Невен (биљка)
Neven (nevenovo cveće, žutelj, prstenčac, zimorod, ognjac, vrtelni neven) ili lat. Calendula officinalis je biljka iz porodice glavočika (Asteraceae).
| neven | |
|---|---|
| |
| Calendula officinalis | |
| Naučna klasifikacija | |
| Carstvo: | |
| Divizija: | |
| Klasa: | |
| Red: | |
| Porodica: | |
| Pleme: | |
| Rod: | |
| Vrsta: | C. officinalis
|
| Binomno ime | |
| Calendula officinalis | |
Opis biljke uredi
Stablo nevena je uspravno, granato i izbrazdano. Visine je do 50 centimetara i pokriveno je kratkim i čvrstim dlačicama. Oblik listova se razlikuje u zavisnosti od njihovog položaja: gornji su duguljasti ili kopljasti, srednji su obrnuto jajasti i obuhvataju stablo, a donji su sa krilatom drškom. Cvetovi su sakupljeni u glavičaste, narandžastožute, krupne cvasti. Periferiju cvasti grade jezičasti cvetovi naslagani u 2-3 reda, a sredinu cevasti cvetovi. Omotač cvasti grade uzani, zeleni, lepljivi i dlakama pokriveni listići. Cvasti mirišu jako i otužno.
Zavisno od regije, neven cveta od ranog proleća do kasne jeseni. U primorskim i toplim krajevima može cvetati tokom cele godine.
Hemijski sastav uredi
Kao droga se koriste cvetovi koji sadrže etarsko ulje, tanine, šećere, likopen (koji je izuzetno dobar antioksidans i štiti od raka grlića materice), proteine, pigmente karotenoide (daju boju cvetovima), kalendulin, minerale (kalijum, sumpor i dr), gorke supstance, supstance kiselog karaktera (voloksantin, citroksantin, rubiksantin, flavoksantin), smole, organske kiseline (jabučna, salicilna) i dr.
Upotreba uredi
Neven ima vrlo široku primenu. Upotrebljava se u obliku čaja, kao dodatak salatama i drugim jelima, a spolja u obliku ulja, masti, obloga ili čajeva za ispiranje. Takođe se koristi i kao prirodna boja u industriji hrane i kozmetici. Listovi se mogu jesti sveži kao dodatak salatama jer su bogati vitaminima i mineralima i po sastavu slični maslačku. Sveže cvetne latice isto mogu biti dodatak salatama, dok osušene imaju snažniji i koncentrisaniji ukus i mogu se koristiti kao začin u supama i kolačima. Latice sadrže i značajne količine vitamina A i C i koriste se za dobijanje jestive boje koja se koristi u industriji hrane. Boja se koristi i u kozmetičke svrhe i to za spravljanje boja za kosu. Seme nevena sadrži do 37% proteina i do 46% masnoća, ali nema podataka da se koristi u ishrani.
Upotreba u narodnoj medicini uredi
Neven se više koristi u narodnoj nego u savremenoj medicini. Preporučuje se za čišćenje i ispiranje rana, čireva i opekotina. Koristi se i za lečenje želuca,[1] problema sa crevima i u žučnoj kesici. Nevenova krema se koristi za spoljašnju upotrebu kod rana, čireva, osipa i otečenih žlezda. Nevenova mast sa kozjim puterom po narodnoj medicini leči zloćudne čireve i otekla mesta, gnojne rane koje teško zarastaju. Obloge od mlakog nevenovog čaja poboljšavaju vid. Prema literaturi ruske narodne medicine,[2] čaj od cveta nevena[3] koristi se kod krvarenja iz materice i za bolesti jetre,[1] slezine, problema u želucu i rahitisa.
Lekovito dejstvo uredi
Neven deluje antiseptično i antibakterijski pa je vrlo efikasan protiv različitih zapaljenja, gljivičnih infekcija, a najnovija istraživanja nagoveštavaju da je koristan u borbi protiv HIV (virus izazivač SIDA-e). Koristan je za uklanjanje toksina (otrova) koji prate različite hronične infekcije, grozničava stanja, kožne bolesti kao što su ekcemi i akne.[4] Dobar je kao sredstvo za umirenje grčeva, protiv astme, kašlja, lupanja srca i nesanice. Od davnina se u narodnoj medicini koristi za zalečenje rana, uboja, ozeblina, čireva, bradavica, kurjih očiju i dr. Hladan čaj od nevena se upotrebljava za ispiranje očiju kod konjuktivitisa ili desni posle vađenja zuba. Zbog blagog estrogenskog dejstva (estrogen - ženski polni hormon) koristi se za uspostavljanje redovnog menstrualnog ciklusa i umanjenja menstrualnih bolova kod mladih devojaka ili žena u klimaksu.
Slike uredi
-
Neven u cvetu
Literatura uredi
- Gostuški, R: Lečenje lekovitim biljem, Narodna knjiga, Beograd, 1979.
- Grlić, Lj: Enciklopedija samoniklog jestivog bilja, August Cesarec, Zagreb, 1986.
- Djuk, A, Dž: Zelena apoteka, Politika, Beograd, 2005.
- Jančić, R: Lekovite biljke sa ključem za određivanje, Naučna knjiga, Beograd, 1990.
- Jančić, R: Botanika farmaceutika, Službeni list SCG, Beograd, 2004.
- Jančić, R: Sto naših najpoznatijih lekovitih biljaka, Naučna knjiga, Beograd, 1988.
- Kojić, M, Stamenković, V, Jovanović, D: Lekovite biljke jugoistočne Srbije, ZUNS, Beograd 1998.
- Lakušić, D: Vodič kroz floru nacionalnog parka Kopaonik, JP Nacionalni park Kopaonik, Kopaonik, 1995.
- Marin, P, Tatić, B: Etimološki rečnik, NNK Internacional, Beograd, 2004.
- Mindel, E: Vitaminska biblija, FaMilet, 1997.
- Mišić Lj, Lakušić R: Livadske biljke, ZUNS Sarajevo, ZUNS Beograd, IP Svjetlost, 1990
- Stamenković, V: Naše neškodljive lekovite biljke, Trend, Leskovac
- Tucakov, J: Lečenje biljem, Rad, Beograd, 1984.
- Grbić, M., Marković, M. i Đukić, M. (2017): Cvećarstvo – sezonsko cveće. Univerzitet u Beogradu. Beograd. ISBN 978-86-7299-260-1
Reference uredi
- ^ a b Neven, biljka za sto bolesti
- ^ A Russian Herbal: Traditional Remedies for Health and Healing, Igor Vilevich Zevin. str.46
- ^ „Čaj od cveta nevena”. Arhivirano iz originala 02. 04. 2015. g. Pristupljeno 29. 03. 2015.
- ^ Neven kao prirodni lek za kožu
