Muzej Hercegovine u Trebinju

Muzej Hercegovine
Muzej Hercegovine
Музеј Херцеговине
	Muzej Hercegovine u Trebinju
Osnivanje	1952.
Lokacija	Trebinje; Republika Srpska
Vrsta	muzej
Direktor	Ivana Grujić
Adresa	Stari grad 59

Muzej Hercegovine je centralna regionalna muzejska institucija Istočne Hercegovine. Muzej se nalazi u ulici Stari grad br. 59 u Trebinju.

Istorijat osnivanja Muzeja uredi

Ideja o osnivanju muzeja u Trebinju postojala je u periodu između dva svjetska rata, ali tada nije realizovana. ^[1] Po završetku Drugog svjetskog rata, definitivnom formiranju muzeja prethodio je višegodišnji period priprema. U tom periodu inicijativu za formiranje davale su društveno-političke organizacije u Trebinju,a posebno pojedinac Čedo Kapor, tadašnji predsjednik sreza Trebinje. U jednom dopisu 1955. godine ^[2] piše da muzej postoji od 1952. godine. Takođe u listu „Naša komuna” Narodnog fronta sreza tebinjskog, br. 1 od januara 1953. godine ^[3] na strani 22. nalazi se članak pod nazivom „Zavičajni muzej u Trebinju” u kome stoji (citiram:„Da bi se očuvala uspomena na staro Trebinje, a posebno na događaje iz naše Narodne revolucije, počeli su pripremni radovi za formiranje zavičajnog muzeja”). Narodi odbor Gradske opštine već je pronašao zgradu za muzej. U prvoj polovini 1954. godine djeluje Inicijativni odbor za izgradnju muzeja, u kome ima 12 članova. ^[4] Odbor koji se sastajao nekoliko puta, donio je krajem 1955. godine odluku da se za potrebe muzeja adaptira stara trgovačka kuća Ćelovića. Muzej je trebalo da ima istorijsko odjeljenje NOB, etnografsko odjeljenje, faunu i floru kraja i galeriju slika.^[4]. Predsjednik odbora bio je Jovan Guzina, direktor Više gimnazije, a tehnički rukovodilac Muzeja bio je Milorad Krunić. Muzej je konačno osnovan 30. septembra 1955. godine rješenjem Narodnog odbora sreza Trebinje, pod nazivom „Sreski zavičajni muzej Trebinje”. ^[5] Ukidanjem trebinjskog sreza prava osnivača preuzeo je NOO-e Trebinje u junu 1958. godine, i od tada djeluje pod nazivom „Zavičajni muzej”^[5] Nezvanično, od 1994. mijenja naziv u Muzej Hercegovine, odnosno zvanično od 19. aprila 2001. godine odlukom SO Trebinje.^[6] Do jula 1956. godine muzejem je upravljao Osnivački odbor, poslije čega je osnovan Muzejski savjet od 7 članova. Dužnost upravnika u tom periodu vršio je honorarno Drago Đedović, nastavnik istorije do 1. marta 1957. godine,kada je za upravnika postavljena Ljubinka Kojić, dilomirani istoričar umjetnosti. Od te godine muzej funkcioniše na pravim muzeološkim osnovama, i radi na sistemskom prikupljanju eksponata za sve muzejske zbirke. Pored pitanja smještaja muzeja, jedan od važnijih zadataka bio je i prikupljanje muzejskih eksponata. Pošto je muzej po svojoj koncepciji kompleksnog karaktera,bio je potreban ujednačen rad na popunjavanju zbirki:arheološke, etnografske, istorijske i zbirke umjetničkih slika. Od 1959. godine urađene su inventarne knjige za sve muzejske zbirke, kartoteka muzejskih predmeta, a sa vremenom se formira i biblioteka sa potrebnom stručnom literaturom. Prvo arheološko iskopavanje Muzej je obavio 1957. godine na crkvi Svetog Petra i Pavla u Zavali. ^[7] Dalji istraživački rad nastavljen je na području Ljubomirskog polja, manastira Dobrićeva, Panika kod Bileće, u selu Dola u Sitnici, crkva Sv. Petra u Ljubovu kod Trebinja, Veličanima, u selu Trebimlja kod Ravnog, u Krajkovićima kraj Huma.iskopavanja na lokalitetima u bližoj okolini Trebinja nastavljena su sa manjim prekidima sve do 1964. godine. Te godine, odlaskom upravnika Ljubinke Kojić, i u toku 1965/66 godin, u muzeju je zamro svaki stručni rad. Bilo je čak i mišljenja da muzej treba rasformirati što nadležni faktori nisu dozvolili, obećavajući minimum sredstava potrebnih za rad ove ustanove. Kada je muzej obnovio rad,očekivalo se da će biti i adekvatnije finansiran. Ipak, sredstva kojim je muzej raspolagao nisu mogla podmiriti ni osnovne troškove. Rad je bio prilagođen mogućnostima, i to pretežno interni rad, sređivanje prikupljenih materijala, inventarisanje knjiga,kartoteke itd. U 1961. godini Muzej se po prvi put predstavlja javnosti u sedini u kojoj djeluje, realizacijom stalne izložbe „Radnički pokret u NOB-u naroda Trebinjskog kraja.” Istovremeno je bila razvijena i izdavačka djelatnost. Problem smještaja bio je i ostao jedan od najvećih problema s kojim se muzej suočavao od njegovog osnivanja pa do 1988. godine, kada je za potrebe muzeja adaptirana zgrada bivše gimnazije koja se nalazi u Starom gradu. Zgrada raspolaže sa oko 1500 m2 korisnog prostora, od čega je 800 m² izložbeni prostor sa svim pratećim potrebama (depoi, kancelarijski prostor, izložbeni prostor.

