Marke
Marke (ital. Marche) je jedna od 20 regija Italije. Nalazi se u njenom središnjem dijelu. Glavni grad je Ankona, a značajniji gradovi su Pezaro i Urbino.
| Marke Marche | |
|---|---|
|
{{{caption1}}} | |
 | |
 | |
| Država |  Italija |
| Admin. centar | Ankona |
| Predsednik | Đan Mario Spaka |
| Površina | 9.694,06 km2 |
| — broj st. | 1.569.578 |
| — gustina st. | 161,91 st./km2 |
| Zvanični veb-sajt | |
Pokrajina Marke je poznata kao izrazito planinska oblast koja se strmo spušta ka Jadranu.
Poreklo naziva uredi
U doba starog Rima oblast Marke nazivala se Picenum (Picenum). Kasnije, u vreme franačke vlasti u ranom srednjem veku osnivane su posebne upravno-vojne oblasti - marke u pograničnim područjima ove prostrane države radi bolje odbrane. Takve tvorevine su stvorene i na ovom području, pa se ovaj naziv održao do danas. Ovom nazivu je podudaran srpski naziv krajina, pokrajina.
Položaj uredi
Marke je središnja pokrajina Italije sa kratkom državnom granicom ka San Marinu na severu. Na istoku se nalazi Jadransko more.
Sa ostalih strana nalaze se druge italijanske pokrajine:
- sever - Emilija-Romanja
- severozapad - Toskana
- zapad - Umbrija
- jugozapad - Lacio
- jug - Abruco
Prirodne odlike uredi
Površina pokrajine je 9.694 km² i po ovome je Marke jedna od manjih italijanskih pokrajina.
Reljef uredi
Celokupna površ pokrajine Marke je pokrenutog terena. Sasvim mala ravničarska područja pružaju se duž donjih delova rečnih dolina. Na istoku se nalazi jadranska obala, slabo razuđena i sa malo prirodnih luka. Obala je strma i brzo prelazi u bregovito i brdsko područje u središnjem delu. Ono je ispresecano dubokim rečnim dolinama u vidu klisura. Brdsko područje postepeno na zapadu prelazi u visoko planinsko područje središnjih Apenina. Najviši vrh pokrajine je Monte Vetore, visok 2.476 m.
Klima uredi
Klima u primorskom delu Marke je sredozemna. Kako se zalazi u kopno i ide na više nadmorske visine ona postaje prelazna između sredozemne i kontinentalne. U višim krajevima klima je oštrija, planinska.
Vode uredi
Pokrajina Marke je cela u slivu Jadranskog mora. Većina reka su male, kratkog toka i sa dubokim dolinama u vidu klisura. One su mahom meridijanskog pravca i spuštaju sa Apenina na zapadu u Jadran na istoku. Iako nijedna reka nije značajna u državnim okvirima na nivou pokrajine treba spomenuti reke Furlo, Rozu i Frazari.
Upravna podela uredi
Marke je podeljena u 5 okruga, odn. provincija sa istoimenim gradovima kao upravnim središtima:
Istorija uredi
Područje Marke bilo je naseljeno još u vreme praistorije Galima. Rimljani zaposedaju ovo područje početkom 3. veka p. n. e. Oni ovde osnivaju provinciju Picenum (Picenum). Tokom nekoliko vekova vladavine starog Rima stanovništvo je romanizovano, a provincija se razvila u jednu od razvijenijih.
Po propasti starog Rima ova oblast u ranom srednjem veku brzo menja gospodare. Prvo potpada pod Gote, zatim pod vizantijski Ravenski egzarhat, potom dolaze Langobardi i na kraju Franci.
U 12. veku oblast konačno potpada pod vlast Pape i sa manjim prekidima tako ostaje sve do kraja 18. veka. U prvim vekovima vlast Pape nije bila duboka, već oblašću vladalo mesno plemstvo. Međutim u 16. i 17. veku dolazi do postepenog jačanja središnje vlasti Papske države i polusamostalne državice se gase (poslednja državica u Urbinu ugašena je 1631. g.).
Tokom Napoleonovih ratova obalst Marke je bila deo njegove Kraljevine Italije, da bi potom bila ponovo deo Papske države. 1860. godine došlo je do pripajanja ove oblasti novoosnovanoj Italiji. Odmah je osnovana pokrajina Marke. Nova vladavina nije donela privredni procvat. Tek u drugoj polovini 20. veka dolazi do stabilizacije privrede i značajnijeg rasta stanovništva.
Stanovništvo uredi
Danas Marke ima preko 1,5 miliona stanovnika i po tome je ona jedna od manjih pokrajina Italije. To je za 40% više stanovnika nego pre jednog veka, odnosno za 15% više nego pre 25 godina.
Gustina naseljenosti je preko 160 st./km², što je manje od državnog proseka (200 st./km²). Istočni, niži deo pokrajine je znatno gušće naseljen nego Apeninsko područje na zapadu.
Etnička slika U pokrajini dominira italijansko stanovništvo. Uticaj naglog razvoja pokrajine u poslednjim decenijama ogleda se i u značajnom udelu stanovništva sa privremenim boravkom (7,4%).
Privreda uredi
Do pre 30ak godina pokrajina Marke spadala je u nerazvijeni deo Italije. Tada je to bila ruralna i mahom poljoprivredna oblast. Poljoprivreda (sa ribarstvom na Jadranu) je i danas razvijena, ali nema taj značaj kao pre.
Danas je Marke prešla u krug razvijenog dela zemlje zahvaljujući pametno unapređenom zanatstvu, koje ima dugu tradiciju, a poslednjih godina se ono razvilo u pravo malo preduzetništvo sa savremenom proizvodnjom i istaknutim proizvodima (npr. Indesit, Guzini). U primorskim oblastima razvijene su i sve privredne grane vezane za more.
Turizam se ravija mahom u primorju, a pretežni turistički posetioci su domaće stanovništvo, Italijani. Od drugih turističkih odredišta treba spomenuti srednjovekovni gradić Urbino sa bogatom kulturnom zaostavštinom.
Politika uredi
Marke zajedno sa Emilijom-Romanjom, Toskanom, i Umbrijom formira italijanski „Crveni četvorougao“, izrazito ljevičarski region. Na izborima 2006. birači su 55% glasova dali Romanu Prodiju.
Slike gradova pokrajine uredi
Literatura uredi
- Rokai, Petar (1995). Dubrovnik i Ankonitanska marka u srednjem veku. Novi Sad: Filozofski fakultet.
