Manastir Slanci
Manastir Slanci nalazi se pored istoimenog naselja Slanci istočno od Beograda, na teritoriji gradske opštine Palilula i pripada Arhiepiskopiji beogradsko-karlovačkoj Srpske pravoslavne crkve.
| Manastir Slanci | |
|---|---|
| Osnovni podaci | |
| Jurisdikcija | Beogradsko-karlovačka mitropolija SPC |
| Osnivanje | 13. vek |
| Osnivač | Sveti Sava |
| Mesto | Slanci |
| Država |  Srbija |
Predanje o nastanku uredi
Zvaničan naziv manastira je Manastir Arhiđakona Stefana u Slancima, prema svetitelju kome je manastir posvećen. Manastir je po jednoj verziji narodnog predanja osnovao Sveti Sava početkom 13. veka, dok je po drugoj osnivač manastira kralj Dragutin krajem istog veka.
Istorija uredi
Manastir je posebno oživeo u periodu srpske depotovine pod Despotom Stefanom Lazarevićem i Despotom Đurađom Brankovićem, kada se našao u neposrednoj blizini nove prestonice, Beograda. Zahvaljujući velikom ktitorstvu despotske kuće Brankovića manastir je promenio dotadašnju krsnu slavu praznik Vavedenja Presvete Bogorodice i prihvatio novu, Arhiđakona Stefana, slavu porodice Branković, koji se slavi 9. januara po novom, odnosno 28. decembra po starom kalendaru. Zbog svog značaja u ovom periodu manastir Slanci u narodu je nazvan „Velikim manastirom“.
Posle pada Despotovine 1459. godine Slanački manastir je bio opljačkan i razrušen, a monaštvo pobijeno od strane Turaka. Manastir je pod turskom vlašću delio sudbinu naroda i više puta je stradao (1690., 1739., 1787). Međutim, monaštvo se uvek vraćalo i manastir je više puta obnavljan.
Tokom Prvog srpskog ustanka započeli su prvi radovi na njegovoj obnovi. Međutim, dolaskom na vlast Kneza Miloša, nastojalo se da se pomogne mnogim crkvava i manastirima, ali za oronuo, trošan i napušten manastir u Slancima nije bilo spasa. Tako je 1833. godine manastir srušen, a od datog građevinskog materijala sazidane su crkve u okolnim selima Mirijevu i Velikom Selu. Sve pokretne vrednosti manastira Slanaca bile su posle rušenja prenete u crkvu Velikog Sela, među njima i tri ikone sa nedovršenog ikonostasa iz 1812. godine. Lokalitet porušene svetinje narod je obeležio ogradom, dok je mesto Časne trpeze pokrio nadstrešnicom.
Na mestu manastira je 1900. godine podignuta kapela, koju je okolno stanovništvo posećivalo. 1961. započeta je ponovna obnova manastira Slanci od strane tadašnjeg srpskog patrijarha Germana (Đorića). Radovi na izgradnji manastirske crkve završeni su 1971. godine, da bi se radovi nastavili na uređenju konaka i imanja, koji do danas nisu okončani.
Manastir danas uredi
Danas je manastir muški. Manastir Slanci ima važnu ulogu u u životu srpske crkve - u njegovom bratstvu se pripremaju monasi koji će popunjavati neveliko bratstvo manastira Hilandara. Manastirsko zemljište, lokalitet od izuzetnog značaja, sadrži ostatke materijalne kulture vezane za prošlost ovog spomenika.[1] Iguman manastira do 2020. godine bio je Andrej Jovičić.[2]
Vidi još uredi
Izvori uredi
- ^ Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda/ Arheološko nalazište Manastir Slanci
- ^ „Usnuo u Gospodu arhimandrit Andrej, iguman Slanaca (SPC, 5. avgust 2020)”. Arhivirano iz originala 06. 08. 2020. g. Pristupljeno 05. 08. 2020.
