Maratonci trče počasni krug
Maratonci trče počasni krug je jugoslovenski film iz 1982. godine u režiji Slobodana Šijana[1], a scenario je napisao Dušan Kovačević na osnovu svoje istoimene pozorišne predstave.[2] Film ima kultni status u Srbiji kao i u ostalim zemljame bivše Jugoslavije. Jedno je od najuspešnijih dela jugoslovenske kinematografije.
| Maratonci trče počasni krug | |
|---|---|
 Filmski poster | |
| Žanr | komedija |
| Režija | Slobodan Šijan |
| Scenario | Dušan Kovačević |
| Producent | Milan Žmukić |
| Glavne uloge | Bogdan Diklić Danilo Bata Stojković Pavle Vuisić Mija Aleksić Mića Tomić Jelisaveta Seka Sablić Zoran Radmilović Bora Todorović |
| Muzika | Zoran Simjanović |
| Scenograf | Milenko Jeremić |
| Snimatelj | Božidar Nikolić |
| Montaža | Ljiljana Lana Vukobratović |
| Producentska kuća | Centar film |
| Godina | 1982. |
| Trajanje | 92 minuta |
| Zemlja |  SFRJ |
| Jezik | srpski |
| IMDb veza | |
RadnjaUredi
Radnja je smeštena 1935. godine, posle atentata na kralja Aleksandra u Marseju, u maloj srpskoj palanci.
Priča se događa u vremenu između dvaju ratova (1935). U familiji Topalović, koju sačinjava šest generacija muškaraca — najmlađi ima 24 godina a najstariji 150 — dolazi do velikih sukoba, jer mladi potomak ne želi da se bavi pogrebničkim zanatom, koji decenijama, s kolena na koleno, drži njegova porodica.
Proizvodnja mrtvačkih sanduka je sve unosnija, uvodi se nova tehnologija, sahranjuje se brže i lakše, nastupa vreme krematorijuma. Ali, najmlađeg člana porodice Mirka (Bogdan Diklić) sve to ne zanima; on želi da se bavi filmom, zaluđen tom idejom od strane svog najboljeg prijatelja Đenke. Mirko je zaljubljen u Kristinu, koja ne mari za njega i zaljubljena je u Đenku. Kristinin otac, Bili Piton, nabavljač mrtvačkih sanduka za firmu Topalovića „Dugo konačište”, hoće da utera stari dug i ucenjuje porodicu. On traži veći udeo u zaradi, pravičnu podelu u poslu i dobiti ili da uda svoju ćerku jedinicu za Mirka a da dug uđe kao njegov miraz, odnosno suvlasništvo u firmi.
Tako dolazi do sukoba ove dve porodice u kojem se ne biraju sredstva. Poslednja scena je početak obračuna između Bilijeve porodice i porodice Topalović.[1]
Kovačević je dvadeset godina ranije predvideo neodrživost jugoslovenske državne zajednice. Na vlasti su grobari, koji sahranjuju talente, veštinu, mladost i uopšte sve što vredi u zemlji. Svojom pokvarenošću, nesposobnošću, halapljivošću, teraju sebi suprotne iz zemlje ili u zemlju kako bi dobili veću moć.[2]
UlogeUredi
| Glumac | Uloga |
|---|---|
| Bogdan Diklić | Mirko Topalović |
| Danilo Bata Stojković | Laki Topalović |
| Pavle Vuisić | Milutin Topalović |
| Mija Aleksić | Aksentije Topalović |
| Milivoje Mića Tomić | Maksimilijan Topalović |
| Radislav Lazarević | Pantelija Topalović |
| Zoran Radmilović | Bili Piton |
| Jelisaveta Seka Sablić | Kristina |
| Bora Todorović | Đenka |
| Melita Bihali | Olja |
| Fahro Konjhodžić | Gospodin Rajković |
| Veljko Mandić | Rajkovićev brat |
| Mihajlo Bata Paskaljević | Stariji žandar |
| Ras Rastoder | Mlađi žandar |
| Dragoljub Gula Milosavljević | Ožalošćeni |
| Stanojlo Milinković | Seljak iz bunara |
| Vojislav Mićović | Starac sa groblja |
| Miroslav Jovanović | Blizanac 1 |
| Dragoslav Jovanović | Blizanac 2 |
| Milovan Tasić | Gorostas |
| Milan Janjić | Patuljak |
| Nebojša Topić | Pop Đura |
| Nikola Brodac | Pokojnik |
ZanimljivostiUredi
- Iako je Dušan Kovačević napisao istoimenu pozorišnu predstavu po kojoj je film snimljen, radnja filma nije potpuno istovetna sa pozorišnom predstavom. Pozorišna predstava ima radnju koja se dešava u komunističkoj Srbiji, početkom sedamdesetih godina dvadesetog veka, i ima elemente satire komunizma. Drama je 2013. režirana u Zvezdara teatru u ženskoj podeli uloga.[3] Osim filma i predstave 2008. godine je napravljen istoimeni mjuzikl.
