Mirko i Slavko
Mirko i Slavko je prvi jugoslovenski visokotiražni domaći strip o dva dečaka, partizanska kurira, Mirku i Slavku, koji je izlazio u ediciji Nikad robom izdavačke kuće Dečje novine iz Gornjeg Milanovca. Glavni autor „Mirka i Slavka“ je bio crtač Desimir Žižović Buin, uz brojne saradnike. Po stripu je snimljen i istoimeni dugometražni film u režiji Branimira Torija Jankovića. Smatra se da je ovaj strip stvorio strip tržište i kulturu u Jugoslaviji, koji će na kraju biti potisnut od uvoznih stripova.
| Mirko i Slavko | |
|---|---|
 Naslovnica za strip „Mirko i Slavko“ u 34. broju edicije Nikad robom | |
| Osnovne informacije | |
| Godine | deca, maloletnici |
| Prebivalište | Srbija |
| Podaci o liku | |
| Rod | muški |
| Podaci o kreaciji | |
| Prvo prik. | 25. novembar 1958. |
| Poslednje prik. | 1979. |
| Izmislio | Desimir Žižović Buin |
Istorija uredi
Jugoslovenska narodna armija optužila je dotadašnje stripove za „antipatriotizam“, te je preko svojih zvaničnih novina uputila javni poziv za strip koji će se baviti temama vezanim za narodnooslobodilačku borbu.[traži se izvor] Ubrzo nakon toga, u izdanju Dečjih novina, pojavio se strip Mirko i Slavko koji će kasnije biti nazvan „prvim komunističkim blokbasterom“.[traži se izvor] Strip o dečacima-partizanima koji se bore protiv „naivnih i glupih Nemaca“ ubrzo je dostigao tiraž od oko 200.000 primeraka, nakon čega su se pojavili i drugi stripovi koji su se bavili tematikom vezanom za događaje iz dalje ili bliže nacionalne istorije.[traži se izvor] Strip Mirko i Slavko bio je toliko popularan da izdavač nije mogao da nađe dovoljno crtača kako bi zadovoljio zahteve publike.[traži se izvor]
Tvorac i glavni crtač stripa, Desimir Žižović Buin, sve je teže postizao da podmiri zahteve masovne produkcije, pa mu u pomoć između ostalih priskaču i Živorad Atanacković, Branko Plavšić, Nikola Mitrović Kokan i Ratomir Petrović. Prema Kokanovim rečima, pomoćni crtači radili su ogromnu većinu posla — pozadinu i sve sporedne likove, dok je Buin u kadrove docrtavao samo likove Mirka i Slavka.[1] O ogromnoj popularnosti stripa svedoči i podatak da je to jedini strip na prostoru nekadašnje SFRJ po kome je snimljen film.[1] . Strip je stekao veliku popularnost, a izdavač „Dečje novine" iz Gornjeg Milanovca ubrzo je angažova veliki broj ilustratora kako bi odgovorili zahtevu tržišta. Mirko i Slavko su na vrhuncu slave imali tiraž od čak 600.000 primeraka po epizodi u zemlji koja je tada brojala 20 miliona stanovnika. O Mirku i Slavko izdavane su knjige, snimljen je film, na školskim torbama, pernicama, omotima svezaka štampani su njihovi likovi - izgrađena je čitava mala industrija sa ovim ilustrovanim likovima, dok su muška deca često po njima dobijala imena. Popularnost stripa počela je da opada početkom '70-ih godina XX veka.[traži se izvor]
Kampanja protiv stripa uredi
Kritičarka stripa Vera Šćepanović smatra da je jednostavnost i nepobedivost glavnih junaka ubrzo dovedena do apsurda.[traži se izvor] Ljudi su se privatno šalili kako su Mirko i Slavko sami pobili više Nemaca nego što ih je ikad prešlo jugoslovensku granicu.
