliki bedem. Danas se nalazi pod zaštitom republike Srbije, kao spomenik kulture od izuzetnog značaja[3].
Starešine manastira uredi
- Dionisije Pantelić, (1974—2005)[4]
- Melanija Pantelić, (2005—2020)[4]
- Irina Jovanović, (2021—trenutna)[5]
Galerija uredi
- Crkva i porta
- Ikonostas i freskopis
Napomene uredi
- ^ Pored njega sahranjeni su njegova supruga koja je preminula na porođaju i troje dece.
Vidi još uredi
Izvori uredi
- ^ „Radio Glas - Arhiva :: Životopis igumanije Irine Jovanović”. www.radioglas.rs. Pristupljeno 2023-06-03.
- ^ "Pravda", Beograd 28. avgust 1906.
- ^ „Manastir svetog Stefana — Spomenici kulture u Srbiji”. SANU.
(iz knjige Pejić, Svetlana; Milić, Mileta, ur. (1998). „Lipovac, manastir”. Spomeničko nasleđe Srbije: nepokretna kulturna dobra od izuzetnog i od velikog značaja (na jeziku: srpski). Beograd: Republički zavod za zaštitu spomenika kulture. str. 459. ISBN 8680879126. - ^ a b „UPOKOJILA SE U GOSPODU MATI MELANIJA (PANTELIĆ) IGUMANIJA MANASTIRA SVETOG STEFANA U LIPOVCU”. Pravoslavna Eparhija niška (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2020-09-26.
- ^ MI, Agencija. „Životopis igumanije Irine Jovanović”. Radio Glas 92 MHz (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2021-01-09.
Literatura uredi
- „Manastir svetog Stefana — Spomenici kulture u Srbiji”. SANU.
(iz knjige Pejić, Svetlana; Milić, Mileta, ur. (1998). „Lipovac, manastir”. Spomeničko nasleđe Srbije: nepokretna kulturna dobra od izuzetnog i od velikog značaja (na jeziku: srpski). Beograd: Republički zavod za zaštitu spomenika kulture. str. 459. ISBN 8680879126.