Muzej Hercegovine

Odjeljenja uredi

Matična muzejska ustanova „Muzej Hercegovine” Trebinje je ustanova kompleksnog tipa u kojoj su zastupljena odjeljenja: arheološko, umjetničko, istorijsko, etnološko i prirodnjačko. Pored osnovne muzeološke, izložbene, istraživačke, naučne, izdavačke, pedagoške i obrazovne djelatnosti u Muzeju se odvijaju povremene izložbe, kao i promocije stručnih i naučnih knjiga, i još mnoga naučna i kulturna događanja i kroz sve to afirmišu se vrijednosti Istočne Hercegovine i njihov razvoj u kontinuitetu od praistorije do danas.^[8]

Arheološko odjeljenje uredi

Arheološko odjeljenje Muzeja Hercegovine formirano je u vrijeme osnivanja Muzeja 1952. godine, kada je počelo prikupljanje eksponata za muzejske zbirke. U periodu od nekoliko narednih godina, popisani su i hronološki opredijeljeni predmeti, urađene inventarne knjige, kartoteka muzejskih predmeta i fototeka za snimke spomenika sa terena. Rad na sistematizaciji i inventarisanju predmeta započeo je 1957. godine, kada je za upravnika muzeja postavljena Ljubinka Kojić, istoričar umjetnosti iz Beograda. Veliki broj arheološkog materijala dospeo je u muzej nakon obavljenih sistematskih i zaštitnih arheoloških iskopavanja pojedinih lokaliteta u istočnom dijelu Hercegovine, koja su sprovođena u saradnji sa drugim ustanovama i arheolozima.

