Mark Šagal
Mark Šagal (rus. Марк Захарович Шага́л, blr. Мойша Захаравіч Шагалаў, Mojša Zacharavič Šahałaŭ;[3][4]Vitebsk, 7. jul 1887 — Saint-Paul, 28. mart 1985) je bio ruski pa francuski slikar jevrejskog porekla, rođen u Belorusiji, tada deo Rusije. Njegov slikarski pravac je mešavina modernog pokreta i impresionizma.
| Mark Šagal | |
|---|---|
 Mark Šagal 1941. | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 7. jul 1887. |
| Mesto rođenja | Vitebsk[1], Ruska Imperija |
| Datum smrti | 28. mart 1985. (97 god.) |
| Mesto smrti | Saint-Paul, Francuska |
| Državljanstvo | Rusko, kasnije francusko[2] |
Mladost uredi
Mark Šagal je rođen kao Mojše Šagal u jevrejskoj porodici u Liozni,[1] u blizini grada Vitebska (Belorusija, tada deo Ruskog carstva) 1887. godine.[a][5] U vreme njegovog rođenja, stanovništvo Vitebska je brojalo oko 66.000. Polovina stanovništva su bili Jevreji.[6] Živopisni grad crkava i sinagoga, umetnik Ilja Repin ga je nazvao „Ruski Toledo“, po kosmopolitskom gradu nekadašnjeg Španskog carstva.[7] Kako je grad bio izgrađen uglavnom od drveta, malo je od njega preživelo godine okupacije i razaranja tokom Drugog svetskog rata.
Šagal je bio najstariji od devetoro dece. Prezime Šagal je varijanta imena Segal, koje je u jevrejskoj zajednici obično nosila levitska porodica.[8] Njegov otac, Katskl (Začar) Šagal, bio je zaposlen kod trgovca haringom, a njegova majka Fejge-Ite je prodavala namirnice iz njihove kuće. Njegov otac je naporno radio, noseći tešku burad, ali je zarađivao samo 20 rubalja svakog meseca (prosečna plata širom Ruske imperije bila je 13 rubalja mesečno). Šagal će kasnije uključiti riblje motive „iz poštovanja prema svom ocu“, piše Šagalov biograf Jakob Bal-Tešuva. Šagal je pisao o ovim ranim godinama:
Dan za danom, zimi i leti, u šest sati ujutru, moj otac je ustajao i išao u sinagogu. Tamo je izgovarao svoju uobičajenu molitvu za nekog mrtvaca. Po povratku je spremio samovar, popio čaj i otišao na posao. Pakleni rad, rad galijskog-roba. Zašto pokušavati da se to sakrije? Kako reći o tome? Nijedna reč nikada neće olakšati sudbinu mog oca... Na našem stolu je uvek bilo dosta putera i sira. Hleb premazan puterom, kao večni simbol, nikada nije izlazio iz mojih detinjih ruku.[9]
Biografija uredi
Godine 1907, je započeo studiranje u Carskoj školi umetnosti u Sankt Peterburgu. Septembra 1909. u kući svoje prijateljice upoznaje Belu Rosenfild u koju se zaljubljuje. Posle studija već počinje da privlači pažnju i stvara ugled kada mu je Maks Vinaver osigurao sredstva kako bi se preselio u Pariz (tada centar zbivanja u umetnosti), i tamo nastavio da radi. Sve zajedno sa Pikasom, Brakeom i ostalim kubistima počeli su da menjaju umetnost iz korena. Šagal je tokom svojih pariskih godina počeo da upotrebljava moderne tehnike, iako nikad nije napustio svoj sopstveni stil koji je izgradio, i po kome je postao poznat.
Pariz je za Šagala postao druga kuća i on je planirao da se tamo preseli i ostane da živi do kraja života. Međutim 1914, dok je bio u poseti Rusiji, nastao je Prvi svetski rat pa se više nije moga vratiti. Godine 1915, ženi se Belom Rosenfild, svojom verenicom od 1909, i nastavlja da veliča njihovu ljubav u seriji svojih slika koje je nastavio da slika čak i posle njene smrti trideset godina posle. U međuvremenu preživljava rat. 1917. postaje komesar za umetnost u Vitebsku.
