Met Dejmon
Metju Pejdž Dejmon (engl. Matthew Paige Damon; Kembridž, 8. oktobar 1970), poznatiji kao Met, je američki glumac, filmski producent i scenarista.[2][3][4] Uvršten među Forbsove najprofitabilnije zvezde 2007. godine,[5] filmovi u kojima se pojavio zbirno su zaradili preko 3,88 milijardi dolara na severnoameričkim blagajnama,[6] što ga čini jednim od glumaca sa najvećom zaradom svih vremena.[7] Dobio je mnogobrojne nagrade i nominacije, uključujući Oskara i dve nagrade Zlatni globus, pored nominacija za tri filmske nagrade Britanske akademije i sedam Emi nagrada.
| Met Dejmon | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Met Dejmon 2024. godine | |||||||
| Lični podaci | |||||||
| Puno ime | Metju Pejdž Dejmon | ||||||
| Datum rođenja | 8. oktobar 1970.[1] | ||||||
| Mesto rođenja | Kembridž, Masačusets, SAD | ||||||
| Porodica | |||||||
| Supružnik | Lusijana Bozan Baroso (2005—danas) | ||||||
| Veza do IMDb-a | |||||||
| |||||||
Met je debitovao na filmu 1988. godine, malom ulogom u ljubavnoj drami Mistična pica. Proslavio se 1997. kada su on i Ben Aflek pisali i glumili u filmu Dobri Vil Hanting, koji im je doneo Oskara i Zlatni globus za najbolji scenario. Afirmisao se kao glavni glumac ulogom Toma Riplija u Talentovani gospodin Ripli (1999), Džejsona Borna u franšizi Born (2002–2007; 2016) i prevaranta Linusa Koldvela u trilogiji Igraj svoju igru (2001–2007). Dejmonove druge zapažene uloge bile su u filmovima Spasavanje redova Rajana (1998), Sirijana(2005), Dvostruka igra (2006), Doušnik!, Inviktus (oba iz 2009), Čovek zvani hrabrost (2010), Zaraza (2011), Le Man ’66: Slavna 24 sata (2019), Stilvoter, Poslednji dvoboj (oba iz 2021), Air i Openhajmer (oba iz 2023). Openhajmer je ujedno i film sa najvećom zaradom u Dejmovovoj filmografiji. Dobio je nagradu Zlatni globus za najboljeg glumca za ulogu astronauta nasukanog na Marsu u filmu Marsovcu (2015).
Na televiziji, Met je tumačio Skota Torsona u biografskom filmu Ejč-Bi-Oua Moj život s Liberačijem (2013), za koji je bio nominovan za nagradu Emi za udarne termine. Pojavio se u emisijama Televizijska posla i Uživo subotom uveče. Producirao je i rijaliti seriju Project Greenlight (2001–2015), kao i film Mančester pored mora (2016). Izvodio je glasove u animiranim i dokumentarnim filmovima, kao i osnovao dve producentske kuće sa Benom Aflekom. Bio je uključen u dobrotvorni rad sa organizacijama uključujući One Campaign, H2O Africa Foundation, Feeding America, i Water.org.
Biografija uredi
Detinjstvo i mladost uredi
Metju je rođen u Kembridžu u Masačusetsu, 8. oktobra 1970. godine kao drugi sin Kenta Telfera Dejmona, berzanskog mešetara, i Nensi Karlson-Pejdž, profesorke na Univerzitetu Lezli. Njegov otac je imao englesko i škotsko poreklo, dok mu je majka finskog i švedskog porekla; njeno porodično prezime je promenjeno iz Pajari u Pejdž. Met i njegova porodica preselili su se u Njuton. Njegovi roditelji su se razveli kada je imao dve godine, a on i brat su se vratili sa majkom u Kembridž, gde su živeli u zajedničkoj kući sa šest porodica. Njegov brat Kajl je vajar i umetnik. Kao usamljeni tinejdžer, Dejmon je rekao da ne oseća pripadnost. Zbog majčinog pristupa vaspitanju dece, teško mu je bilo da definiše sopstveni identitet.
