Википедија

Masakr u Drakuliću

Masakr u Drakuliću, Šargovcu i Motikama je masovno pogubljenje srpskih civila koje su počinile hrvatske ustaše 7. februara 1942. godine. Ustaše su tog dana ubile više od 2300 srpskih civila, od kojih 551 dijete, među kojima su i 52 đaka koja su ubijena u osnovnoj školi Đura Jakšić, u Šargovcu. Ubijeni su prvo Srbi koji su radili u rudniku Rakovac, a nakon toga pokolj je nastavljen u banjalučkim naseljima Drakulić, Šargovac i Motike. Zločin u ovim naseljima predstavlja najveći hrvatski pokolj u samo jednom danu ne računajući velike sisteme za uništavanje Srba, poput logora Gospić – Jadovno – Pag (1941) i Jasenovac (1941–1945).

Ikona stradanja u Drakuliću (manastir Jasenovac)

Pozadina uredi

Grad Banjaluka se u tom periodu nalazio u središtu Nezavisne Države Hrvatske, na čijem čelu je bio Ante Pavelić. Program NDH, koji je formulisao Mile Budak, bio je da se očisti Hrvatska od Srba „ubijanjem jedne trećine, proterivanjem druge trećine i asimiliranjem preostale trećine“. Hrvatske vlasti već su u Banjaluci i okolini od aprila 1941. započele nasilje nad Srbima, koje je poprimilo sva obilježja genocida.[1]

U organizacionoj strukturi vlasti Hrvatske u Banjoj Luci i okolini glavnu riječ je imao Viktor Gutić. On se od aprila 1941 godine, kada je uspostavljena hrvatska vlast u ovim krajevima, nalazio na čelu stožera (štaba) za Bosansku Krajinu, a bio je i "likvidator bivše Vrbaske banovine". Pored njega, kao glavnbog naredbodavca u Banjoj Luci, Sanskom Mostu, Prijedoru i drugim mjestima važnu ulogu u organizaciji zločina nad srpskim stanovništvom imao je i njegov brat Blaž Gutić, koji je bio "ravnatelj redarstva", tj. upravnik policije. Uz braću Gutić, značajni ljudi hrvatskog režima u Banjoj Luci bili su: Feliks Neđelski, prvi zamjenik stožernika, Stjepan Momčinović, tajnik (tj. sekretar) stožera, Etore Soranija, lični tajnik Viktora Gutića, Ferdo Stilinović, predsjednik Okružnog suda u Banjoj Luci, Đuro Krešić, sudija, Srećko Božić, upravnik grada, Mirko Balvanović, šef agenata, Franjo Pelek, komandant straže, Vilko Butorac, činovnik u zadruzi Hrvatskog kulturnog društva „Napredak” i Zlatko Čondrić, šef Opšteg odsjeka Uprave policije. Pored njih, Gutićevi saradnici iz nižih društvenih slojeva bili su: Asim Đelić, tjelohranitelj Viktora Gutića, Ahmet Beglerbegović, mesar, Niko Čondić, građevinski radnik, Đuro Kan, činovnik u rudniku Lauš i Mirko Kovačić, mesar.

Tadašnji biskup banjolučki Jozo Garić, davao je snažnu podršku stožerniku Gutiću i njegovoj politicii, pomažući prevođenje pravoslavnih Srba na rimokatolicizam.

Već u prvim danima po preuzimanju vlasti izdate su naredbe i zabrane koje su se odnosile samo na Srbe i Jevreje. Neke od njih bile bile su: zabrana kretanja na ulici od 21.00 do 6.00 ujutro, zabrana napuštanja grada bez specijalne dozvole, konfiskovanje imovine, zabrana ulaska u ugostiteljske objekte, naređenje o zamjeni ćiriličnih natpisa latiničnim itd. U Banjoj Luci je prije Drugog svjetskog rata živjelo oko 400 Jevreja. Pod hrvatskom vlašću svi oni su morali napustiti Banju Luku. Rat je preživjelo oko 150 banjolučkih Jevreja, ali ih se u grad do 15. novembra 1945. vratilo samo 24.