Prva arheološka izložba organizovana je 1970. godine, sa ciljem da se prezentuju dotadašnji rezultati arheoloških istraživanja. Iste godine, muzej dobija arheologa, zapošljava se mr Đorđe Odavić, i nastavlja dalja istraživanja u Hercegovini. Otkriveni su i istraženi brojni lokaliteti, od perioda praistorije do kasnog srednjeg vijeka. Uporedo sa iskopavanjima, rezultati arheoloških istraživanja redovno se publikuju i u muzejskom časopisu Tribuniji (izlazi od 1975. godine). Zbirke muzeja su dopunjavane predmetima sa novih iskopavanja, što je doprinijelo da se oformi i stalna arheološka postavka 1998. godine. Aktivnosti arheološkog odjeljenja na evidentiranju i istraživanju nepoznatih arheoloških lokaliteta i prikupljanju arheološkog materijala, nastavljene su i danas. Istraživanja se vrše samostalno, kao i u saradnji sa Republičkim zavodom za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa RS iz Banjaluke i Filozofskim fakultetom iz Beograda. Kustos zbirke je arheolog Jelena Pujić, zaposlena od 2008. godine.^[9]

Sama zgrada Muzeja nalazi se u neposrednoj blizini srednjovekovnih arheoloških nalazišta.^[10]

Praistorijska zbirka uredi

Bronzane kacige

Iz perioda starijeg kamenog doba- paleolita, u muzejskoj zbirci nema predmeta, jer istraživanja manjeg obima pećina Praljevica i Zmijanac u okolini Trebinja, nisu dala siguran odgovor o postojanju paleolitskih staništa. Istraživanje, na širem području Hercegovine, pećine Crvena Stijena u Petrovićima i pećine Badanj kod Stoca, omogućava da se pretpostavi postojanje paleolitskih nalazišta i na ovom području. Malobrojni slučajni nalazi kremenih noževa u selu Orahovac, u okolini Lastve, Paniku i Ljubomiru, svjedoče o boravku ljudskih zajednica i pojavi stalnih naselja u periodu neolita. Period metalnih doba, zastupljen je arheološkim materijalom koji se vezuje za vrijeme doseljavanja i življenja ilirskih plemena. Na području Trebinjskog, Dživarskog i Ljubomirskog polja, u okolini Huma, evidentirani su brojni lokaliteti na kojima su uočeni ostaci ilirskih utvrđenja ili gradina i tumula (kamene gomile i zemljano-kamene humke). Vršena su istraživanja gradine Kličanj u selu Krajkovići i tumula u Ljubomirskom polju. Veći dio arheološkog materijala nalazi se u stalnoj postavci Arheološkog odeljenja u Muzeju (keramičke posude fine izrade, import iz grčkih emporija na Jadranskom moru, kao i grobni prilozi od metala: bronzane igle M i Ω tipa, igle pribadače, bronzane i srebrne fibule ukrašene urezivanjem i punktiranjem, sa različitim geometrijskim i zoomorfnim motivima, srebrne tordirane dvojne igle- ukosnice, bronzane perle, perle od ćilibara i staklene paste, gvozdeni mačevi i krivi noževi). Ilirski grobovi u Kačnju kod Bileće, otkrivaju raskoš i luksuz predmeta grčkog importa, od kojih se izdvajaju: pet bronzanih kaciga ratnika, srebrne narukvice sa krajevima koji se završavaju u obliku zmijskih glava, srebrna fibula sa urezanim simbolom svastika- krst, nekoliko gvozdenih fibula, bronzane fibule, bronzana kopča, gvozdena koplja i noževi, kao i keramičke posude. Arheološki materijal, hronološki je opredijeljen u period V vijeka prije Hrista.^[11]