Dejmon je pohađao Kembridž Alternativnu školu i Kembridž Rindž i Latino školu, gde je bio dobar učenik. Nastupao je kao glumac u nekoliko srednjoškolskih pozorišnih predstava. On je pripisao svom učitelju drame Džeriju Speci važan umetnički uticaj, iako je njegov bliski prijatelj i školski drug Ben Aflek dobijao „najveće uloge i najduže govore“. Pohađao je Univerzitet Harvard, ali je napustio pre nego što je diplomirao kako bi preuzeo glavnu ulogu u filmu Džeronimo. Dok je bio na Harvardu, napisao je ranu obradu scenarija Dobri Vil Hanting kao vežbu za čas engleskog, za šta je kasnije dobio Oskara. Bio je član Delfijskog klub, jednog od odabranih finalnih klubova Harvarda. Odlikovan je Harvardskom medaljom za umetnost 2013. godine.
Karijera uredi
1988–1999: Počeci i proboj uredi
Metju je išao na Harvard gde je nastupao u studentskim pozorišnim predstavama, kao što su Burn This i A... My Name is Alice. Na filmu je debitovao sa 18 godina, sa dijalogom u romantičnoj komediji Mistična pica. Kao student na Harvardu, glumio je u malim ulogama kao što su one u Ti-En-Tijevom filmu Rising Son i Školske veze. Napustio je školu 1992. godine, pre nego što je diplomirao, da bi se pojavio u filmu Džeronimo, pogrešno očekujući da će film postići veliki uspeh. Potom se pojavio u ulozi vojnika zavisnika od opijata u filmu Hrabrost pod paljbom iz 1996. godine, za koji je smršao 18 kg za 100 dana uz pomoć samopropisane dijete i fitnes režima. Njegov talenat je u Vašington postu opisan kao „impresivnim”.
Tokom ranih 1990-ih, Dejmon i Aflek su napisali Dobri Vil Hanting (1997), scenario o mladom matematičarskom geniju, što je zapravo proširenje scenarija kojeg je napisao za zadatak na Harvardu, uz pomoć saveta reditelja Roba Rajnera, scenariste Vilijama Goldmana i pisaca i reditelja Kevina Smit. Zamolio je Afleka da izvede scene sa njim ispred razreda i, kada se Met kasnije uselio u Benov stan u Los Anđelesu, počeli su ozbiljnije da rade na scenariju. Film, koji su pisali uglavnom tokom improvizacionih sesija, smešten je delimično u njihovom rodnom gradu Kembridžu, i zasniva se na njihova sopstvena iskustva. Prodali su scenario nezavisnoj produkciji Kasl Roku 1994. godine, ali su nakon sukoba sa kompanijom ubedili američku kompaniju Miramaks da kupi scenario. Film je dobio pohvale kritike; Kventin Kertis iz Dejli telegrafa napisao je da je pronašao „pravu duhovitost i snagu, i neku dubinu“ u njihovom pisanju, a Emanuel Levi iz Varajeta je pišući o Dejmonovoj glumi rekao: „[on] daje harizmatični nastup u zahtevnoj ulozi koja će ga sigurno katapultirati u slavu. Savršena glumačka uloga, on čini bolnu, korak po kora,k transformaciju Vila realnom i verodostojnom." Film je dobio devet nominacija za Oskara, uključujući i nominaciju za najboljeg glumca za Meta, a on i Aflek su osvojili Oskara i Zlatni globus za najbolji scenario. Scenarijski duo je dobio platu od 600.000 dolara, dok je film zaradio preko 225 miliona dolara na svetskim blagajnama. Njih dvojica su kasnije parodirali svoje uloge iz filma u filmu Kevina Smita iz 2001. Džej i Tihi Bob uzvraćaju udarac.
