Marko Sanudo
Marko I Sanudo (oko 1153. - verovatno 1227) je bio osnivač i prvi vladar Egejskog vojvodstva. Osnivač je i dinastije Sanudo.
| Marko I Sanudo | |
|---|---|
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | oko 1153. |
| Datum smrti | 1227. |
| Mesto smrti | Naksos, Egejsko vojvodstvo |
| Porodica | |
| Supružnik | možda sestra Teodora I Laskarisa |
| Potomstvo | Anđelo Sanudo |
| Dinastija | Dinastija Sanudo |
| Vojvoda Naksosa | |
| Period | 1207-1227 |
| Prethodnik | nema |
| Naslednik | Anđelo Sanudo |
Biografija uredi
Marko je bio nećak mletačkog dužda Enrika Dandola i jedan od učesnika Četvrtog krstaškog rata. Tačna godina njegovog rođenja nije poznata. Prema nekim istoričarima, rođen je oko 1153. godine. U istorijskim izvorima prvi put se javlja oko 1176-1177. godina. Pod komandom mletačkog dužda Sebastijana Zjanija, Marko je učestvovao u pomorskom napadu na burgundskog vojvodu Otona I, sina Fridriha Barbarose. Uzeo je učešća u Četvrtom krstaškom ratu, učestvujući u opsadama Zadra i Carigrada. Njegovo ime se, međutim, ne sreće među imenima komandanata galija. Verovatno je ratovao na galijama kojima je komandovao jedan od njegove braće (Bernardo ili Lunardo) ili njegov ujak Enriko Dandolo.
Marko se ističe nakon pada Vizantije i osnivanja niza krstaških država na njenoj teritoriji. On je 1207. godine na čelu osam mletačkih galija stigao na ostrvo Naksos i osvojio ga za nekoliko nedelja, uprkos otporu Grka i đenovljanskih gusara. Marko osniva Vojvodstvo Naksos (poznato i kao Egejsko ili Arhipelaško vojvodstvo) i proglasio je nezavisnost od Henrika Flandrijskog, latinskog cara. Za glavni grad vojvodstva Marko je izabrao Naksos, gde je otpočeo sa izgradnjom velike tvrđave. Sanudo nastavlja sa pomorskim napadima i osvaja sva velika ostrva Kiklada - Naksos, Paros, Antiparos, Sifnos, Katnos, Ios, Amorgos, Kimolos, Sikinos, Siros, Folegandros, Milos. Ova ostrva dao je na upravu svojim rođacima i drugim mletačkim plemićima koji su učestvovali u Četvrtom krstaškom ratu. Njegov rođak Marino Dandolo postao je vladar Androsa, braća Andrej i Jeremija Gizi vladari Tinosa, Mikonoda i Sporada, Pjetro Justinijani i Dominiko Mikeli dele Serifos i Keju, Jakobo Barozi postaje vladar Santorinija, Leonardo Foskolo Anapana i Anafena. Neki su bili podređeni latinskom caru, a neki samom Marku. Henrik Flandrijski je 1210. godine proglasio Sanuda naslednim vladarom Arhipelaškog vojvodstva. Marko je vojvodstvom vladao sledećih 20 godina, osnivajući dinastiju Sanudo.
Na Kandiji (Kritu) je 1212. godine izbio ustanak lokalnog grčkog stanovništva protiv mletačke vladavine. Uskoro je pobuna zahvatila velike delove istočnog Krita. Lokalnom vladaru pomoć je pružio Marko Sanudo. Vojvoda je, međutim, ubrzo promenio stav i odlučio da ostrvo osvoji za sebe. Okreće se protiv Đakoma Tjepola koji je upravljao ostrvom. Sanudo je uz pomoć lokalnog stanovništva i arhonta Sevastija Skordilidisa osvojio tvrđavu Kandiju. Tjepolo je prinuđen da se, prerušen u ženu, spasi bekstvom u tvrđavu Temenos. Ubrzo je napustio ostrvo.
Sledeće, 1213. godine, flota Marka Sanuda napala je vizantijsku luku Smirnu u Maloj Aziji, u znak podrške Henriku Flandrijskom. Latinski car je u to vreme ratovao sa Nikejskim carstvom. Iako su Mlečani za kratko vreme uspeli da osvoje grad i njegovu okolinu, nikejski car Teodor I Laskaris je sa 30 brodova uništio flotu Sanuda, a sam vojvoda je zarobljen. Sanudo uspeva da stekne naklonost Laskarisa koji mu daje svoju sestru za ženu. Godine 1214. zaključen je mir između latinskog i nikejskog cara, utvrđen brakom nećake Henrika Flandrijskog i Teodora Laskarisa.
Marko je umro 1227. godine, dve godine nakon što je Oton de la Roš došao u Atinsko vojvodstvo, tri godine pre uništenja Solunske kraljevine i malo pre smrti Žofroa I Vilerdena, kneza Ahaje. Prema Vilijamu Mileru, Marko je oženio Laskarinu, odnosno pripadnicu ove nikejske porodice, moguće Teodorovu sestru (prema nekim italijanskim izvorima). Mihailo Dimitrije Sturdza odbacuje ovakvu pretpostavku usled nedostatka potvrde u grčkim izvorima. Marko je imao jednog sina, Anđela Sanuda, koji ga je nasledio na prestolu (1227-1262).
Izvori uredi
- J.K. Fotheringham and L.R.F. Williams, Marco Sanudo, conqueror of the Archipelago, Clarendon Press, Oxford, 1915.
- Charles A. Frazee, The Island Princes of Greece: The Dukes of the Archipelago, Adolf M. Hakkert, Amsterdam, 1988. ISBN 90-256-0948-1
- Paul Hetherington, The Greek Islands: Guide to the Byzantine and Medieval Buildings and their Art, Londres, 2001. ISBN 1-899163-68-9
- (jezik: francuski) Guillaume Saint-Guillain, «Les Conquérants de l'Archipel. L'Empire latin de Constantinople, Venise et les premiers seigneurs des Cyclades.», in Gherardo Ortali, Giorgio Ravegnani et Peter Schreiner (dir.), Quarta Crociata. Venezia - Bisanzio - Impero Latino., Istituto Veneto di Scienze, Lettere ed Arti, Venise, 2006. ISBN 88-88143-74-2
- Setton, Kenneth M. (general editor), A History of the Crusades: Volume II — The Later Crusades, 1189–1311. Robert Lee Wolff and Harry W. Hazard, editors. University of Wisconsin Press: Milwaukee, 1969.
- (jezik: francuski) J. Slot, Archipelagus Turbatus. Les Cyclades entre colonisation latine et occupation ottomane. c.1500–1718., Publications de l'Institut historique-archéologique néerlandais de Stamboul, 1982. ISBN 90-6258-051-3.