Mješko II Pjast
Ovaj članak sadrži spisak literature, srodne pisane izvore ili spoljašnje veze, ali njegovi izvori ostaju nejasni, jer nisu uneti u sam tekst. |
Ovaj članak možda zahteva čišćenje i/ili prerađivanje kako bi se zadovoljili standardi kvaliteta Vikipedije. Problem: Dodavanje vikiveza, prebacivanje u perfekat. |
Mješko II Pjast ili samo Mješko Lambert (990, Krakov - 10. ili 11. maj 1034, Poznanj) je bio sin poljskog kralja Boleslava Hrabrog i Emnilde od Lužica. Bio je kralj Poljske (1025—1031), kao i veliki vojvoda Poljske (1032—1034). Pripadao je dinastiji Pjast.
| Mješko II Pjast | |
|---|---|
 Mješko II Pjast, slika Jana Matejka | |
| Lični podaci | |
| Puno ime | Mječisalav Lambert |
| Datum rođenja | 990. |
| Mesto rođenja | Krakov, Kraljevstvo Poljska |
| Datum smrti | 10. maj 1034. (43/44 god.) |
| Mesto smrti | Poznanj, Kraljevstvo Poljska |
| Grob | Katedrala u Poznanju |
| Porodica | |
| Supružnik | Riksa od Lotarangije |
| Potomstvo | Kazimir I Pjast, Ričeza Poljska |
| Roditelji | Boleslav Hrabri Emnilda od Lužica |
| Dinastija | Pjastovi |
| Kralj Poljske | |
| Period | 1025−1031 |
| Prethodnik | Boleslav I Hrabri |
| Naslednik | Boleslav II Smeli |
| Vojvoda Poljske | |
| Period | 1032−1034 |
| Prethodnik | Bezprim Pjast |
| Naslednik | Boleslav Zaboravljeni |
Bio je plemenit i smeo vitez, a najviše od svega voleo je viteške turnire. On je takođe bio omrznut od strane suseda, a to je bio rezultat zavisti, on je hteo biti kao svoj otac, ali se nije istakao kao otac, niti po moralu, niti po novcu.
Posle smrti Boleslava Hrabrog, njegova država, koja je bila dosta površno ujedinjena, počela se raspadati u borbi između Mješka i Bezprima. Poljska je izgubila veći deo teritorija koje su stečene u doba njegovog kneževanja.
Mješko je ipak 1028. i 1030. godine provalio u Sveto rimsko carstvo i opustošio Saksoniju, ali ga je svrgnuo kijevski knez Jaroslav Mudri u savezu sa Nemačkom i Bohemijom i na presto je doveo njegovog brata Bezprima, koji je vratio krunu sa draguljima (poljsku krunu) caru Konrada II i time su poljski kraljevi na duže vreme izgubili titulu kralja.
Posle Bezprimovog ubistva 1032. godine, Mješko je povratio vlast u jednoj oblasti i potom postepeno osvajao druge, dok nije osvojio čitavu Poljsku. Na samrti, Mješko je pokušao da povrati titulu kralja i oblasti u koje je ušla Konradova vojska. Ovo je trajalo dok ga Konrad nije porazio i prisilio na pokornost i vazalstvo.
Mladost uredi
Mješko se prvi put u istoriji spominje 6. januara 1013. godine i to kao izaslanik; otac ga je poslao sa darovima kod cara Svetog rimskog carstva, da mu oda počast.
Posle toga je 23. maja počeo kongres u Merseburgu, na kome se Mješko oženio Riksom od Lotarangije, rođakom cara Svetog rimskog carstva i kćerkom grofa Palatinata. Kongres se završio 25. maja.
Iste godine, Mješku je otac dao deo države na upravljanje i to mu je dao Velikopoljsku, gde je Mješko upravljao iz Geča.
Mješka je otac stalno slao kao izaslanika. Tako ga je npr. 1014. poslao u Bohemiju, knezu Oldrihu, da pregovara o miru i savezu protiv Svetog rimskog carstva. Međutim, Oldrih je na nagovaranje svojih plemića, zarobio Mješka i poslao ga caru, odakle ga je sa mnogo muke oslobodio otac.
U julu 1015. godine car Hajnrih je prodro u Poljsku i do 3. avgusta je prešao Odru.
Mješka je otac poslao da brani zemlju i u zoru 13. septembra prešao Labu i došao u zamak Mejsen, odakle je zapovedio saborcima da osvoje okolinu zamka. Kada je car Hajnrih stigao pod zamak, paleći sve za sobom, Mješko je pobegao ostavljajući svo blago. Herman Graf, vođa branioca, bacio se na zemlju i molio za milost Hristosa, a zatim je pozvao žene iz zamka da mu pomognu u odbrani zamka. Ove su bacale kamenje sa bedema na nemačku vojsku, pa čak je došlo i do požara u nemačkim redovima, ali on je ugašen. Mješko, se za to vreme nalazi po planinama oko zamka i čeka pojačanje. Branitelji su nekako uspeli da odbrane grad, a car se morao povući.