Govoreći o svom „uspehu preko noći“ kroz Dobrog Vila Hantinga, Dejmon je rekao da je do tada radio u bioskopu već 11 godina, ali je ipak smatrao da je promena „skoro neopisiva — od potpune nepoznanice do šetnje ulicom u Njujorku i da se svi okreću i gledaju“. Pre filma, Dejmon je igrao glavnu ulogu u hvaljenoj drami Čudotvorac (1997), gde ga je Los Anđeles tajms prepoznao kao „talentovanog mladog glumca na ivici slave”. Za tu ulogu je povratio većinu težine koju je izgubio za film Hrabrost pod paljbom. Nakon što je upoznao Dejmona na snimanju filma Dobri Vil Hanting, reditelj Stiven Spilberg ga je postavio za kratku naslovnu ulogu u ratnom filmu iz 1998. godine Spasavanje redova Rajana. Glumio je sa Edvardom Nortonom u filmu Pokeraši iz 1998. godine, gde igra kockara na pravnom fakultetu koji mora da se vrati igranju pokera sa velikim ulozima kako bi pomogao prijatelju da otplati lihvare. Uprkos oskudnoj zaradi na blagajnama, sada se smatra jednim od najvećih filmova o pokeru svih vremena.
Met je zatim glumio zločinca Toma Riplija u filmu Talentovani gospodin Ripli (1999), u ulozi zbog koje je izgubio 11 kilograma. On je rekao da je želeo da prikaže humanost i poštenje svog lika na ekranu uprkos njegovim kriminalnim radnjama. Film je adaptacija istoimenog romana Patriše Hajsmit iz 1955. godine, i u njemu su glumili Džud Lo, Gvinet Paltrou i Kejt Blančet. Talentovani gospodin Ripli je dobio pohvale od kritičara. „Dejmon izvanredno prenosi klizanje svog lika iz nevinog entuzijazma u hladnu kalkulaciju“, navodio je časopis Varajeti. U filmu Dogma igrao je palog anđela Lokija koji raspravlja o pop kulturi kao intelektualnoj temi sa Bartlbijem kojeg tumači Ben Aflek. Film je dobio uglavnom pozitivne kritike, ali se pokazao kontroverznim među verskim grupama koje su ga smatrale bogohulnim.
2000–2008: Svetska slava uredi
Godine 2000, zajedno sa Benom Aflekom i producentima Krisom Murom i Šonom Bejlijem, Met je osnovao produkcijsku kompaniju Lajv planet, preko koje su njih četvorica kreirali dokumentarnu serijal Projekt Grinlajt nominovan za Emi da bi pronašli i finansirali vredne filmske projekte početnika. Pored drugih projekata, kompanija je proizvela kratkotrajnu misteriozno-hibridnu seriju Push, Nevada.
Metove uloge u romantičnim dramama kao što su Svi ti divlji konji i Legenda o Bageru Vensu (oba iz 2000) prošle su loše i kod kritike i kod publike. Magazin Varajet je bio oštar prema njegovoj ulozi u Svi ti divlji konji: „[Dejmon] jednostavno ne izgleda baš kao mladić koji je svoj život proveo u prašini i balegu teksaškog stočnog ranča. Niti ne izaziva varnice sa [Penelopom] Kruz”. Slične kritike dao je i Njujork magazin za film Legenda o Bageru Vensu u režiji Roberta Redforda.
Nagrade i počasti uredi
Dejmon i Aflek su zajedno napisali scenario za film Dobri Vil Hanting koji je dobio devet nominacija za Oskara, donevši im Oskare i Zlatni globus za najbolji scenario. Met je takođe bio nominovan za Oskara za najboljeg glumca za isti film. Od tada je dobio desetine nominacija i nagrada za svoj rad kao glumac, scenarista i producent, uključujući nagradu Zlatni globus za najboljeg glumca – filmski mjuzikl ili komedija za ulogu u ostvarenju Marsovac: Spasilačka misija.
Pored nagrada koje je dobio za glumu i produkciju, Met je postao 2.343. osoba koja je 25. jula 2007. dobila zvezdu na Bulevaru slavnih u Holivudu. On je reagovao na nagradu rekavši: „Nekoliko puta u životu sam imao ovakva iskustva koja su jednostavno prevelika da bih ih obradio i izgleda da će to biti jedan od tih trenutaka.”