Dijalog „Mirko, pazi metak!“, nakon čega se Mirko baca u zaklon i odgovara „Hvala, Slavko! Spasio si mi život!“, je široko poznat u bivšoj Jugoslaviji, gde se često citira kao simbol naivnosti stripa i propagande u istom. Iako često citirane, te rečenice nisu prisutne ni u jednom izdanju stripa i predstavljaju urbanu legendu.[2]
Smiljka Vasić, viši stručni saradnik Instituta za fonetiku i patologiju govora SANU, smatra da je strip „dobar pokušaj“, ali da je „šteta samo što se toj temi nije prišlo još studioznije, i likovno i tekstualno“.[3]
Slikar i ilustrator Radomir Stević-Ras kaže da su Mirko i Slavko propuštena prilika da se stvori dobar domaći strip iz oblasti narodnooslobodilačke borbe: „'Mirko i Slavko' bi mogao da bude naš dobar strip, ali za to je potreban timski rad: scenarista, ilustratora, dramaturga. Jer, u stripu je sve važno: i crteži i slovo i srce, dijalog…“[3]
U popularnoj kulturi uredi
- Pesma Amerika i Engleska (biće zemlja proleterska) Ramba Amadeusa (na kojoj gostuju Bora Đorđević i Mica Trofrtaljka) počinje dijalogom: „Pazi Mirko, metak!“ „Hvala ti, Slavko! Spasio si mi život!“.[4]
- Pesma Ducka Diesel grupe Monteniggers počinje stihovima: „Početak! Pazi Mirko metak! Do sad je pogađô, ali ti si izuzetak.“[5]
Spisak epizoda uredi
| Epizoda | Nikad robom, br. | Izašao* | Crtao |
|---|---|---|---|
| Nikad robom | 1 | 1963 | D. Žižović-Buin |
| Zemunica u planini | 2 | 1963 | V. Žarić - Buin |
| Okršaj u noći | 6 | 1964 | Ž. Vukosavljević – D. Žižović-Buin |
| Zbeg | 10 | 1964 | D. Žižović-Buin |
| Svaki deseti | 13 | 1964 | Ž. Vukosavljević – D. Žižović-Buin |
| Neko je uhoda | 25 | 1965 | Ž. Vukosavljević – D. Žižović-Buin |
| Kraj neprijateljskih straža | 31 | 1965 | M. Nićić – D. Žižović-Buin |
| Brži od smrti | 34 | 1966 | Ž. Vukosavljević – D. Žižović-Buin |
| Četvrti obruč | 49 | 1966 | M. Nićić - D. Žižović-Buin |
| Tri hrabra druga | 56 | 1966 | M. Nićić - D. Žižović-Buin |
| Bitka za vreme | 67 | 1966 | M. Nićić – D. Žižović-Buin |
| Pod planinom | 74 | 1966 | M. Todorović - D. Žižović-Buin |
| Na osmatračnici | 91 | 1967 | M. Todorović - D. Žižović-Buin |
| Dva hrabra dečaka | VANREDNI BROJ I | 1967 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Put do slobode | VANREDNI BROJ II | 1967 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Ratna žetva | 113 | 1967 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Partizanski voz | 114 | 1967 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Na tajnom zadatku | 115 | 1967 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Protiv tenkova | 122 | 1967 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Izgubljeni dečak | 127 | 1967 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Posle bitke | 135 | 1968 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Hrabri mitraljesci | 138 | 1968 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Partizanska majka | 143 | 1968 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Opkoljeni | 147 | 1968 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Straže na obalama | 152 | 1968 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Poslednja bomba | 155 | 1968 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Tajna poruka | 156 | 1968 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| U plavim visinama | 157 | 1968 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Zarobljeni oficir | 159 | 1968 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Oružje za odred | 161 | 1968 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| U klisuri | 163 | 1968 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Fabrika oružja | 166 | 1968 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Stari grad | 168 | 1968 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Najdraža knjiga | 170 | 1968 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Verni pas Vučko | 172 | 1968 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Telefonisti | 174 | 1968 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Osmatrači | 177 | 1968 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Obračun na pruzi | 180 | 1968 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Prelaz preko reke | 184 | 1969 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Na maršu | 185 | 1969 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Put u planinu | 186 | 1969 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Pomoć je stigla | 187 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Na usamljenom visu | 193 | 1969 | D. Žižović-Buin |