Mješko nije znao šta se dešava kod zamka, a kako mu pomoć nije stizala on je na planini ostao do 1017. godine, kada je dobio pojačanje. U avgustu, Mješko silazi do Licikvije, gde postavlja kamp i čeka nemačku vojsku, ali kako nemačka vojska nije stizala, pošto seo odavno povukla, Mješku je dosadilo čekanje, pa je upao u Bohemiju, pošto je tamo umro knez Oldrih. Vojska je opljačkala većinu zemlje i povukla se sa velikom brojem zarobljenika. Posle toga su ponovo upali Nemci u Poljsku, ali su poraženi i povukli su se u septembru.[traži se izvor]
Kralj Poljske uredi
Dolazak na presto uredi
Poljski veliki vojvoda Boleslav, saznavši za smrt cara Hajnriha II, uzdignut, preterano ponosan, krunisao se za kralja, ali samo nekoliko meseci kasnije je umro (17. juna).
Mješko tada nasleđuje Boleslava, zbog toga što je imao osobine dobrog vladara, ali postojala je i opozicija protiv njegove vladavine, koju je predvodio Bezprim, Mješkov stariji brat. Mješko je krunisan u Gnjeznu 25. decembra (na katolički Božić)
Bezprim tada beži u Kijevsku Rusiju, ali se vratio i 1025. ili 1030. priznao Mješka za kralja, ali je Bezprim podržavao kijevskog kneza Jaroslava Mudrog kada je, 1030. godine, napadao Poljsku i privremeno osvojio zamak Belz.
Pljačka Saksonije uredi
Mješko je sa svojom moćnom vojskom nastavio ratovati sa Svetim rimskim carstvom. Borba je počela u januaru 1028. godine, a završila se u februaru Mješkovom pljačkom i paljenjem istočne Saksonije. Tada je poginulo mnogo Nemaca, a posebno dece, dok su žene odvođene, kao roblje, u Poljsku.
Careva ekspedicija uredi
Iste godine car je odlučio da krene s vojskom u Poljsku, avgusta 1029. godine. On je, za to vreme, prikupio mnogo trupa, koje su se pre toga nalazile na Labi, a kao zborno mesto bio je grad Lička. Car je u svom pohodu vodio vojsku kroz šume, pustoši, močvare i opasna mesta, pa se vojska strašno umorila. Ova vojska je prvo udarila na grad Budišin, koji je pre Boleslava pripadao Carstvu. Videvši da ne može pobediti još istog meseca se povlači u Saksoniju.
Povratak Bohemije uredi
Ovim pohodom Konrad je uspeo povratiti Bohemiju, ali posle carevog povlačenja izbija pobuna u Bohemiji protiv starog kneza Oldriha i pobunu vodi njegov sin Bratislav. Pobunu, koja je tada buknula u Moravskoj, podržavao je Mješko, koji je čak upao u Bohemiju i zarobio stotine ljudi, prisilivši Oldriha na beg, ali je Oldrih i dalje vladao delovima Bohemije. Ratni zarobljenici prodati su ugarskom kralju Ištvanu Arpadu.
Pobuna Lužičkih Srba uredi
U januaru 1030. godine umro je Titmar, markgrof zapadnog Lužica i izbija pobuna Lužičkih Srba, koji su hteli da se iz manastira Zikfred vrati sin markgrofa, Hodon. Mješko podržava ovu pobunu i šalje pomoć pobunjenicima.
Car je sa malom vojskom Saksonaca, 16./24. septembra 1031. godine, napao Lužicu da bi ugušio pobunu i uspeo je u nekoliko navrata da razbije Lužičke Srbe. Posle toga je održan kongres u Budišinu između Srba i cara. Tim pregovorima car je dobio oblasti Milko i Lužice i pobuna je ugušena.
Pad s vlasti uredi
Susedne sile: Kijevska Rusija, Sveto rimsko carstvo i Bohemija su sklopile savez protiv njega, i svi su počeli operisati na granici.
Jaroslav Mudri je, oktobra ili novembra 1031. godine, okupio elitne ratnike, otišao u Lachov, ponovo uzeo grad Červineski, i opustošio ga.
Mješko je, posle mesec dana mirovnog sporazuma sa carem, morao zbog Bezprimovih napada pobeći u Bohemiju, a Oldrih Pšemisl, vojvoda Češke, je tada zatvorio Mješka.
Bezprim se posle ove pobede vratio u Kijevsku Rusiju, ali tu nije ostao mnogo vremena.
