Mančester
Mančester (engl. Manchester) je metropolitanska oblast u Širem Mančesteru, u Engleskoj, sa populacijom od 530.300 stanovnika u 2015. godini.[1] Nalazi se u drugom najnaseljenijem gradskom području Ujedinjenog Kraljevstva, sa populacijom od 2,8 miliona stanovnika.[2] Mančester pokriva Češirska ravnica na jugu, Peninske planine na severu i istoku i luk gradova sa kojima formira trajnu konurbaciju. Lokalna vlast je Savet Mančester Sitija.
| Mančester engl. Manchester | |
|---|---|
 Kolažni prikaz gradskih znamenitosti | |
 Grb
| |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Ujedinjeno Kraljevstvo |
| Konstitutivna zemlja |  Engleska |
| Osnovan | 1301. |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | |
| — 2007. | 395.323 (procena) |
| Aglomeracija | 2.547.700 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 53° 28′ 51″ S; 2° 14′ 06″ Z / 53.480833° S; 2.235° Z |
| Aps. visina | 38 m |
| Površina | 115,65 km2 |
  Mančester Mančester na karti Ujedinjenog Kraljevstva | |
| Ostali podaci | |
| Gradonačelnik | Mejvis Smitimen |
| Pozivni broj | 0161 |
| Veb-sajt | |
| manchester.gov.uk | |
Mančester je istorijski poznat kao prvi svetski grad koji je industrijalizovan i po svojoj kasnijoj ulozi u industrijskoj revoluciji. Grad, često nazivan „glavnim gradom severne Engleske“[3][4] je umetničko, medijsko, visokoškolsko i trgovinsko središte, a ga neki ga smatraju i „drugim gradom Ujedinjenog Kraljevstva“[5][6]
Grad Mančester je metropolitensko područje (metropolitan borough) sa statusom grada. Metropolitensko područje ima populaciju od 441.200, dok šire urbano područje Mančestera ima 2.240.230 stanovnika, što ga čini trećim najvećim konurburanim područjem posle šire oblasti Londona i zapadnog Midlendsa.
Mančester je takođe poznat po svojim sportskim vezama, budući da je dom Mančester junajteda i Mančester sitija, kao i da je 2002. godine bio domaćin XVII igara Komonvelta.
Istorija uredi
Naziv grada je iz latinskog (najme keltskog porekla) Mamucium –sastavljeno iz mamm – prsa a staroengleskog ceaster –logor- tabor.
Oblast Mančester je bila nastanjena još pre nego su tamo došli Stari Rimljani.
U srednjem veku je ovde postojalo utvrđeno naselje. Tomas De La Vare je ovaj posed 1422. godine poklonio crkvi da bi tu sagradili internat za monahe i gradnju univerzitetskog hrama. U 14. veku Mančester postaje trgovački centar za vunene proizvode i započeo je tradiciju tkanja sukna.
Industrijska revolucija u 18. veku je relativno malo trgovačko naselje pretvorilo u veliki industrijski centar. Tu je počeo da se gali pamuk i da se razvija tkalačka industrija. Povećavao se broj stanovnika gde su ljudi kretali za novim radnim mestima u Mančesterskoj industriji. Pojava prve željeznice za lični transport i izgradnja prvog kanala pospešuje razvoj grada. Na kraju zahvaljujući i imigracijama Manšeter u 19. veku postaje kosmopolitski grad.
Mančester je u međuratnom razdoblju bio zahvaćen krizom koje de dotakla pre svega tekstilne industrije. U doba Drugog svetskog rata se u ovom gradu izrađuju avioni od kojih je najpoznatiji bio bombarder Avro Lankaster. Mančester je od nacističkog bombardovanja koje je bilo često stradao u Drugom svetskom ratu.
U godinama 1996. i 2000. Mančester se kandidovao za održavanje Letnjih olimpijskih igara.
Stanovništvo uredi
Prema proceni, u gradu je 2008. živelo 395.323 stanovnika.