| Lekar iz grada | 195 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Te mračne noći | 196 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Pomoć drugu | 197 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Na magistrali | 198 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Zarobljena učiteljica | 198/II | 1969 | D. Žižović-Buin |
| Kroz podzemne prolaze | 199 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Specijalni kurir | 200 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| U prethodnici | 201 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Tačno u 16 i 30 | 202 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Kao nikad | 203 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| U mitraljeskom gnezdu | 205 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Hrabra kurirka | 206 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Partizanska škola | 207 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Akcija spasavanja | 208 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Lovci na mine | 211 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| U zadnjem času | 212 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Drama u vozu | 215 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Akcija na uglu | 216 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Bomba u tašni | 220 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Verni stražar | 221 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Ranjeni komandant | 223 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Mali diverzanti | 224 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Brza poruka | 226 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Na leđima neprijatelja | 227 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Junaci brane grad | 228 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Veliki poduhvat | 230 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Za svoj odred | 231 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Na zgarištu | 233 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Branićemo grad | 301 | . | D. Žižović-Buin |
| Lista smrti | 488 / 22 | 1974 | |
Reference uredi
- ^ a b Marko Stojanović (24. 12. 2004). „DVA KOKANOVA ŽIVOTA”. STRIP VESTI Broj: 297. Pristupljeno 23. 8. 2010.
- ^ Baćković, Nemanja. „Mirko, pazi metak!”. Politikin zabavnik. Politika. Arhivirano iz originala 8. 3. 2022. g. Pristupljeno 4. 10. 2022.
- ^ a b BRAJOVIĆ, Gordana. „JUNAK POD JORGANOM (KAKO I KADA STRIP MOŽE BITI OPASAN?)”. Večernje NOVOSTI, Ponedeljak, 19. septembar 1977. STRIP VESTI. Pristupljeno 23. 8. 2010.
- ^ „AMERIKA I ENGLESKA (BIĆE ZEMLJA PROLETERSKA) - RAMBO AMADEUS (1989)”. YouTube. 16. Постављено: 7. 2009. Pristupljeno 23. 8. 2010. Proverite vrednost paramet(a)ra za datum:
|date=(pomoć) - ^ „Monteniggers - Ducka Diesel”. YouTube. 05. Постављено: 3. 2008. Pristupljeno 23. 8. 2010. Proverite vrednost paramet(a)ra za datum:
|date=(pomoć)
Literatura uredi
- Vasa Pavković: Naš slatki strip, Narodna knjiga i Alfa, Beograd, 2003.
- Nikad robom, Popisi strip edicija
- Mirko i Slavko, Filmska banka
Spoljašnje veze uredi
- Zdravko Župan: Strip u Srbiji 1955-1972 (Rastko, mart 2006)
- Poratno ratovanje - Mirko, pazi metak! (Politikin zabavnik broj 3220, Nemanja Baćković, 2013)
- Podsećanje na „Dečije novine" kroz muzejsku izložbu (RTS, 17. decembar 2016)
- Milija Belić: Kako smo crtali Mirka i Slavka (Blic, 6. septembar 2018)
- Tvorac Mirka i Slavka iz blizine - popularne partizanske strip junake stvorio bivši četnik (Blic, Predrag Đukanović, 23. septembar 2018)
- Zašto Mirko i Slavko nikad nisu ubijali četnike? (Nedeljnik, Veljko Miladinović, 7. jul 2016)
- Jedini pravi odgovor na nesuvislo pitanje: Mirko i Slavko nikad nisu ubijali četnike, a ni ustaše jer... (Neđeljni magazin, Ahmed Hrapović, 25. oktobar 2016)
- Sećanje na četničkog oca partizanskih kurira (Politika, Miloš Lazić, 26. oktobar 2016)