Dana 1. maja 1941. Potpredsjedništvo Vlade NDH, na čelu sa Osmanom Kulenovićem, preseljeno je iz Zagreba u Banju Luku. Nakon toga Gutić je potpisao naredbu da se svi Srbi i Jevreji u Banjoj Luci moraju iseliti u roku od 24 sata iz svojih stanova u blizini zgrade bivše Banske uprave, u kojoj je bilo sjedište Ustaškog stožera, i u blizini zgrade Hipotekarne banke, u kojoj je bilo Potpredsjedništvo Vlade NDH.

Hrvatske vlasti uputile su opomenu episkopu Platonu (Jovanoviću), koji je bio na čelu Banjalučke eparhije Srpske pravoslavne crkve, da u roku od pet dana napusti „hrvatske krajeve” i odseli iz Banje Luke. Ta mjera važila je i za sve ostale Srbe u Banjoj Luci, koji su bili rodom iz Srbije i Crne Gore. S obzirom na to da episkop Platon nije želio da napusti svoje sveštenstvo i vjernike, imajući i jemstvo biskupa Joze Garića, bio je uhapšen 5. maja 1941, zajedno sa protojerejom Dušanom Subotićem. Obojica su svirepo mučeni, a zatim ubijeni i bačeni u rijeku Vrbanju.

Krajem maja 1941. iz Vrbasa i Vrbanje izvađeni su leševi 58 ubijenih Srba. Od tri hrama Srpske pravoslavne crkve u Banjoj Luci, dva su srušena, uključujući i Sabornu crkvu, a jedan je pretvoren u grko-katoličku crkvu. Jevrejska sinagoga pretvorena je u javnu kuću.

Dana 6. maja 1941. u Banjoj Luci je uhapšeno još 13 uglednih Srba: trgovaca, sudija, profesora, sveštenika i zanatlija. Oni su zatvoreni u tadašnjem gradskom zatvoru poznatom pod nazivom "Crna kuća". Hapšenja su nastavljena i narednih dana, a trojica Srba strijeljani su 12. maja 1941. u Zvečaju kod Banje Luke, a potom su njihova tijela obješena u Krupi na Vrbasu.

Analiza policijskih i sudskih dokumenata NDH iz Banje Luke pokazuje da su optužbe protiv Srba bile stereotipne, da su nastajale na osnovu denuncijacija i da su bile samo formalno pokriće kaznenom suđenju po kratkom postupku.

U prvoj polovini juna 1941. četvoro Srba izvedeno je iz Crne kuće i ubijeno. Jedan izvještaj navodi da su iz Crne kuće skoro svaku noć izvođeni Srbi i, po Gutićevom usmenom naređenju, izvan Banje Luke „zvjerski mučeni, ubijani i bacani u Vrbas”.

Dana 8. juna 1941. naređeno je da svi srpski mladići, tj. „grko-istočnjaci”, moraju da idu na prinudni rad u trajanju od šest mjeseci, bez prava na ikakvu platu. Početkom narednog mjeseca uhapšeno je oko 500 porodica, a na njihove kuće i stanove stavljen je natpis "Svojina hrvatske države". Od svih uhapšenih oduzeti su novac i dragocjenosti. Krajem mjeseca jula ustaško redarstvo u Banjoj Luci sačinilo je spisak od 40 Jevreja koji će biti transportovani u logor. Nakon toga uhapšen je veliki broj uglednih Srba u Banjoj Luci, a 16. avgusta 1941. strijeljale su njih osam.

Tokom jeseni 1941. stradalo je srpsko stanovništvo prigradskog naselja Rebrovac. Ustaše su 19. decembra 1941. ubile 43 Srba u Velikom Blaškom, a u Čelincu su na Božić 7. januara 1942. ubili sve Srbe u čijim kućama su vidjeli da gori božićna svijeća. Hrvatski komandant u Banjoj Luci zahtijevao je 12. januara 1942. da 88 Srba, zatvorenih u gradu, bude sprovedeno u Jasenovac.

Njemački general Fortner, komandant 718. divizije, čiji se štab nalazio u Banjoj Luci, suprostavljao se Gutićevim akcijama protiv Srba, jer je to jačalo srpski ustanički pokret u Bosanskoj Krajini. Krajem jula 1941. došlo je do otvorenih svađa između Fortnera i Gutića, a njemački general prijetio je da će zatvoriti Gutića i njegove saradnike. Zbog toga je Pavelić bio primoran da Gutića povuče iz Banje Luke i da ga 25. avgusta 1941. postavi na višu funkciju u Ministarstvo unutrašnjih poslova NDH u Zagrebu. Umjesto njega, na čelo Ustaškog stožera u Banjoj Luci 17. septembra 1941. postavljen je poručnik Mirko Beljan.