Antička zbirka uredi

prednja strana sakrofaga ili poklopca sakrofaga

Antičku zbirku pretežno čine epigrafski spomenici i manji broj pokretnog arheološkog materijala. Na području Istočne Hercegovine, rekognosciranjem je evidentiran veći broj antičkih lokaliteta iz perioda dominacije rimske države. Arheološka istraživanja vršena su na nekoliko antičkih lokaliteta (Panik kod Bileće, Ljubomirsko polje, Mirine u Bihovu, Trebimlja). Od arheoloških nalaza, izdvajaju se ostaci podnih mozaika, fragmenti fresko slikarstva, podne i krovne opeke, fragmenti keramičkih i staklenih posuda, kao i primjerci rimskog nakita (narukvice od staklene paste, fibula, bronzane alke) iz Panika. Veći deo pokretnog arheološkog materijala i ostaci podnih mozaika čuvaju se u Zemaljskom muzeju u Sarajevu, dok se manji broj predmeta nalazi na stalnoj postavci u Muzeju u Trebinju. Epigrafski spomenici, nadgrobne stele i miljokazi, svjedoče o važnosti geografskog položaja ovog područja kroz koje su prolazili antički putevi. Uz trasu puta Narona (Vid) – Leusinium (Panik) pronađena je u selu Trebimlja, nadgrobna stela Publija Aplija, dekuriona municipacija Diluntum i ostaci poklopca dječijeg sarkofaga sa oštećenim natpisom. Uz trasu drugog puta Epidaurum (Cavtat) – Anderbe (Nikšićko polje) u Dživarskom polju, pronađena su dva miljokaza sa natpisima: jedan postavljen za vrijeme cara Klaudija (datovan u 47/48.g.n.e.) i drugi, sa oštećenim natpisom, iz kasnijeg perioda, pripisuje se carevima Valensu i Valentijanu.^[12]

Srednjovjekovna zbirka uredi

Pozlaćena mamuza župana Grda

Srednjovjekovnu zbirku čine arheološki nalazi pronađeni prilikom iskopavanja lokaliteta ranohrišćanskog i srednjovjekovnog perioda: crkve i manastiri- Tvrdoš, Petropavlov, Zavala, Dobrićevo, ranohrišćanska crkva u Zasadu, crkva sv. Ilije, crkva sv. Georgija u Gomiljanima, u Aranđelovu; nekropole- u Veličanima, Domaševu; gradovi- Mičevac i Klobuk; gradina Crkvina u Trebinju i slučajni nalazi- oprema ratnika iz Donje Dole kod Bileće. Pokretni arheološki materijal sa ovih iskopavanja nalazi se u depou Muzeja Hercegovine. Dio srednjovjekovne zbirke čine kamene ploče, dijelovi oltarske pregrade i crkvenog namještaja, otkrivene prilikom istraživanja preromaničke crkve sv. Petra na lokalitetu Crkvina- Petkovica u Zavali. Od epigrafskih spomenika, najstarija su dva nadgrobna natpisa iz Polica kod Trebinja: natpis trebinjskog župana Grda, uklesan između 1151. i 1177. godine, na kojem se pojavljuje ime grada Trebinja i natpis trebinjskog župana Pribilše, uklesan 1241. godine. Poseban dio stalne postavke predstavljaju odlivci u gipsu srednjovjekovnih nadgrobnih spomenika- stećaka, koji se na području Istočne Hercegovine, nalaze pojedinačno, u grupama ili velikim nekropolama i datuju se od XII do XV vijeka. Rađeni su od jednog bloka kamena, raznih oblika i veličina, ukrašeni reljefnim ukrasima sa ornamentima i scenama iz svakodnevnog života (kolo, lov, dvoboj, mač, štit i dr.) i nadgrobnim natpisima-epitafima, pisanih ćirilskim pismom. Od pokretnog arheološkog materijala, izdvaja se nalaz staklene čaše (kraj XIV i početak XV vijeka), pronađene na nekropoli stećaka u Veličanima, koja predstavlja import ali i raritet, s obzirom na ukupan broj očuvanih staklenih srednjovjekovnih čaša. Od srednjovjekovnog nakita, ističe se ornamentisani srebrni prsten pečatnjak iz XIV-XV vijeka, nađen pod stećkom u selu Domaševu u Ljubomirskom polju, zlatni prsten sa nekropole na lokalitetu Petkovica u Zavali, kao i pozlaćena mamuza župana Grda. Srednjovekovnu zbirku čine i nalazi pokretnog arheološkog materijala, pronađenog prilikom arheoloških iskopavanja srednjovjekovnog grada Mičevca (oružje, kamena đulad, gvozdene strijele, sječiva, bukagije (okovi), ulomci keramičkih posuda, majolike, stakla i srebrnog novca.^[13]

