Mogila
Mogila je staroslovenski naziv humki za sahranjivanje, koje su regionalni tip tumula (iz lat. tumulus).
Mogila je vrsta zemljane humke polukružnog ili konusnog oblika, podignute iznad groba umrlog ili umrlih. Humka, viša ili manja, podignuta je nasipanjem zemlje iznad grobnice, često dograđena sa drvenim i kamenim elementima. U dnu mogile se nalazi grobnica kamene ili drvene konstrukcije, sa skeletom ili kremiranim ostacima, u zavisnosti od tipa sahrane. Pogreb je u starim vremenima često pratio i složen sakralni ritual, pri kojem su se pored sahranjenih polagali njegovi ili njeni lični predmeti – u arheologiji poznati kao grobni prilozi.
Terminu mogila odgovara istočnoevropska, odnosno azijska reč kurgan odnosno već pomenuti tumulus koji se koristi u zapadnoevropskim jezicima, tako da se zapravo radi o sinonimnim terminima. Izraz mogila se za grob u vidu nasipanog brežuljka upotrebljava na slovenskom govornom području, pre svega na Balkanu.
Istorijska pozadina uredi
Mogile se kao oblik sahranjivanja uglavnom javljaju u istočnoj i južnoj Evropi (sa korenima rituala u Aziji), i to od neolitskog i gvozdenog doba (na primer u drevnoj skitskoj, unjetičkoj, ili u lužičkoj kulturi), pa sve do ranog srednjeg veka (na primer kod Varjaza, i paganskih Slovena – Veneda i Rusa).
Etimološka pozadina uredi
Mogila, što je u staroslovenskom značilo kupast oblik, zapravo je bila izvedena iz reči mogti – koja je prvobitno značila povući (u kupu), to jest prikupiti.[1] Prema jednom drugom tumačenju pra-koren reči mo- znači "moć" i "moral". U čast moralnih i poštenih ljudi koji su bili veliki u očima njihovih sunarodnika, u davnoj prošlosti podizane su velike mogile. Reč je u srpskom jeziku vremenom izmenila oblik u gromi-la, ali je značenje korena u reči mogila i u reči gromila ostao isti: mog (mogь) = grom (sila) = moć, moći (glagol), a nosilac polaznog i osnovnog semantičkog značenja je u reči "mo" koja je u staroslovenskom značila "moć, snaga". Mogi-la je shodno toj pretpostavci nastala od starosloveskog korena mo- i sufiksa -gь: mogь mogtь (gen. moći).[2]
Reč se javlja u više savremenih slovenskih jezika, kao na primer u bugarskom (mogila), makedonskom (mogila, u množini mogile), ruskom (mogila, u množini mogilы), ukrajinskom (mogíla, u množini mogili) ili u poljskom (mogiła, u množini mogiły), gde u svakom od tih jezika znači grob. Vrlo sličan (sinonimni) termin za tumulus je u slovačkom – mohyla – u kojem znači i nadgrobni spomenik. U češkom jeziku je mohyla isto sinonim za tumul. Sličan termin za nasipani grob (i za breg) koristi se i u rumunskom jeziku – movilă –, verovatno zbog balkanskog uticaja.
U ruskom jeziku se izraz tako ustalio, da se na primer koristi za masovnu grobnicu vojnika poginulih u ratu (=bratskaя mogila).
Mogili je sličan termin gromila, ali se arheološki odnosi na drugi tip tumula, ilirskog porekla.
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ Piramidi Stepiv // «Stolicя», №2 (505), 9–15 sičnя 2004 Arhivirano na sajtu Wayback Machine (15. avgust 2016) (jezik: ukrajinski)
- ^ Petko Nikolić Viduša (2015). Zabranjeno znanje. Autorovo izdanje, Kitchener, Ontario, Canada. str. 208—209.