Masakr uredi

Dana 7. januara 1942. njemačke vojne jedinice su napustile Banju Luku zbog učešća u operacijama protiv srpskih ustaničkih odreda u istočnoj Bosni. Sredinom januara je na inicijativu Viktora Gutića u Banju Luku iz Zagreba doveden Poglavnikov tjelesni bataljon (bojna), koju su pretežno činili Hrvati iz Hercegovine na čelu sa kapetanom (satnikom) Nikolom Zelićem.

Na čelu Velike župe Sana i Luka u periodu od jula 1941. do početka aprila 1942. bio je veliki župan Ladislav Aleman, bivši austrougraski oficir. On je u svom izvještaju potpredsjedniku Vlade Džaferu Kulenoviću, koji mu je uputio 11. februara 1942, opisao stanje u Banjoj Luci tih dana. U izvještaju se navodi da su postupci ustaške bojne prilikom patroliranja bili vrlo surovi i neobuzdani, te da za mnoge od ljudi koje su uhapsili postoji opravdana sumnja da su ubijeni. Postupali su arogantno i nabusito prema građanima i predstavnicima vlasti, a nisu se držali ni sporazuma sa vojnim i civilnim vlastima, te su ulazili u tuđe nadležnosti.

Zločin u Drakuliću, Šargovcu i Motikama se desio između dva zločina koji su nad Srbima počinjeni 5. i 12. februara u Ivanjskoj i Piskavici, a koje su prevashodno počinili lokalni Hrvati. Tokom Drugog svjetskog rata život je izgubilo oko 520 Srba iz Ivanjske i Piskavice, od kojih je većina ubijena 5, i 12. februara 1942, godine.

Sastanak na kojem su dogovoreni detalji plana za drakulićki masakr održan je 6. februara 1942. u rimokatoličkom samostanu na Petrićevcu. Sastanku su prisustvovali Viktor Gutić, dr Feredo Stilinović (predsjednik suda u Banjoj Luci) i nekooliko katoličkih sveštenika, među kojima je bio i Miroslav Filipović. Dogovoreno je da se što više koristi hladno oružje, kako se usljed puščane paljbe stanovništvo ne bi razbježalo. Ustaška bojna je dobila zadatak da opkoli tri sela i da u njima poubija cjelokupno srpsko stanovništvo.[2] Dana 7. februara između tri i četiri časa ujutro izvršeno je opkoljavae sela, a zatim je započelo ubijanje ljudi.

 
Izveštaj banjalučkog odseka Ustaške nadzorne službe o ubistvima u Drakuliću i Motikama.

Pripadnici Pavelićeve garde (Poglavnikov tjelesni sdrug) i VIII ustaškog bataljona ubili su hladnim oružjem oko 2.300 Srba. Zločin je preživio veoma mali broj Srba koji su živjeli u ova tri mjesta, uglavnom oni koji su od aprila 1941. bili u njemačkom zarobljeništvu ili su se na dan zločina nekim poslom zatekli izvan sela. Počinioce ovog pokolja predvodio je kapetan Josip Mišlov u pratnji petrićevačkog župnika, fratra Miroslava Filipovića, a sve je isplanirao raniji ustaški stožernik, dr Viktor Gutić. Izvršioci su bili ustaše iz Zagreba i Banje Luke, potpomognuti dijelom domaćeg hrvatskog stanovništva. U pokolju je između ostalog korišten i srbomlat.[3] Pobijeni su uglavnom svi Srbi koji su se tog jutra zatekli kod svojih kuća.[traži se izvor]

Žrtve ustaškog pokolja u Drakuliću, Šargovicu, Motikama i rudniku Rakovac 7. februara 1942.[4]
mjesto pokolja broj žrtava (svi srpske nacionalnosti)
Drakulić 1.363
Šargovac 257
Motike 679
rudari iz okolnih sela (rudnik Rakovac) 16
ukupno 2.315