Šagalovo komesarstvo uskoro se loše završava, svađom sa drugim umetnicima, nakon čega odlazi u Moskvu da bi radio u Moskvi kao scenograf u pozorištu i podučavao ratnu siročad. Napokon, 1922. godine Šagal, Bela i njegova ćerka Ida emigriraju iz SSSR. U Rusiji je bio osam godina..
Godine 1923, Šagal dobija narudžbinu od francuskog trgovca umetničkim delima Ambrosea Volarda da ilustruje ruski klasični roman, Gogoljeve Mrtve duše. Šagalovi nalaze dom u Francuskoj i Mark postiže novu slavu kao ilustrator u gvašu i bakropisu. Istovremeno nastavlja i svoju slikarsku karijeru. Sledeće godine biće mu veoma uspešne i srećne, ispunjene radom i putovanjima, ali od tridesetih godina sve se menja usponom fašizma, što se odrazilo u Šagalovim sumornim delima.
Godine 1937, Šagal dobija francusko državljanstvo – koja biva poništeno početkom Drugog svetskog rata, kada Francuska, poražena od strane Nemačke, biva podeljena između nacista i kolaboracijskih vlasti. Šagal kasno shvata svoj položaj kao Jevreja i kao umetnika kojeg su nacisti proglasili izopačenim. Biva uhapšen, ali srećom vrlo brzo pušten zahvaljujući američkom posredovanju pa tokom rata beži u SAD.
U Americi njegova žena Bela se razboleva i ubrzo umire. Šagal je neutešan. 1944. posle nekoliko godina ostvaruje novu vezu sa Engleskinjom Virdžinijom Hagard koja je trajala do 1952. U međuvremenu se 1948. vratio u Francusku, i zauvek se nastanio na jugu zemlje. Kasnije se ženi sa Valentinom Brodski i sa njom ostaje do kraja života.
Tokom svog života Šagal se oprobao na svim slikarskim materijalima. Izrađivao je tapiserije, grafike, mozaike, vitraže, skulpture i freske.
Šagalova umetnost uredi
Šagal je uzimao inspiraciju iz starih beloruskih bajki, a radio je motive iz jevrejskih religijskih priča. Oko 1960-ih i 1970-ih, Šagal prihvata i projekte koji su obuhvatali holove i zidine velikih zgrada čak oslikavajući par crkava.
Šagalov rad se može svrstati u više kategorija. Mešao se sa avagardnim projektima, ali za njegov rad mešaju se razni pravci kao što su Kubizam i Fovizam. Bio je čvrsto povezan sa Pariskom školom i njihovim članovima, uključujući i umetnika pod imenom Amedeo Modiljani.
Česti simboli u Šagalovim radovima uredi
- Koza: Lagodnost života: mleko, meso, koža, rogovi, moć i snaga.
- Drvo: još jedan simbol života.
- Petao: Vernost, najčešće naslikan sa ljubavnicima.
- Grudi (često gole): Erotika, plodnost ljubavi (Šagal je voleo i poštovao ženu).
- Violinista: u Šagalovom selu Viteberg violinista je pratio ljude tokom njihovih prekretnica u životu (rođenje, venčanje, smrt).
- Haringa (ponekad naslikana i kao leteća riba): Sećanje na Šagalovog oca koji je radio u fabrici za preradu riba
- Sat sa klatnom: vreme, skromni život
- Sveća: dve sveće simbolizuju Sabat. Sveća je simobol u njegovim delima povezan sa Judaizmom
- Prozori: Šagalov Ljubav ka slobodi.
- Kuće Vitebska (često slikane dok je živeo u Parizu): žudnja za domovinom
- Scene cirkusa: Harmonija čoveka i životinje, predstavlja Kreativnost u čoveku.
- Raspeće Isusa: Holokaust, Jevreji progonjeni od strane nacista.
Citati uredi
- „Na krugu boja, sve boje su prijatelji sa njihovim susedima i ljubavnici sa njihovim kontrastima.."
- „U životu postoji samo jedna boja, samo jedna na umetničkoj paleti, koja daje smisao i životu i umetnosti. To je boja ljubavi."
