Mehmed-paša Ćuprilić
Mehmed-paša Ćuprilić (oko 1575—31. oktobar 1661) je bio osnivač porodice Ćuprilić, veliki vezir Osmanskog carstva od 1656. godine do svoje smrti.
Mehmed-paša Ćuprilić | |
|---|---|
 | |
| Datum rođenja | 1580 |
| Mesto rođenja | Berat |
| Datum smrti | 31. oktobar 1661. (80/81 god.) |
| Mesto smrti | Jedrene |
| Deca | Fazil Ahmed-paša Ćurpilić, Fazil Mustafa-paša Ćuprilić |
Dolazak Mehmeda Ćuprilića na mesto velikog vezira označio je početak više od dvadeset godina stabilne vlasti i obnove osmanskog prestiža. Na vezirskom prestolu u ovom periodu bili su Mehmed Ćuprilić (1656-1661), njegov sin Ćuprilić Fazil Ahmed-paša (1661-1676) i njegov zet Merzofonlu Kara Mustafa-paša (1676-1683).
Vladavina uredi
Mehmed Ćuprilić je po dolasku na vlast imao više od sedamdeset godina. Obavljao je funkcije namesnika Trabzona (Trapezunta) i namesnika Tripolija. Za velikog vezira imenovan je 15. septembra 1656. godine. Sebi je postavio za cilj da Carstvo izvede iz krize u koju je zapalo i da vlasti vrati autoritet. Odlučno je kažnjavao verske ekstremiste (kadizade), naredio je pogubljenje Abaza Ahmed-paše jer je prepustio Bozdža Adu (Tenedos) Mlečanima, suzbio je pobunu spahija, očistio je njihove redove, odneo je pobedu nad mletačkom flotom jula 1657. godine i ponovo povratio Bozdža Adu i Limnos. Dardaneli su oslobođeni mletačke blokade, čime je otklonjena opasnost od gladi i pobune u Istanbulu. Tokom vezirata Mehmeda Ćuprilića vođen je pohod protiv transilvanijskog kneza Đerđa II Rakocija. Pohod iz 1658. godine završen je smenom na prestolu; knez je postao Akoš Barčaj. Pobunu spahija predvodio je Abaza Kara Hasan-paša iz Alepa. Uprkos porazu kod Ilgina (1658), osmanske vlasti ipak su ugušile pobunu sledeće godine. Pobune u Egiptu i Antaliji takođe su suzbijene 1659. godine. Ćurpilić je sproveo čistke u vojsci strogo kažanjavajući „dželalije“, funkcionere ili oficire koji su bili nelegalno, bez zvaničnog imenovanja, u službi. Tokom Mehmedovog vezirata u Istanbulu je izbio najveći požar (jul 1660) u kome je stradalo 4000 ljudi. Vezir je omogućio izgradnju džamije Jeni Valide (oktobar 1663), najveću posle Plave Džamije. Mehmed je za samo nekoliko godina uspeo da popravi prilike u Osmanskom carstvu nastupile nakon smrti Mehmeda IV. Uspeo je da izdejstvuje da ga na mestu vezira nasledi sin Fazil Ahmed-paša.
Izvori uredi
- Rober Mantran, Istorija Osmanskog carstva, Klio, Beograd (2002)