Stalna postavka uredi

Stalna postavka arheološkog odeljenja Muzeja Hercegovine, nalazi se u prizemlju zgrade muzeja. Postavljena je 1998. godine, a autor je bio kustos arheolog mr Đorđe Odavić. Postavku čine tri odjeljka: praistorijski, antički i srednjovjekovni. Osnovna koncepcija postavke je prikaz dotadašnjih rezultata na polju arheoloških istraživanja i saznanja na području Hercegovine. Oslanjajući se na prvu arheološku izložbu iz 1970. godine, novim predmetima dopunjena su sva tri hronološka odjeljka. Izloženi su najznačajniji predmeti, izdvojeni iz zbirki muzeja, dok je u uvodnom dijelu postavke, u tekstu prikazan pregled najznačajnijih lokaliteta sa područja Istočne Hercegovine, sa kartom srednjovjekovnik arheoloških nalazišta i nekoliko fotografija. Pored originalnih predmeta iz zbirki, na stalnoj postavci su izloženi i reprint izdanje Miroslavljevog jevanđelja i odlivci u gipsu sa stećaka i natpisa. Trenutno se radi na rekonstrukciji prostora arheološke postavke, čime će se promeniti i upotpuniti njen dosadašnji izgled, jer su, u poslednjih petnaest godina, izvršena nova iskopavanja, čime je arheološko odjeljenje obogaćeno novim predmetima, koji imaju vrijednost muzejskih eksponata.^[14]

Odjeljenje istorije umjetnosti uredi

Portret Ljubinke Kojić, Mirko Kujačić 1958, ulje na platnu

Umjetničko odjeljenje u Muzeju Hercegovine Trebinje obiluje prilično velikim brojem umjetničkih predmeta. Vidno mjesto među njima imaju umjetničke slike, skulpture, grafike i crteži. Ovo odjeljenje stalno dopunjuje svoje zbirke, bilo otkupima, bilo poklonima. Za sada posjeduje oko 1000 eksponata. Od toga su veliki dio poklon-zbirke.^[15] Tu su i legati koji se čuvaju u depoima, povremeno se izlažu, a pojedini čekaju svoju konzervaciju.

Legati uredi

Memorijalna izložba slika Atanasija Popovića smještena je na drugom spratu. Inače, ova izložba je dar gradu Trebinju slikarevog brata mr Uroša Popovića, koja je zbog ratnih prilika bila izmještena, a kasnije ponovo postavljena. Muzej je obogatio svoju umjetničku zbirku otvaranjem Galerije legata 1998. godine. Prvi legat je slikarke Milene Šotre sa motivima Hercegovine i Putopis po Rusiji. U toku 2002. i 2003. godine Muzej Hercegovine je obogatio svoju zbirku sa još dva legata. Slikar Milorad Ćorović odlučio je da svoje umjetničke slike pokloni Muzeju, što se i desilo 2002. godine. Radovan Ždrale, književnik i vajar iz Novog Sada, rođenjem Hercegovac, poklonio je svoju zbirku skulptura izrađenu od poludragog kamenja. Izložba se sastoji od 122 skulpture i nosi svjevrstan naziv „Svet Kamena”.^[16]

Etnološko odjeljenje uredi

Etnološko odjeljenje

Sakupljanje etnografskog materijala u Muzeju Hegsegovine u Trebinju (do 1994. godine Zavičajni muzej u Trebinju) započeto je poslije Drugog svjetskog rata 1952. godine. Od tada do danas mnogi stručnjaci: istoričari umjetnosti, istoričari, geografi, arheolozi, kao i ljubitelji narodnog života, nastojali su da, u okviru materijalnih, kadrovskih i prostornih mogućnosti, rade na sakupljanju i obradi etnografskih predmeta.