Lista poznatijih radova uredi
- Mlada žena na sofi (Mariaska), 1907, (Privatna kolekcija)
- Venčanje, 1910
- Rođenje, 1910, Cirih
- Ja i selo, 1911, Njujork, (Muzej Moderne umetnosti)
- Adam i Eva, 1912
- Autoportret sa sedam prstiju, 1913, Amsterdam
- Violinista, 1911 — 1914, Diseldorf, Nemačka
- Rođendan, 1915, Njujork, Muzej Moderne umetnosti
- Plava kuća, 1917 — 1920
- Pad anđela, 1923 — 1947, Bazel
- Zeleni violinista, 1923 — 1924,
- Žena Akrobata, 1930, Pariz, (Nacionalni muzej moderne umetnosti)
- La Mariée (Nevesta), 1950.
- Ljubavnici iznad crvenog neba, 1950
- Mojsije prima deset božijih zakona, 1950 — 1952
- Zelena noć, 1952
- Bastilja, 1953
- Most iznad sene, 1954, Hamburg
- Prelaženje crvenog mora, 1955
- Autoportret, 1959 — 1960
- Kralj David, 1961
- Rat, 1964 — 1966, Cirih
- Mozaici murala u holu Metropolitanska opera, Njujork, 1966
- Biblijski oslikani prozori, 1968, Mec Katedrala
- Prorok Jeremaja, 1968
- Posao, 1975
- Biblijska poruka, 17 radova (Nica, -Nacionalni muzej)
- Američki prozori, 1977, Umetnički institut Čikaga
- Žuti magarac, 1979
- Porodica, (1975—1976)
- Devet prozora biblijske tematike, 1978 — 1985, St. Stephan Church, Mec, Nemačka
- Velika parada, 1979 — 1980, Garelija Pjer Matis-Njujork.
Napomene uredi
- ^ Most sources uncritically repeat the information that he was born on 7 July 1887, without specifying whether this was a Gregorian or Julian date. However, this date is incorrect. He was born on 24 June 1887 under the then Julian calendar, which translates to 6 July 1887 in the Gregorian calendar, the gap between the calendars in 1887 being 12 days. Chagall himself miscalculated the Gregorian date when he arrived in Paris in 1910, using the then-current 13-day gap, not realising that this applied to births that occurred only from 1900 onwards. For further details, see Marc Chagall and His Times: A Documentary Narrative, p. 65.
Reference uredi
- ^ a b Benjamin Harshav, "Chagall, Marc", The YIVO Encyclopedia of Jews in Eastern Europe
- ^ Harshav, Benjamin. "Marc Chagall and his times: a documentary narrative". Contraversions: Jews and Other Differences (1st ed.). Stanford University Press. August (2003) ISBN 0804742146
- ^ „Chagall”. Collins English Dictionary. HarperCollins. Pristupljeno 27. 7. 2019.
- ^ „Chagall”. Merriam-Webster Dictionary. Pristupljeno 27. 7. 2019.
- ^ Harshav, Benjamin; Chagall, Marc; Harshav, Barbara (2004). Binyāmîn Haršav, Marc Chagall, Barbara Harshav Marc Chagall and his times: a documentary narrative. ISBN 9780804742146. Pristupljeno 15. 3. 2012.
- ^ Lewis, Michael J. "Whatever Happened to Marc Chagall?" Commentary, October 2008 pp. 36–37
- ^ Wullschlager, Jackie (27. 11. 2008). „'Chagall'”. The New York Times.
- ^ „Segal.org”. Segal.org. 22. 5. 2005. Pristupljeno 15. 3. 2012.
- ^ Chagall, Marc. My Life, Orion Press (1960)
Literatura uredi
- Harshav, Benjamin; Chagall, Marc; Harshav, Barbara (2004). Binyāmîn Haršav, Marc Chagall, Barbara Harshav Marc Chagall and his times: a documentary narrative. ISBN 9780804742146. Pristupljeno 15. 3. 2012.
- Antanas Andrijauskas, Litvak Art in the Context of the École de Paris Arhivirano na sajtu Wayback Machine (3. децембар 2021). Library of Vilnius Auction, Vilnius, 2008. ISBN 978-609-8014-01-3.
