Masačuset

Masačuseti su algonkvinski narod, koji je pre kontakta se Englezima naseljavao centralni deo obale današnje američke države Masačusets oko Zaliva Masačusets, gde se danas nalazi grad Boston. Na severu njihova teritorija se prostirala sve do Salema, na jugu do Maršfilda i Broktona, a na zapadu do reka Čarls i Sikonk.^[1] Masačusetski jezik kojim su govorili pripada južno-novoengleskoj podgrupi istočne grupe algonkvinskih jezika.^[2]

U Bostonu i njegovoj okolini 2011. je živelo manje od 100 Masačuseta. Oni su podeljeni između dva državno priznata plemena: „Indijanci koji se mole grada Natika” i „Masačuset-Ponkapog plemensko veće”.^[3]^[4]

Etnografija uredi

Masačuseti su nestali kao organizovano pleme, pre nego što su bili dobro proučeni. Njihov način života je bio sličan životu susednih algonkvinskih naroda sa novoengleske obale. Uzgajali su kukuruz, bundevu, pasulj i duvan, bavili su se i lovom i ribolovom, sezonski su se selili za izvorima hrane između utvrđenih mesta.^[5]

Letnja sela nalazila su se u blizini obale, sastojala su se od dugih kuća srednje veličine, dok su se zimski lovački logori sastojali od porodičnih Vigvama. Narod je bio podeljen na plemena, svako pod vođstvom svoga sahema. Politički su plemena Masačuseta bila nezavisna, a sahem je mogla biti i žena. Sahemstvo je obično bilo nasledno i prenosilo se sa oca na sina.^[5]

Plemena uredi

Spek (1928) identifikuje 6 glavnih plemena koja su nazivana prema njihovima sahemima (poglavicama), a dva od njih su dalje podeljena na manje skupine.^[5] To su:

1) Čikatubet, bili su naseljeni u krajevima južno od reke Čarls i na zapadu do Ponkapog Ponda, a dele se na:
Vompatak i

Abatiniva
2) Nanopašemet, bili su naseljeni na celom području severno od reke Čarls, dele se na:
Vinepurkit, bili su naseljeni oko Dir Ajlenda i Boston Harbora;

Vonohakvahamu, bili su naseljeni oko Čelsija i Sogusa;

Montovampejt, bili su naseljeni oko Lina i Marb`lheda
3) Manetakva, bili su naseljeni oko Nahanta i Svompskota.
4) Kejto, bili su naseljeni 8 kilometara istočno od reke Konkord.
5) Nahaton, bili su naseljeni oko Natika.
6) Kučamekin, bili su naseljeni oko Dorčestera, Sadberija i Miltona.

Istorija uredi

Prvi kontakt sa Evropljanima je najverovatnije bio susret sa Đovanijem Kabotoom 1497. Po imenu ih je prvi pomenuo Džon Smit, koji je ostavio vredne zapise o njima, dok je 1614. istraživao obalu Nove Engleske.^[5]

Nekoliko godina pre dolaska prvih Puritanaca 1614, u vreme kontakta sa prvim engleskim i francuskim istraživačima, bilo ih je oko 3.000 i bili su naseljeni u dvadesetak sela. Kada su brodom Mejflauer 1620. doplovili prvi puritanski doseljenici bilo ih je oko 800, a oko 1631. broj im je smanjen na 500.^[5] Masačuseti su jedan od domorodačkih naroda koji je bio najteže pogođen epidemijama bolesti koje su im preneli Evropljani, u epidemiji iz 1616-1619 veruje se da je umrlo oko 90% ukupnog stanovništva.^[1] Istovremeno i neka nepoznata neprijateljska plemena sa severa napadala su njihova sela.^[5]

Odnosi između engleskih doseljenika i Masačuseta su uglavnom bili prijateljski, sa izuzetkom sukoba kod Vesaguseta, današnjeg Vejmuta koji su izazvali Puritanci. Misionar Džon Eliot se 1646. naselio među Masačusete u gradić Roksburi (1868. je postao naselje grada Bostona) gde je počeo da propoveda.^[1] On je naučio masačusetski jezik, i na njega je 1663. preveo Bibliju. Pismenost se brzo širila među Masačusetima, jer su je među elitom i ostatkom stanovništva širili opismenjeni masačusetski propovednici i nastavnici. Sačuvani su brojni crkveni dokumenti, peticije, privatna pisma, administrativni dokumenti molitvenih gradova i drugi dokumenti pisani na masačusetskom jeziku.^[6] Ubrzo nakon dolaska Džona Eliota preživeli Masačuseti se sa ostalim pokrštenim Indijancima („Indijanci koji se mole”) Nipmacima i Pokanoketima (pleme Vampanoaga) naseljavaju u molitvene gradove.^[1] Indijanci Nove Engleske, naselili su ukupno 14 molitvenih gradova. Natik prvi hrišćanski indijanski grad je 1651. osnovao Džon Eliot i u njemu je do kraja svoga života držao propovedi.^[5]