Prema spisku iz knjige „Rat i djeca Kozare“, Dragoja Lukića, u Drakuliću je ubijeno 294 djece, u Motikama 207, a u Šargovcu 50. Ukupno 551 dijete u ova tri naselja.[5] Među ubijenom djecom bilo je 11 novorođenčadi 1942. godište, 45 beba 1941. godište, 82 djece rođene 1940. godine itd. Pojedine žene i djevojčice bile su silovane, a potom ubijene.[6] U selima: Drakulić, Demirovac i Međeđa ustaše su od mladih devojaka zahtevali "da dignu suknje, potom ih bajonetima boli među noge"[7]

O samom pokolju: uredi

  • Ovaj zločin predstavlja najmasovniji pokolj Srba, u jednom danu, na kućnim ognjištima.
  • Pokolj je počeo u ranim jutarnjim časovima i bio je završen do 14 č.
  • Genocid je izvršen nad sasvim mirnim srpskim stanovništvom, nije predstavljao odmazdu za bilo šta.
  • Pokolj je predvodio i pokazno klao Srbe, zloglasni Fra Miroslav Filipović.
  • Prema spisku, Dragoja Lukića, u Drakuliću je ubijeno 294 djece, u Motikama 207, a u Šargovcu 50. Ukupno 551 dijete mlađe od 12 godina u ova tri naselja.[5]

Pokolj srpskih đaka u Šargovcu: uredi

Istog dana, ustaše su u današnjoj Osnovnoj školi Đura Jakšić, u naselju Šargovac zaklale 52 srpska učenika.

Učiteljica, Dobrila Martinović, poslije rata je dala dragocjenu izjavu Lazaru Lukajiću, koji je napisao i knjigu, koja je zapisana ovako:

Suđenja uredi

Miroslavu Filipoviću je suđeno 1946. pred sudom u Beogradu. Osuđen je na smrt i obešen u Zagrebu. [8] Viktor Gutić je, kao i Filipović posle rata pobegao u Italiju. Prepoznat je i izručen Jugoslaviji. Suđeno mu je pred sudom u Sarajevu. Osuđen je na smrt 11. februara 1947. godine[9] i pogubljen u Banjaluci devet dana kasnije. Osim ove dvojice najistaknutijih zločinaca, od učesnika i saučesnika u zločinu na smrt je osuđen samo još lokalni Hrvat Marko Pletikosa, dok su ostali osuđeni dobili vremenske kazne zatvora, a potom su amnestirani.[9]

Period zataškavanja zločina od 1945. do 1990. godine uredi

Komunističke vlasti SFRJ su godinama posle rata sakrivale ovaj zločin, kako ne bi narušavali ideologiju bratstva i jedinstva jugoslovenskih naroda. Tek 1965. godine u Drakuliću je podignut skromni spomenik sa petokrakom i natpisom: "ZAHVALNI NAROD PODIŽE SPOMENIK RODOLjUBIMA NASTRADALIM OD FAŠISTIČKOG TERORA": Isto tako, na spomeniku je umanjen broj žrtava. Pisalo je da je ubijeno 1.400 ljudi, a sakrivena je i nacionalnost žrtava i njihovih ubica.

Nadležna državna institucija je napravila prve spiskove poznatih žrtava 1946. godine. Na tom spisku Zemaljske komisije za utvrđivanje ratnih zločina na prostoru tadašnjeg mjesnog narodnog odbora Drakulić bila su 542 imena, a navedeno je i to da još 110 žrtava "nisu mogle biti poimenično utvrđene". Za Šargovac je broj utvrđenih imena iznosio 102, a neutvrđenih 15, dok je za Motike utvrđenih bilo 485, a neutvrđenih 65. Na ovim dokumentima nisu naznačeni vrijeme, mjesto i način smrti žrtava.[10]

Preživjeli rođaci ubijenih su pokušavali da samoinicijativno naprave tačnije spiskove žrtava ovog zločina, a jedan takav spisak napravio je 1957. godine Vaso Mitrović, rodom iz Drakulića. Godine 1964. su zajedno sa lokalnim Savezom boraca NOR-a pokrenuli akciju otkopavanja posmrtnih ostataka i njihovo sahranjivanje u zajedničku grobnicu, koja je sagrađena 1965. godine, ali precizniji spisak ni tada nije sačinjen, a jedan mještanin je pritvoren jer je zahtijevao da na spomen-kosturnici budu postavljena pravoslavna hrišćanska obilježja.