-
Zvezda Meta Damona na Holivudskoj stazi slavnih -
Metovi otisci ruku i stopala ispred Kineskog pozorišta Grauman
Filmografija uredi
Uloge Meta Dejmona
| ||||
Godina |
Srpski naziv |
Izvorni naziv |
Uloga |
Napomena
|
|---|---|---|---|---|
| 1988. | Mistična pica | Mystic Pizza | Stimer | |
| 1990. | Polje snova | Field of Dreams | ljubitelj bejzbola u Fenvej parku | nepotpisan |
| 1992. | Školske veze | School Ties | Čarli Dilon | |
| 1993. | Džeronimo | Geronimo: An American Legend | potporučnik Briton Dejvis | |
| 1996. | Dani slave | Glory Daze | Edgar Padveker | |
| 1996. | Hrabrost pod paljbom | Courage Under Fire | specijalac Ilario | |
| 1997. | Lud za Ejmi | Chasing Amy | Šon Oran | |
| 1997. | Čudotvorac | The Rainmaker | Rudi Bejlor | |
| 1997. | Dobri Vil Hanting | Good Will Hunting | Vil Hanting | takođe scenarista |
| 1998. | Spasavanje redova Rajana | Saving Private Ryan | redov Džejms Frensis Rajan | |
| 1998. | Pokeraši | Rounders | Majk Mekdermot | |
| 1999. | Dogma | Dogma | Loki | |
| 1999. | Talentovani gospodin Ripli | The Talented Mr. Ripley | Tom Ripli | |
| 2000. | Titan P.Z. | Titan A.E. | Kejl Taker | |
| 2000. | Legenda o Bageru Vensu | The Legend of Bagger Vance | Renolf Džuno | |
| 2000. | Upoznati Forestera | Finding Forrester | Stiven Senderson | |
| 2000. | Svi ti divni konji | All the Pretty Horses | Džon Grejdi Kol | |
| 2000. | Džej i Tihi Bob uzvraćaju udarac | Jay and Silent Bob Strike Back | Met Dejmon/Vil Hanting | nepotpisan |
| 2001. | Igraj svoju igru | Ocean's Eleven | Lajnus Kaldvel | |
| 2001. | Madžestik | The Majestic | Luk Trimbl (glas) | |
| 2002. | Geri | Gerry | Geri | |
| 2002. | Hrabri konj Duh | Spirit: Stallion of the Cimarron | Duh (glas) | |
| 2002. | Smetalo | The Third Wheel | Kevin | |
| 2002. | Bornov identitet | The Bourne Identity | Džejson Born | |
| 2002. | Ispovesti opasnog uma | Confessions of a Dangerous Mind | Met | |
| 2003. | Osloni se na mene | Stuck On You | Bob Tenor | |
| 2004. | Brucoši u Evropi | EuroTrip | Doni | |
| 2004. | Devojka iz Džerzija | Jersey Girl | izvršni pi-ar | |
| 2004. | Bornova nadmoć | The Bourne Supremacy | Džejson Born | |
| 2004. | Igraj svoju igru 2 | Ocean's Twelve | Lajnus Kaldvel | |
| 2005. | Braća Grim | The Brothers Grimm | Vilhelm Grim | |
| 2005. | Sirijana | Syriana | Brajan Vudmen | |
| 2006. | Dvostruka igra | The Departed | Kolin Salivan | |
| 2006. | Dobri pastir | The Good Shepherd | Edvard Vilson | |
| 2007. | Igraj svoju igru 3 | Ocean's Thirteen | Lajnus Kaldvel | |
| 2007. | Bornov ultimatum | The Bourne Ultimatum | Džejson Born | |
| 2007. | Mladost bez mladosti | Youth Without Youth | reporter časopisa Lajf | nepotpisan |
| 2008. | Če 2 | Che: Part Two | Fr. Švorc | |
| 2009. | Ponjo na litici iznad mora | Ponyo | Koiči (glas) | engleska sinhronizacija |