- U filmu se kao detalj iz tonskog filma pojavljuje pesma „Svi vi što maštate o sreći“ koju izvodi Milan Timotić.
- Jedna od najpoznatijih scena filma, kada sluškinja Olja (Melita Bihali) kupa Maksimilijana Topalovića (Mića Tomić) i on je uvlači u kadu i cepa joj bluzu, zapravo nije trebalo da izgleda tako. I sama glumica je tada bila iznenađena tajnim dogovorom Tomića i reditelja Šijana.[4]
- Iz filma je izbačena scena u kojoj sluškinja Olja (Melita Bihali) gola leži u krevetu sa Aksentijem Topalovićem (Mija Aleksić). Naime, režiser je hteo da pokaže da je sluškinja Olja toj muškoj familiji služila i za seks. Međutim zbog nesuglasica između nje i Bože Nikolića ti kadrovi su izbačeni.[4]
- Jugoslovenska kinoteka je u saradnji sa Vip mobajl i Centar filmom digitalno restaurisala ovaj klasik i prikazala na specijalnoj projekciji 20. aprila 2018. u svečanoj sali Jugoslovenske kinoteke.
- Kuća porodice Topalović i danas postoji i nalazi se u centru Beograda na Kosančićevom vencu.
NagradeUredi
- Pula: Zlatna arena za ulogu — Jelisaveta Seka Sablić
- Vrnjačka Banja: Nagrada za dijalog
- Montreal: Specijalna nagrada žirija
- Marsej: Prva nagrada za scenario
- Brisel: Nagrada za film
Kulturno dobroUredi
Jugoslovenska kinoteka je, u skladu sa svojim ovlašćenjima na osnovu Zakona o kulturnim dobrima, 28. decembra 2016. godine proglasila sto srpskih igranih filmova (1911–1999) za kulturno dobro od velikog značaja. Na toj listi se nalazi i film Maratonci trče počasni krug.[5]
ReferenceUredi
- ^ a b „Maratonci trče počasni krug”. Rts. Pristupljeno 21. 1. 2021.
- ^ a b „Maratonci trče počasni krug – O čemu zapravo govori ovo remek-delo”. Kultiviši se. Pristupljeno 21. 1. 2021.
- ^ „Maratonci trče počasni krug“ - u ženskoj verziji („Večernje novosti“, 11. decembar 2013)
- ^ a b Melita Bihali o Maratoncima Arhivirano na sajtu Wayback Machine (4. mart 2016), Pristupljeno 12. 4. 2013.
- ^ „Sto srpskih igranih filmova (1911-1999) proglašenih za kulturno dobro od velikog značaja”. Jugoslovenska Kinoteka. Pristupljeno 5. 2. 2021.
Spoljašnje vezeUredi
- Maratonci trče počasni krug na sajtu IMDb (jezik: engleski)
- Maratonci trče počasni krug na sajtu Centarfilm.com
- Kuću iz „Maratonaca“ svi zaboravili („Večernje novosti“, 17. februar 2011)
- Ovako danas izgleda kuća Pantelije Topalovića (Mondo, 14. april 2015)
- Đenka je stvarno postojao (Nportal, 2. decembar 2021)
- Projekcija restaurisane verzije
- Maratonci su u Jugoslaviji bili samo komedija (B92, 21. april 2018)
- Ovo sigurno NISTE ZNALI o filmu „MARATONCI TRČE POČASNI KRUG” (Magazin novosti, 30. septembar 2020)