Prvi istoričar koji se usudio da piše o zločinima nad Srbima na prostoru Banje Luke bio je Dušan Lukač u svojoj knjizi "Banja Luka i okolica u ratu i revoluciji", koja je objavljena 1968. godine. Dvije godine kasnije objavljena je knjiga "Krajina i Krajišnici II" autora Dušana Ivančevića koji je nešto opširnije pisao o ovom zločinu, ali je odlukom Okružnog suda u Beogradu distribucija ove knjige bila trajno zabranjena.

Dragoje Lukić, bivši logoraš u Staroj Gradišci i Jastrebarskom, te borac NOR-a od 1942. godine, kada su ga oslobodili partizani, najveći dio života posvetio je traganju za istinom o djeci stradaloj u genocidu nad Srbima na teritoriji NDH. U svojoj knjizi Rat i djeca Kozare, objavljenoj 1979. godine takođe je pomenuo ovaj zločin sa posebnim osvrtom na ubijenu djecu.

Vojdrag Berčić, partizanski prvoborac i pravnik, režirao je 1981. godine kratkometražni igrano-dokumentarni film ,,De hoc tristissimo eventu - O ovom pretužnom događaju’’, koji je prikazan u Novom Sadu tri godine kasnije.

Kultura pamćenja zločina od 1991. do danas uredi

 
Jedna od spomen ploča sa imenima ubijenih

Tek 1991. godine žrtve ovog zločina konačno su dobile dostojanstven natpis na spomeniku, a 7. februara iste godine prvi put je održan parastos žrtvama.[11] Gradske vlasti Banje Luke su zamijenile na spomeniku petokraku sa pravoslavnim krstom, a broj žrtava je prepravljen na 2.300 ljudi. Spomenik je tada i osveštan, a parastosi se od tada održavaju svake godine na dan zločina. Nešto ranije, 1988. godine, u Drakuliću je započeta izgradnja spomen hrama za žrtve ovog hrvatskog ustaškog pokolja, a naredne godine temelj hrama je i osveštan. Po prvi put članak o ovom zločinu objavljen je u Glasu (tada jedinim dnevnim novinama u Banjoj Luci) tek za tu 49. godišnjicu zločina 1991. godine.

Prvom parastosu 1991. godine prisustvovali su visoki zvaničnici Srpske pravoslavne crkve i opštine Banja Luka. Govor je održao Radovan Karadžić, tadašnji predsjednik Srpske demokratske stranke, koji je kasnije postao prvi predsjednik Republike Srpske. U ime potomaka žrtava govor je održao Teodor Brković, završivši ga riječima: Mi, koji smo njihovi potomci, koji smo davno prerasli njihove godine, ovim ljudskim činom ispunili smo dio svog duga. Nismo zaboravili, oprostiti ne umijemo, svetiti se ne znamo i ne želimo.

Natpis na novoj spomen-ploči tačnije opisuje zločin: Dana 7. februara 1942. godine u selima Drakulić, Šargovac i Motike i u rudniku Rakovac ustaše su noževima i sjekirama, prema sopstvenom priznanju, pobile oko 2300 Srba. Nije ih spriječio ni plač djece iz kolijevki, ni vrisak majki, ni muk staraca. Na kraju je napisano: Spomenik podiže SUBNOR Banja Luka 1965. g. Obnoviše mještani ovih sela 1991. godine..

Godine 1999. novinar i publicista Jovan Babić objavio je roman Drakulići koji je preveden na engleski jezik, pod naslovom New-age Draculas.

Najveći doprinos utvrđivanju identiteta žrtava dao je Lazar Lukajić, koji je kritički analizirao postojeće spiskove i sproveo opsežno istraživanje. On je 2005. godine u knjizi pod naslovom Fratri i ustaše kolju objavio do sada najpotpuniji spisak ubijenih ljudi u ovom događaju.