Nakon napada mohočkih ratnika na „Indijance koji se mole” kod Bostona 1665, sahem Vompatak priključuje se ratu između novoengleskih Indijanaca i Mohoka, da bi 1669. predvodio napad na njihovo selo Gandvagu. Nakon neuspešnog napada na mohočko selo, pri povratku kući, u napadu iz zasede na njegove ratnike, on gine. Njegov sin Čarls Džosaja 1671. postaje sahem.^[5]

Na početku Rata kralja Filipa 1675, mnogi Indijanci iz molitvenih gradova su se pridružili Filipovom ustanku. Od onih Indijanaca koji su preostali u okolini najvećeg molitvenog grada Natika, Puritanci su uspeli da pronađu 500. Oni su zatim preseljeni na ostrvo u Bostonskoj luci. Tokom rata postojala je neprestana opasnost da će Englezi masakrirati Indijance. Postojala je netrpeljivost između Indijanaca hrišćana i drugih domorodaca, jer se Indijanci hrišćani većinom nisu pridružili ustanku, a mnogi su se dobrovoljno prijavili da budu izviđači i vodiči engleskim vojnicima. Iako je njihova pomoć bila značajna tokom 1676. u njihovu lojalnost su Englezi sumnjali. Često su ih zlostavljali i namerno ubijali engleski vojnici na čijoj strani su ratovali.^[5]

Do 1677. preostalo je samo 7 od 14 molitvenih gradova i samo oko 300 „Indijanaca koji se mole”. Mnoge su ubili kolonijalni vojnici ili su poginuli u ratovima ili su proterani. Neprestan pad njihovog broja ipak nije doveo do njihovog nestanka. Potomci „Indijanaca koji se mole” iz Ponkapoga i danas žive u blizini gradova Kanton, Matapan i Mensfild u Masačusetsu, državi koja je po njima dobila ime.^[5]

Reference uredi

^ ^a ^b ^v ^g Encyclopedia of North American Indians
^ Goddard, I. (1991). Algonquian linguistic change and reconstruction. In P. Baldi (Ed.), Patterns of change, change of patterns: Linguistic change and reconstruction methodology (pp. 55–70). Berlin, Germany: Walter De Gruyter.
^ 'American Indian and Alaska Native Tribes in the United States and Puerto Rico: 2010.' (2013). (2010 Census CPH-T-6). Table 1. American Indian and Alaska Native Population by Tribe for the United States: 2010.
^ Reinert, B. (2011, November 17). Natick observes American Indian Heritage Month. The Official Homepage of the United States Army. Retrieved February 20, 2016.
^ ^a ^b ^v ^g ^d ^đ ^e ^ž ^z ⁱ Massachuset history
^ Ricky, D. B. (1999). Encyclopedia of Massachusetts Indians. Hamburg, MI: North American Book Dist LLC. p. 142

Spoljašnje veze uredi

[encyclopedia-1] v ^g Encyclopedia of North American Indians

[2] Goddard, I. (1991). Algonquian linguistic change and reconstruction. In P. Baldi (Ed.), Patterns of change, change of patterns: Linguistic change and reconstruction methodology (pp. 55–70). Berlin, Germany: Walter De Gruyter.

[CensusUSA-3] 'American Indian and Alaska Native Tribes in the United States and Puerto Rico: 2010.' (2013). (2010 Census CPH-T-6). Table 1. American Indian and Alaska Native Population by Tribe for the United States: 2010.

[4] Reinert, B. (2011, November 17). Natick observes American Indian Heritage Month. The Official Homepage of the United States Army. Retrieved February 20, 2016.

[dickshovel-5] v ^g ^d ^đ ^e ^ž ^z ⁱ Massachuset history

[6] Ricky, D. B. (1999). Encyclopedia of Massachusetts Indians. Hamburg, MI: North American Book Dist LLC. p. 142

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]