- Chagall, Marc (1947). Heywood, Robert B., ur. The Works of the Mind: The Artist. Chicago: University of Chicago Press. OCLC 752682744.
- Sidney Alexander, Marc Chagall: A Biography G.P. Putnam's Sons, New York, 1978.
- Monica Bohm-Duchen, Chagall (Art & Ideas) Phaidon, London, (1998) ISBN 0-7148-3160-3
- Marc Chagall, My Life, Peter Owen Ltd, London, 1965 (republished in 2003) ISBN 978-0-7206-1186-1
- Susann Compton, Chagall Harry N. Abrams, New York, 1985.
- Sylvie Forestier, Nathalie Hazan-Brunet, Dominique Jarrassé, Benoit Marq, Meret Meyer, Chagall: The Stained Glass Windows. Paulist Press, Mahwah, 2017.
- Benjamin Harshav, Marc Chagall and His Times: A Documentary Narrative, Stanford University Press, Palo Alto, (2004) ISBN 978-0-8047-4214-6
- Benjamin Harshav, Marc Chagall on Art and Culture, Stanford University Press, Palo Alto, (2003) ISBN 0-8047-4830-6
- Aleksandr Kamensky, Marc Chagall, An Artist From Russia, Trilistnik, Moscow, 2005 (In Russian)
- Aleksandr Kamensky, Chagall: The Russian Years 1907–1922., Rizzoli, New York, 1988 (Abridged version of Marc Chagall, An Artist From Russia) ISBN 0-8478-1080-1
- Moynahan, Brian (1992). Comrades: 1917 - Russia in Revolution (na jeziku: engleski). Brown and Company. ISBN 0-316-58698-6.
- Aaron Nikolaj, Marc Chagall., Rowohlt Verlag, Hamburg, 2003 (In German)
- Gianni Pozzi, Claudia Saraceni, L. R. Galante, Masters of Art: Chagall, Peter Bedrick Books, New York, (1990) ISBN 978-0-8722-6527-1
- V.A. Shishanov,Vitebsk Museum of Modern Art – a History of Creation and a Collection 1918–1941, Medisont, Minsk, 2007.
- Jonathan Wilson, Marc Chagall, Schocken Books, New York, (2007) ISBN 0-8052-4201-5
- Jackie Wullschlager, Chagall: A Biography Knopf, New York, 2008
- Ziva Amishia Maisels & David Glasser, Apocalypse: Unveiling a Lost Masterpiece by Marc Chagall, Ben Uri Gallery and Museum, 2010
- Shishanov, V.A. Polish-language periodicals about Marc Chagall (1912 - 1940) / V. Shishanov, F. Shkirando // Chagall's collection. Issue 5: materials of the XXVI and XXVII Chagall readings in Vitebsk (2017 - 2019) / M. Chagall Museum; [editorial board: L. Khmelnitskaya (chief editor), I. Voronova]. - Minsk: National Library of Belarus, 2019. - P. 57–78. Russian language
Spoljašnje veze uredi
- Grob Mark Šagala
- Oficijelni sajt muzeja Mark Šagala u Belorusiji Arhivirano na sajtu Wayback Machine (23. jun 2006)
- Oficijelni sajt muzeja Mark Šagala u Nici-Francuska
- Šagalova umetnost na CGFA
- Mark Šagal: Virtuelna garelija Arhivirano na sajtu Wayback Machine (15. jul 2006)
- Mark Šagal: Kompletni katalog radova Arhivirano na sajtu Wayback Machine (10. maj 2021)
- Marc Chagall Unofficial website
- Marc Chagall Art website
- Marc Chagall's Famous Belarusians page on Official Website of The Republic of Belarus Arhivirano na sajtu Wayback Machine (17. avgust 2019)
- 55 artworks by Marc Chagall at the Ben Uri site
- Floirat, Anetta. 2019, "Marc Chagall (1887–1985) and Igor Stravinsky (1882–1971), a painter and a composer facing similar twentieth-century challenges, a parallel. [revised version]", Academia.edu.