Prva od njih bila je istoričar umjetnosti Ljubinka Kojić, iz Beograda, koja je od 1957. do 1964. godine, obavljala i poslove etnologa, sakupivši i obradivši najveći dio etnografskog fonda koji je, do rata u Bosni i Hercegovini 1992. godine, brojao oko 1.000 eksponata.

Drugi je Stevan Kijac, muzejski maketar, u kome je Lj. Kojić našla veoma dobrog saradnika za nabavku etnografskih predmeta na terenu. Kao veoma obdaren naivni vajar, duborezac i slikar, umio je da prepozna etnografski materijal, i to je prenosio na svoja djela. Među njima se ističu makete profane i sakralne arhitekture Hercegovine, od kojih one izložene na stalnoj etnografskoj postavci plijene svojom autentičnošću i minucioznošću.

Najveći broj etnografskih predmeta u Muzeju Hercegovine u Trebinju je iz seoskih sredina i dio je kulture srpskoga naroda u Istočnoj Hercegovini, budući da je do rata u Bosni i Hercegovini 1992. godine, to bila i najbrojnija populacija na tom prostoru.^[17]

Narodni život i kultura Srba u Istočnoj Hercegovini u drugoj polovini 19 i prvoj polovini 20. vijeka uredi

Etnološko odjeljenje

Ova stalna postavka stvarena je u drugoj polovini 1996. godine, kada su se stekli neophodni materijalni uslovi i obezbjeđena odgovarajuća stručna pomoć. Ministarstvo za kulturu Srbije predvidjelo je materijalna sredstva, a Etnografski muzej iz Beograda odgovarajuću stručnu pomoć. Tom prilikom su stručnjaci obavili preliminarne razgovore o karakteru etnografske izložbe, kao i o dinamici obavljanja stručnih poslova, budući da su se mnogi od njih morali obaviti u Etnografskom muzeju u Beogradu, a doraditi i završiti u Muzeju u Trebinju. Veoma sinhronizovana saradnja među stručnjacima ova dva muzeja i poštovanje rokova omogućili su da ovaj projekat bude realizovan u aprilu 1997. godine, u vrijeme održavanja Dučićevih večeri poezije. Ova stalna postavka je istovremeno i prva etnografska izložba uopšte, koja pruža cjelovit uvid o životu srpskog naroda u Hercegovini u drugoj polovini XIX i prvoj polovini XX vijeka. Predstavljeno je šest osnovnih tema iz života i kulture Srba u Istočnoj Hercegovini: privreda (poljoprivreda, dopunsko privređivanje, gradsko i seosko zanatstvo); seoska arhitektura, sa dominantnom ulogom „kuće” kao središta svih zbivanja u patrijarhalnom sistemu življenja, sa osvrtom na neka od tih zbivanja, kao što su: rođenje djeteta, glavni praznici srpskoga naroda, svadba, zabava, igre; građanske nošnje, tekstilne radinosti (tehnologija tekstilnih vlakana, tkačka radinost, valjanje tkanina, pletenje i vez), seoske nošnje.

Etnološko odjeljenje

^[18]

Gradska kuća sa kraja XIX i početka XX vijeka uredi

Gradska kuća

Dolaskom kustosa etnologije Božane Đuzelović 2005. godine Muzej postavlja još jednu stalnu postavku, pod nazivom „Gradska kuća sa kraja XIX i početka XX vijeka”. Ovom izložbom predstavljena je unutrašnjost izgleda gradske kuće, dijelovi namještaja koji su činili jednu cjelinu. Muzej u svom fundusu posjeduje namještaj Nju Dojč stila. Tu su dva kauča sa naslonjačima, gornji dijelovi su od drveta i izrezbareni, dok je donji dio presvučen platnom. Pored ova dva kanabeta ovom stilu pripadaju još i garnitura sto i stolice i vitrina. Brat poznatog hercegovačkog slikara Atanasija Popovića, Uroš Popović Muzeju je poklonio stilski namještaj, garnituru koja se sastoji od dvije velike stolice i dvije manje stolice. Sto je ukrašen intarzijom, u cjelosti je izrezbaren.