| 1981. | 1991. | 2001. |
|---|---|---|
| 437.612 | 402.889[7] | 394.269[7] |
Geografija uredi
Klima uredi
| Pokazatelj \ Mesec | Jan. | Feb. | Mar. | Apr. | Maj | Jun | Jul | Avg. | Sep. | Okt. | Nov. | Dec. | God. |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Apsolutni maksimum, °C (°F) | 14,3 (57,7) |
16,5 (61,7) |
21,7 (71,1) |
25,1 (77,2) |
26,7 (80,1) |
31,3 (88,3) |
32,2 (90) |
33,7 (92,7) |
28,4 (83,1) |
25,6 (78,1) |
17,7 (63,9) |
15,1 (59,2) |
33,7 (92,7) |
| Maksimum, °C (°F) | 7,3 (45,1) |
7,6 (45,7) |
10,0 (50) |
12,6 (54,7) |
16,1 (61) |
18,6 (65,5) |
20,6 (69,1) |
20,3 (68,5) |
17,6 (63,7) |
13,9 (57) |
10,0 (50) |
7,4 (45,3) |
13,5 (56,3) |
| Prosek, °C (°F) | 4,5 (40,1) |
4,6 (40,3) |
6,7 (44,1) |
8,8 (47,8) |
11,9 (53,4) |
14,6 (58,3) |
16,6 (61,9) |
16,4 (61,5) |
14,0 (57,2) |
10,7 (51,3) |
7,1 (44,8) |
4,6 (40,3) |
10,0 (50) |
| Minimum, °C (°F) | 1,7 (35,1) |
1,6 (34,9) |
3,3 (37,9) |
4,9 (40,8) |
7,7 (45,9) |
10,5 (50,9) |
12,6 (54,7) |
12,4 (54,3) |
10,3 (50,5) |
7,4 (45,3) |
4,2 (39,6) |
1,8 (35,2) |
6,6 (43,9) |
| Apsolutni minimum, °C (°F) | −12,0 (10,4) |
−13,1 (8,4) |
−9,7 (14,5) |
−4,9 (23,2) |
−1,7 (28,9) |
0,8 (33,4) |
5,4 (41,7) |
3,6 (38,5) |
0,8 (33,4) |
−4,7 (23,5) |
−7,5 (18,5) |
−13,5 (7,7) |
−13,5 (7,7) |
| Količina padavina, mm (in) | 72,3 (2,846) |
51,4 (2,024) |
61,2 (2,409) |
54,0 (2,126) |
56,8 (2,236) |
66,1 (2,602) |
63,9 (2,516) |
77,0 (3,031) |
71,5 (2,815) |
92,5 (3,642) |
81,5 (3,209) |
80,7 (3,177) |
828,8 (32,63) |
| Dani sa padavinama (≥ 1.0 mm) | 13,1 | 9,7 | 12,3 | 11,2 | 10,4 | 11,1 | 10,9 | 12,0 | 11,1 | 13,6 | 14,1 | 13,5 | 142,9 |
| Dani sa snegom | 6 | 5 | 3 | 2 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 3 | 20 |
| Relativna vlažnost, % | 87 | 86 | 85 | 85 | 85 | 87 | 88 | 89 | 89 | 89 | 88 | 87 | 88 |
| Sunčani sati — mesečni prosek | 52,5 | 73,9 | 99,0 | 146,9 | 188,3 | 172,5 | 179,7 | 166,3 | 131,2 | 99,3 | 59,5 | 47,1 | 1.416,2 |
| UV indeks | 0 | 1 | 2 | 4 | 5 | 6 | 6 | 5 | 4 | 2 | 1 | 0 | 3 |
| Izvor #1: Met Office[8] NOAA (relative humidity and snow days 1961–1990)[9] | |||||||||||||
| Izvor #2: KNMI[10][11] Current Results - Weather and Science [12] WeatherAtlas[13] | |||||||||||||
Partnerski gradovi uredi
Reference uredi
- ^ „UK population estimates”. Office for National Statistics. 2015. Arhivirano iz originala 10. 8. 2014. g.
- ^ „Labour Market Profile - Greater Manchester (Met County)”. Office for National Statistics. Pristupljeno 10. 4. 2018.
- ^ Manchester Arhivirano na sajtu Wayback Machine (27. oktobar 2006), www.manchester.ac.uk, Manchester University. pristupljeno 24. oktobra 2006.
- ^ Northern Soul, www.educationuk.org, mart 2003. pristupljeno 24. oktobra 2006.
- ^ "Manchester 'England's second city'", Bi-Bi-Si, 12. septembar 2002, Pristupljeno 2. maja 2006.
- ^ "Manchester 'close to second city'", Bi-Bi-Si, 29. septembar 2005, Pristupljeno 2. maja 2006.
- ^ a b World Gazetteer: Die wichtigsten Orte mit Statistiken zu ihrer Bevölkerung Arhivirano na sajtu Wayback Machine (20. decembar 2021), Pristupljeno 12. 4. 2013.
- ^ „Manchester 1981-2010 Averages”. Met Office. Arhivirano iz originala 16. 01. 2013. g. Pristupljeno 30. 1. 2016.