Vratio se u Poljsku još iste godine i preuzeo vlast, dok je bratu Otonu, proganjanom za Mješkove vlade, dao Šleziju.
Bezprim je, potom, poslao, caru Konradu II, krunu, zajedno sa drugim kraljevskim oznakama, koje su Mješku oduzete i u isto vreme postao je carev vazal.
Veliki vojvoda Poljske uredi
.jpg)
Posle ovog Oton sklapa sporazum sa Mješkom o uklanjanju Bezprima s vlasti, jer je bio tiranin.
1032. godine, Bezprim je naredio i ubistva svojih rođaka zbog toga što su mu mogli vladavinu dovesti u pitanje. Tada je gnev podanika dostigla maksimum.
Početkom 1032. godine, verovatno proleća, Bezprim je ubijen, od sopstvenih pristalica, zbog tiranstva. Tada Mješko beži iz Bohemije i preuzima vlast u jednom delu Poljske.
Mješko je sada uživao veliko nepoverenje vlastele, zbog čega njemu treba pomoć od cara i on dolazi na kongres u Merseburgu, koji je sazvao car. Zbog toga on se odriče titule kralja, ali Poljska ostaje kraljevina. Onda Mješko na razne načine pokušavao da izmamiti naklonost carice Žizele i ostalih knezova izbornika, da dobije naklonost cara. Car je pokazao milost prema njemu, ali se ovaj morao zakleti na lojalnost caru i oslabiti svoju centralnu vlast, tako što bratu Otonu daje Mazoviju, a drugom rođaku Ditriku, Velikopoljsku.
Ipak, Mješko je uspeo povratiti Mazoviju, kada je 1033. godine umro Oton, a Velikopoljsku, kada je umro Ditrik, malo kasnije iza Otonove smrti, ali osvajanje tih oblasti je teklo sporo, pa je Mješko tek na samrti sladeće godine uspeo ujediniti čitavu Poljsku.[traži se izvor]
Smrt, posledice i sahrana uredi
Mješko je umro 10./11. maja 1034. godine u Poznanju, verovatno od bolesti, pošto je premlad otišao na onaj svet, a prema pričanjima Gotfida od Viterboa, bio je ubijen od strane svog štitonoše, ali nema pouzdanih podataka o tome. Postoje i priče da ga je ubio brat Oton, ali to je verovatno nemoguće, pošto mu je brat umro 1033. godina, a možda je ovo pogrešna godina Otonove smrti.
Mješko je verovatno sahranjen u katedrali u Poznanju (prema informacijama Jana Dlugoša).
Posle Mješkove smrti izbile su pobune seljaka protiv feudalizacije, koje je u krvi ugušio Mješkov sin Kazimir, njegov naslednik.
Obrazovanje uredi
Mješko je bio izizetno obrazovan i znao je najmanje dva strana jezika i o tome svedoče pisma, koja je Mješko slao saveznicima i neprijateljima.[traži se izvor]
Brak i deca uredi
Kao kralj, Mješko je pokušavao da obrazuje svog sina naslednika Kazimira; stoga ga šalje u manastir da primi obrazovanje čitajući svete spise.
- Kazimir I Pjast (25. jul 1016 - 19. mart 1058), budući veliki vojvoda Poljske
- Nepoznata kćerka (verovatno umrla posle 1052. godine)
- Gertruda (oko 1025 - 4. januar 1108)
Kraljica Riksa se krajem 1031. godine razvela od Mješka, zbog njegove konkubine, sa kojom je živeo i pre 1031. godine, kao i zbog nepodnošljivog prezira vlastele. Ona je tada pobegla u Saksoniju, sa sinom Kazimirom, i udala se za cara, ali Kazimir se vratio ocu 1032/1034. godine.
Porodično stablo uredi
| 16. Lestko | ||||||||||||||||
| 8. Sjemomisl | ||||||||||||||||
| 4. Mješko I Pjast | ||||||||||||||||
| 9. Gorka | ||||||||||||||||
| 2. Boleslav Hrabri | ||||||||||||||||
| 20. Vratislav I Pšemisl | ||||||||||||||||
| 10. Boleslav I Pšemisl | ||||||||||||||||
| 21. Drahomira | ||||||||||||||||
| 5. Dubravka od Češke | ||||||||||||||||
| 11. Bjagota | ||||||||||||||||
| 1. Mješko II Pjast | ||||||||||||||||
| 12. (perhaps) Tugumir | ||||||||||||||||
| 6. Dobromir of Lusatia | ||||||||||||||||
| 3. Emnilda od Lužica | ||||||||||||||||
Literatura uredi
- SZUSTER, Michał. Mieszko II Lambert [online]. Poczet władców Polski i Rzeczypospolitej, [cit. 2010-07-04]. Dostupné online. (polsky)