Gradska kuća

^[19]

Istorijsko odjeljenje uredi

Istorisko odjeljenje

Muzej nakon osnivanja 1952. godine zamišljen je po koncepciji da bude kompleksnog karaktera. Zato je bio potreban ujednačen rad na popunjavanju svih zbirki: arheološke, etnografske, zbirke umjetničkih slika a posebno istorijske zbirke, jer, trebinjski kraj i grad Trebinje ima bogatu i burnu prošlost. To je kraj u kome su se smjenjivale civilizacije, narodi i države, te se sukobljavali razni kulturni i drugi uticaji. Zavičajni muzej Trebinje se prvi put predstavio javnosti i sredini u kojoj djeluje, realizacijom stalne izložbe „Trebinjski kraj u NOB-u i Revoluciji“, 1961. godine. Početkom oktobra 1969. godine otvorena je nova izložbena postavka „Razvoj radničkog pokreta u trebinjskom kraju do 1941. godine”. Povodom 30-godišnjice ustanka u oktobru 1971. godine urađena je nova postavka NOB-e pod nazivom „Trebinjski kraj u Revoluciji“. Odeljenje za istoriju Muzeja Hercegovine Trebinje za sada je spojeno u jednu cjelinu (oružje, odlikovanja, fotografije i razglednice, arhivska građa, period NOB-e i Revolucije 1941-1945. itd). U budućnosti su predviđene aktivnosti, podjele ove jedinstvene zbirke na funkcionalne podzbirke i odjeljke.^[20]

Kulturno istorijski razvoj trebinjskog kraja od X do prve polovine XX vijeka uredi

Stalna istorijska postavka „Kulturno istorijski razvoj trebinjskog kraja od X do prve polovine XX vijeka” je kompleksna izložba koja prikazuje razvitak Trebinja i Istočne Hercegovine od prvog pomena pa sve do početka Drugog svjetskog rata. Za realizaciju ove izložbe korištena je, u prvom redu dokumentarna i trodimenzinalna građa iz fundusa Muzeja Hercegovine Trebinje. Izložbeni prostor za stalnu istorijsku postavku nalazi se u potkrovlju zgrade Muzeja koji je adaptiran i prilagođen za potrebe stalne postavke. Postojeći adaptirani prostor ima izgled većeg stana (dupleksa) pravougaonog oblika, visokih tavanica, sa dosta otvora, laminatom kao podlogom i dosta je uspješno prilagođen za stalnu postavku.

Istorijska postavka

Izložba je podjeljena u pet odjeljaka po periodima:

Prvi predstavlja srednjovjekovnu Travuniju (Trebinjsku oblast) od X do kraja XV vijeka (presjek političkog, kulturnog, ekonomskog i društvenog razvitka).
Drugi period Osmanski od 1466. do 1878. godine podijeljen je u dva odjeljka. Jedan čini prikaz političkog, kulturnog, ekonomskog i društvenog razvitka za vrijeme turske okupacije, dok je drugi predstavljen bunama i ustancima protiv Otomanske imperije (sa akcentom na „Vukalovićev ustanak 1852-1862. godine” i „Nevesinjski ustanak 1875-1878. godine”).
Četvrti odjeljak čini Austrougarski period od 1878. do 1918. godine.
Izložba se završava petim odjeljkom, periodom Kraljevine SHS-Kraljevina Jugoslavija od 1918 do 1941. godine.

Zbirkom rukovodi Viši kustos za istoriju Zoran Mijanović.

