Markovac (Vršac)
Markovac je naselje u Srbiji u gradu Vršac u Južnobanatskom okrugu. Prema popisu iz 2022. bilo je 179 stanovnika.
Markovac | |
|---|---|
 Rumunska pravoslavna crkva u selu | |
| Administrativni podaci | |
| Država | Srbija |
| Autonomna pokrajina | Vojvodina |
| Upravni okrug | Južnobanatski |
| Grad | Vršac |
| Stanovništvo | |
| — 2022. |  179 |
| — gustina | 11/km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 45° 09′ 04″ S; 21° 28′ 09″ I / 45.151° S; 21.469166° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 156 m |
| Površina | 29,4 km2 |
.svg)  Markovac Markovac na karti Srbije | |
| Ostali podaci | |
| Pozivni broj | 013 |
| Registarska oznaka | VŠ |
Istorija
urediU istorijskom periodu Markovac je imao više imena:
Markteleke bio je u sastavu krašovskog komitata (sreza). Za vreme turske vladavine je opustošen. Tek pred prvi austrisko-turski rat (1737—1739) naseljeno je ovo mesto opet srpskim i rumunskim stanovnicima. Godine 1734. podignuta je crkva brvnara. Godine 1751. popisano je 126 kuća, a iste godine se pominje i markovačka poštanska stanica na liniji Denta-Oravica.
Austrijski carski revizor Erler je 1774. godine konstatovao da mesto "Markovec" pripada Vršačkom okrugu, Vršačkog distrikta. Stanovništvo je izmešano, srpsko i vlaško.[1]
U Turskom ratu 1788. godine bratimili su se markovački Rumuni sa upalim Turcima, turski zapovednik, Abdulah Mehmed Meniš paša, postavio je nekog Batošu Butana iz Markovca za kapetana nad 22 sela markovačke okoline, sa zadatkom da okolinu mirnim putem pokori i konškribira (regrutuje).
Godine 1841. spahija Aleksandar Barajevac bio je vlasnik poseda Markovac.[2] Georgije Barajevac "ot Markovca" je 1834. godine kupio Vidakovićevu putopisnu knjigu u Temišvaru.[3] Baron Miloš Bajić je do svoje smrti 1897. godine držao u posedu spahiluk Markovac. Po testamentu novi vlasnik je postao njegov naslednik, sin sinovca Milana - Petar Bajić.[4]
Stanovništvo bavilo se pretežno vinogradarstvom tako da je 1835. godine, tadašnji najugledniji maćarski enolog, Franja Šams pohvalio markovačko vino. 1843. godine procenjen je berbeni prinos u 9000 akova kljuka.
Godine 1872. sazidana je rumunska pravoslavna crkva, a Srbi su 1890. godine do parohijalnog doma sazidali bogomolju. Do 1897. godine bio je pop Mihalo Čipić poslednji srpski paroh u Markovcu. Svi Markovački Srbi su porumunjeni.
Brojno stanje stanovništva bilo je: 1869—1529.stanovnika, 1880—1400; 1890—1491; 1900—1527; 1910—1438; A po popisu iz 1921. godine popisano je 1323 stanovnika, od kojih je bilo; Srba-35, Slovaka-14, Rumuna-1209, Nemaca-42, Mađara-23 stanovnika.[5]
Prilikom razgraničenja sa Rumunijom 1924. bilo je sporno 30 jutara šume na Vršišoru, koji su bili zavedeni u knjige i Markovca i rumunske Varadije (koja je takođe bila u posedu Bajića), pa je dogovorena podela.[6] Stvar je konačno završena u junu te godine, čime je okončano i jugoslovensko-rumunsko razgraničenje - kota Vršišor je ostala u KSHS, a šuma je podeljena "uzdužno".[7]
Demografija
urediU naselju Markovac živi 290 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 48,9 godina (47,5 kod muškaraca i 50,3 kod žena). U naselju ima 127 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,57.
Ovo naselje je uglavnom naseljeno Rumunima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.
|
| ||||||||||||||||||||||||||||
| m | ž |
|||
| ? | 1 | 1 | ||
| 80+ | 10 | 14 | ||
| 75—79 | 13 | 14 | ||
| 70—74 | 13 | 15 | ||
| 65—69 | 10 | 11 | ||
| 60—64 | 13 | 15 | ||
| 55—59 | 12 | 18 | ||
| 50—54 | 8 | 11 | ||
| 45—49 | 12 | 7 | ||
| 40—44 | 10 | 7 | ||
| 35—39 | 5 | 7 | ||
| 30—34 | 10 | 5 | ||
| 25—29 | 12 | 10 | ||
| 20—24 | 9 | 10 | ||
| 15—19 | 6 | 5 | ||
| 10—14 | 6 | 3 | ||
| 5—9 | 8 | 4 | ||
| 0—4 | 4 | 10 | ||
| Prosek : | 47,5 | 50,3 | ||
| ||||||||||||||||||||||||
|
| Pol | Ukupno | Neoženjen/Neudata | Oženjen/Udata | Udovac/Udovica | Razveden/Razvedena | Nepoznato |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 144 | 28 | 94 | 12 | 7 | 3 |
| Ženski | 150 | 14 | 93 | 33 | 6 | 4 |
| UKUPNO | 294 | 42 | 187 | 45 | 13 | 7 |
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija |
|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 46 | 31 | 0 | 0 | 3 |
| Ženski | 42 | 32 | 0 | 0 | 0 |
| UKUPNO | 88 | 63 | 0 | 0 | 3 |
| Pol | Proizvodnja i snabdevanje | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
| Muški | 0 | 0 | 3 | 0 | 0 |
| Ženski | 0 | 0 | 3 | 0 | 0 |
| UKUPNO | 0 | 0 | 6 | 0 | 0 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad |
| Muški | 0 | 0 | 3 | 0 | 0 |
| Ženski | 0 | 1 | 0 | 4 | 0 |
| UKUPNO | 0 | 1 | 3 | 4 | 0 |
| Pol | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 2 | 0 | 0 | 4 | |
| Ženski | 0 | 0 | 0 | 2 | |
| UKUPNO | 2 | 0 | 0 | 6 | |
Reference
uredi- ^ J.J. Erler: "Banat", Pančevo 2003.
- ^ Pavle A. Popović: "Zakoni Ungarije ustanovljeni na Saboru kraljevine 1840. godine", Budim 1841.
- ^ Milovan Vidaković: "Putešestvije u Jerusalim", Budim 1834.
- ^ "Branik", Novi Sad 1897.
- ^ Milekerovi letopisi Opština u južnom Banatu ISBN 978-86-85075-04-9:
- ^ "Politika", 27. mart 1924, str. 2
- ^ "Politika", 21. jun 1924
- ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
- ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
- ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.
Korišćena Literatura
uredi- Izvor Monografija Podunavske oblasti 1812-1927 sastavio Dr, Vladimir Margan biv. Predsednik Oblasnog odbora Komesar Oblasne Samouprave, objavljeno 1927„Napredak Pančevo,,
- Teritorija Podunavske Oblasti napisao Dr. Vladimir Margan Predsednik Obl. Odbora Smederevu 1928.*
- Istorijiski preglad Podunavske Oblasti Banatski deo napisao: Feliks Mileker bibliotekar i kustos gradske biblioteke i muzeja u Vršcu 1928.
- »Letopis« Opština u južnom Banatu: Banatska mesta i običaji Marina M.(Beč 1999).
Letopis period 1812 – 2009 g. Sastavio od Pisanih tragova, Letopisa, po predanju o Banatskih mesta i običaji nastanak sela ko su bili Dosenjenici čime se bavili meštani.