- ^ „Manchester Ringway 1961-1990”. NOAA. Pristupljeno 30. 1. 2016.
- ^ „Manchester ringway extreme values”. KNMI. Arhivirano iz originala 02. 02. 2018. g. Pristupljeno 30. 1. 2016.
- ^ „Manchester ringway 1981-2010 mean extreme values”. KNMI. Pristupljeno 2. 1. 2018.[mrtva veza]
- ^ „Average snowfall over the UK”. Pristupljeno 3. 6. 2019.
- ^ „Monthly weather forecast and Climate – Manchester, United Kingdom”. Weather Atlas. Pristupljeno 24. 9. 2019.
Literatura uredi
- Atkins, Philip (1975). Guide across Manchester. Manchester: Civic Trust for the North West. ISBN 978-0-901347-29-9.
- Hands, David; Parker, Sarah (2000). Manchester: A Guide to Recent Architecture. London: Ellipsis Arts. ISBN 978-1-899858-77-4.
- Hartwell, Clare (2001). Manchester. Pevsner Architectural Guides. London: Penguin Books. ISBN 978-0-14-071131-8.
- Hartwell, Clare; Hyde, Matthew; Pevsner, Nikolaus (2004). Lancashire: Manchester and the South-East. The Buildings of England. New Haven & London: Yale University Press. ISBN 978-0-300-10583-4.
- Parkinson-Bailey, John J. (2000). Manchester: an Architectural History. Manchester: Manchester University Press. ISBN 978-0-7190-5606-2.
- Robinson, John Martin (1986). The Architecture of Northern England. London: Macmillan. ISBN 978-0-333-37396-5.
- Beesley, Ian (1988). Victorian Manchester and Salford. Keele: Ryburn. ISBN 978-1-85331-006-5.
- Hylton, Stuart (2003). A History of Manchester. Chichester: Phillimore & Company. ISBN 978-1-86077-240-5.
- Kidd, Alan J. (1993). Manchester. Town and City Histories. Keele: Ryburn. ISBN 978-1-85331-016-4.
- Mottley, A. L. (2013). A Northern Life. Coventry: Any Subject Books. ISBN 978-1-909392-53-3.
- Price, Jane; Stebbing, Ben, ur. (2002). The Mancunian Way. Manchester: Clinamen Press. ISBN 978-1-903083-81-9.
- Redhead, Brian (1993). Manchester: a Celebration. London: André Deutsch. ISBN 978-0-233-98816-0.
- Schofield, Jonathan (2005). The City Life Guide to Manchester. Manchester: City Life. ISBN 978-0-9549042-2-7.
- Worthington, Barry (2011). Discovering Manchester. Ammanford: Sigma Leisure. ISBN 978-1-85058-862-7.
- Cantrell, J. A. (1985). James Nasmyth and the Bridgewater Foundry, A study of entrepreneurship in the early engineering industry. Manchester: Manchester University Press. ISBN 978-0-7190-1339-3.
- Champion, Sarah (1990). And God Created Manchester. Manchester: Wordsmith. ISBN 978-1-873205-01-3.
- Gatenby, Phill (2002). Morrissey's Manchester: The Essential "Smiths" Tour. Empire Publications. Manchester. ISBN 978-1-901746-28-0.
- Haslam, Dave (2000). Manchester, England. New York: Fourth Estate. ISBN 978-1-84115-146-5.
- Lee, C. P. (2002). hake, Rattle and Rain: popular music making in Manchester 1955–1995. Ottery St Mary: Hardinge Simpole. ISBN 978-1-84382-049-9.
- Lee, C. P. (2004). Like the Night (Revisited): Bob Dylan and the Road to the Manchester Free Trade Hall. London: Helter Skelter Publishing. ISBN 978-1-900924-33-7.
- Pearce, Lynne (decembar 2007). „Women writers and the elusive urban sublime: the view from "Manchester, England"”. Contemporary Women's Writing. 1 (1–2): 192—202. doi:10.1093/cww/vpm014.
- Savage, Jon, ur. (1992). The Haçienda Must Be Built. Woodford Green: International Music Publications. ISBN 978-0-86359-857-9.
- Inglis, Simon (2004). Played in Manchester. Played in Britain. ISBN 978-1-873592-78-6.
- James, Gary (2008). Manchester: a football history. Halifax: James Ward. ISBN 978-0-9558127-0-5.
Spoljašnje veze uredi
- Gradsko veće Mančestera
- Zvaničan turistički sajt Mančestera
- Naš Mančester - manchesterhistory.net