| 2009. | Doušnik! | The Informant! | Mark Vitaker | |
| 2009. | Nepobedivi | Invictus | Fransoa Pienar | |
| 2009. | Ljudi govore | The People Speak | glumi sebe | dokumentarac, takođe producent |
| 2010. | Zelena zona | Green Zone | Roj Miler | |
| 2010. | Drugi život | Hereafter | Džordž Logan | |
| 2010. | Čovek zvani hrabrost | True Grit | La Bef | |
| 2010. | Globalna kriza | Inside Job | narator | dokumentarac |
| 2011. | Agenti sudbine | The Adjustment Bureau | Dejvid Noris | |
| 2011. | Zaraza | Contagion | Tomas Emhof | |
| 2011. | Margaret | Margaret | Aron | |
| 2011. | Ples malog pingvina 2 | Happy Feet Two | Bil (glas) | |
| 2011. | Kupili smo zoo vrt | We Bought a Zoo | Bendžamin Mi | |
| 2012. | Obećana zemlja | Promised Land | Stiv Batler | |
| 2013. | Elizijum | Elysium | Maks da Kosta | |
| 2013. | Nulta teorema | The Zero Theorem | Menadžment | |
| 2013. | Moj život s Liberačijem | Behind the Candelabra | Skot Torson | TV film |
| 2014. | Operacija: Čuvari nasleđa | The Monuments Men | Džejms Grejndžer | |
| 2014. | Međuzvezdani | Interstellar | dr Man | |
| 2015. | Marsovac | The Martian | Mark Vatni | |
| 2016. | Džejson Born | Jason Bourne | Džejson Born | takođe scenarista i producent |
| 2017. | Veliki kineski zid | The Great Wall | Vilijam Garin | |
| 2017. | Tor: Ragnarok | Thor: Ragnarok | Loki glumac | nepotpisani kameo |
| 2018. | Dedpul 2 | Deadpool 2 | rednek #1 | kameo |
| 2018. | Oušnovih 8 | Ocean's 8 | Lajnus Kaldvel | kameo (izbrisana scena) |
| 2019. | Le Man '66: Slavna 24 sata | Ford v Ferrari | Kerol Šelbi | |
| 2021. | Poslednji dvoboj | The Last Duel | Žan de Karuž | |
| 2022. | Tor: Ljubav i grom | Thor: Love and Thunder | Loki glumac | kameo |
| 2023. | Air | Air | Soni Vakaro | |
| 2023. | Openhajmer | Oppenheimer | Lesli Grouvs | |
Izvori uredi
- ^ „Famous birthdays for Oct. 8: Bella Thorne, Chevy Chase”. UPI. 8. 10. 2022. Arhivirano iz originala 8. 10. 2022. g. Pristupljeno 2. 2. 2023.
- ^ „Matt Damon - Rotten Tomatoes”. www.rottentomatoes.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2023-01-31.
- ^ „Matt Damon - Age, Bio, Birthday, Family, Net Worth”. National Today (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2023-01-31.
- ^ Wired (26. 10. 2017). „Matt Damon & Julianne Moore Answer the Web's Most Searched Questions”. YouTube. Arhivirano iz originala 27. 10. 2021. g. Pristupljeno 4. 2. 2021.
- ^ Pomerantz, Dorothy (6. 8. 2007). „Ultimate Star Payback”. Forbes. Arhivirano iz originala 6. 10. 2014. g. Pristupljeno 10. 10. 2014.
- ^ „Matt Damon”. m.the-numbers.com. Arhivirano iz originala 1. 5. 2021. g. Pristupljeno 26. 7. 2021.
- ^ „All Time Top 100 Stars at the Domestic Box Office”. The Numbers. Arhivirano iz originala 25. 8. 2010. g. Pristupljeno 10. 10. 2014.
Spoljašnje veze uredi
- Met Dejmon na sajtu IMDb (jezik: engleski)