Prirodnjačko odjeljenje uredi

Prirodnjačka zbirka

Prirodnjačko odjeljenje je najmlađe odjeljenje Muzeja Hercegovine Trebinje. U vrijeme kad je Muzej osnovan (1955. godine) kao Zavičajni Muzej za srez Trebinje, organizovan je kao ustanova komplesnog tipa koja u svom sastavu ima: arheološku, etnografsku, umjetničku i istorijsku zbirku. Uporedo sa počecima razvoja Muzeja javlja se ideja o formiranju prirodnjačke zbirke koja bi obuhvatila floru i faunu sa ove teritorije. U prvi mah se privremeno odustalo od formiranja stalne izložbene postavke zbog nedostatka potrebnog prostora, materijalnih sredstava i kadrova, ali je započet proces prikupljanja i čuvanja prirodnjačkih eksponata. Prikupljanje je vršeno otkupom i u vidu poklona donatora. Prikupljani su uglavnom preparirani životinjski eksponati ali i minerali i fosili. Iako Muzej u to vrijeme nije imao stručne kadrove iz oblasti prirodnih nauka, većina eksponata je uredno inventarisana i uspješno sačuvana do danas. Pregledom zatečenog materijala stručnjaci su konstatovali da se mogu izdvojiti dvije zbirke: geološko-paleontološka i zoološka.

Čovječija ribica

Danas Muzej Hercegovine posjeduje prirodnjačku zbirku, otvorenu 2019. godine, pod nazivom „Prirodnjačko blago sliva rijeke Trebišnjice” koju čine minerali, fosili, biljke i životinje, sa prostora oblasnog sliva rijeke Trebišnjice. Neke vrste su vrlo rijetke, ugrožene ili izumrle na našim prostorima npr. bjeloglavi sup, čovječija ribica, mrki medvjed... Eksponati na stalnoj postavci su grupisani po ekološkim kategorijama, a predstavljeni su izložbenom tehnikom ambijentalnih diorama i vitrina: Geologija i paleontologija; Pećine; Šumske životinje; Ptice grabljivice; Ptice kraških polja; Biljke: rijetke, endemske i reliktnevrste planine Orjen; Planinski masiv Orjen; prezentacija - Ptice i sisari vodenih staništa; Ribe; Vodozemci i gmizavci.^[21]

Biblioteka Muzeja uredi

Biblioteka Muzeja Hercegovine je stručna biblioteka čiji je rad usklađen sa radom i organizacijom Muzeja. U svom fundusu posjeduje 8 000 naslova publikacija vezanih za sve oblasti kojima se Muzej bavi, a to su arheologija, etnologija, istorija, istorija umjetnosti, prirodne nauke, numizmatika i muzeologija. Veliki dio fonda predstavljaju serijske publikacije, domaće i strane, a posjeduje najznačajnije arheološke, etnološke i istorijske časopise bivše Jugoslavije, kao i savremenu stručnu literaturu, monografije i literaturu vezanu za Hercegovinu i njoj susjedna područja.

Korisnici su, prije svega, radnici Muzeja, ali i ostala stručna i naučna lica, istraživači, spoljni saradnici, studenti i đaci.^[22]

Galerija uredi

Nadgrobne ploče župana Grda, sa kraja XII veka, koja se čuva u Muzeju Trebinja, a predstavlja najstariji pronađeni stećak
Svečano odelo koje je tokom diplomatskog službovanja nosio Jovan Dučić
Tapiserija iz HVI, deo legata Jovana Dučića
Japanska tapiserija, deo legata Jovana Dučića
Kamene figure iz srednjeg veka ili antike, deo legata Jovana Dučića
Svečane sablje kao deo diplomatske uniforme Jovana Dučića, izrađene u radionici Toledo
Danijel Mihalik - Pejzaž
Motiv Starog grada u Trebinju, Stevan Kijac, obojeni duborez
Srednjevjekovna staklena čaša
Sakrofag iz Dučićeve zbirke
Dio prirodnjačkog odjeljenja
Etnološko odjeljenje