Spomen-hram Svetog velikomučenika Georgija u Drakuliću osveštali su 2009. episkop banjalučki Jefrem (Milutinović), episkop osječkopoljski i baranjski Lukijan (Vladulov), te vikarni episkop hvostanski Atanasije (Rakita), uz sasluženje sveštenstva Banjalučke eparhije. Osveštenju hrama prisustvovao je predsjednik Vlade Republike Srpske Milorad Dodik. U hramu je sagrađena i kripta, sa namjerom da u nju budu prenesene mošti novomučenika. S obje strane ikonostasa, napisana su imena i prezimena pobijenih Srba, sa natpisom:

Spisak srpskog pravoslavnog stanovništva sela: Drakulić, Šargovac i Motike kao i rudnika Rakovac nad kojima su ustaše Nezavisne Države Hrvatske izvršile stravičan zločin 7. februara 1942. godine, pobivši više od 2311 ljudi, žena i djece. (...) Mučenici Tvoji Gospode, u stradanju svome su primili nepropadljivi vijenac od Tebe Boga našega, jer imajući pomoć Tvoju mučitelje pobjediše, a razoriše i nemoćnu drskost demona, njihovim molitvama spasi duše naše. (...) Ovaj spisak novomučenika drakulićkih sačinjen je prema do sada poznatim istorijskim izvorima ali je konačni broj žrtava jedino Bogu poznat. Ljeta Gospodnjeg 2009.

Jedan od rijetkih preživjelih Srba zaposlenih u rudniku Rakovac, Novak Vukelić objavio je svoja sjećanja 2011. godine. Knjiga Zvjerinjak iz komšiluka sadrži njegov govor na komemoraciji kod spomenika 1992, kao i nekoliko svjedočenja koja su, u narednim godinama, objavljena u Glasu srpskom. Tu se nalazi i svjedočenje Dragice Savanović (rođene Stijaković), prvobitno objavljeno u istom listu, koja je kao dvanaestogodišnjakinja preživjela zločin na području Motika.

Tihomir Levajac napisao je 2011. kratku priču o učiteljici Dobrili Martinović pod naslovom Priča koja luta svietom, a naredne godine na zgradi Osnovne škole „Đura Jakšić” u Šargovcu postavljena je spomen-ploča sa imenima 52 učenika ubijena 7. februara 1942.

Udruženje potomaka i poštovalaca žrtava ustaškog pokolja u selima Drakulić, Šargovac i Motike pod nazivom 7. februar 1942. godine osnovano je 2019. godine.

Goran Latinović i Nikola Ožegović objavili su 2020. prvi naučni rad o ovom zločinu. Rad je objavljen na engleskom jeziku u naučnom časopisu Balkanika pod naslovom St. Bartholomew’s Night” of Banja Luka. The Ustasha Crime against the Serbs in the Banja Luka Area on 7 February 1942. Dvije godine kasnije isti autori objavili su opširniji naučni rad na srpskom jeziku pod naslovom Hrvatski zločin nad Srbima u rudniku Rakovac i selima Drakulić, Šargovac i Motike kod Banje Luke 7. februara 1942.

Godine 2021. objavljena je brošura o zločinu, kulturi pamćenja i spomen-hramu u Drakuliću, u izdanju mjesne parohije, koja sadrži i besjede sveštenika Srđana Roljića izgovorene na pomenima od 2009. do 2021. godine.

Vidi još uredi

Reference uredi

  1. ^ Latinović & Ožegović 2022, str. 76.
  2. ^ Latinović & Ožegović 2022, str. 36.
  3. ^ „Spomen-hram na Šargovcu: Sjećanje na žrtve ustaškog pokolja”. Radio televizija Republike Srpske. 29. 8. 2011. Pristupljeno 31. 8. 2011. 
  4. ^ Fratri i ustaše kolju - zločini i svjedoci (Pokolj Srba u selima kod Banje Luke, Drakuliću, Šargovcu i Motikama 7. februara i Piskavici i Ivanjskoj 5. i 12. februara 1942. godine), Lazar Lukajić, Fond za istraživanje genocida, Beograd, 2005., str. 402 (jezik: srpski)
  5. ^ a b Lukić 1979.
  6. ^ Latinović & Ožegović 2022, str. 60.
  7. ^ Stranjaković 1991, str. 221, 222
  8. ^ Latinović & Ožegović 2022, str. 64.
  9. ^ a b Latinović & Ožegović 2022, str. 65.
  10. ^ Latinović & Ožegović 2022, str. 68.
  11. ^ Latinović & Ožegović 2022, str. 70.

Literatura uredi

Spoljašnje veze uredi

 
Masakr u Drakuliću na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Масакр_у_Дракулићу&oldid=27554263”