Nepoznati Krušedolci

Nepoznati Krušedolci (XVI v.), srpski srednjovekovni pesnici koji su pripadali bratstvu manastira Krušedola od prvih decenija do kraja XVI veka.

Krušedolska književna baština

Krušedolska monahinja Angelina, udova despota Stefana Brankovića, u Krušedolu je sa sinom Đorđem, u monaštvu Maksimom, podigla manastir (hram Matere Božije) posle 1509. godine i nadživela svoju decu (umrla 1516. ili 1520). U Krušedolu, gde počivaju mošti sremskih Brankovića, Stefana i Angeline i njihovih sinova despota Jovana i arhiepiskopa Maksima, posle njihove smrti počeo se stvarati kult Brankovića. Tako su najpre nastale nadahnuta Služba svetoj majki Angelini Branković (oko 1530), u kojoj je „srpska srenjovekovna himnografija dostigla jedan od svojih vrhunaca“ (Dimitrije Bogdanović), i Služba arhiepiskopu Maksimu, u kojoj se iznosi kratka i tragična istorija Brankovića, po životopiscu, poslednjih izdanaka nemanjićke loze. Poslednjih decenija XVI veka napisane su Služba svetom despotu Jovanu Brankoviću, u kojoj su zabeležene pojedinosti iz despotovog života, borbe i otpor „Agarjanima“ i čuda oko njegovog groba, i Zajednička služba svetim despotima Brankovićima, u kojoj se slave poslednji Brankovići i pominju turska nasilja posle pada Temišvara 1552. i čitave današnje teritorije Vojvodine pod Osmanlijsko carstvo. Stihire svetom despotu Jovanu Brankoviću, iako nastale čitav vek kasnije (1687), takođe su delo jednog nepoznatog Krušedolca i deo krušedolske pesničke baštine koja je slavila Brankoviće.

Prevod na savremeni srpski jezik

• Služba arhiepiskopu Maksimu, preveo Dimitrije Bogdanović, red. prevoda Đorđe Trifunović i Dimitrije Bogdanović, u: „Srbljak“ 2, Beograd, SKZ, 1970, 465–499.
• Služba svetoj majki Angelini Branković, preveo Dimitrije Bogdanović, red. prevoda Đorđe Trifunović i Dimitrije Bogdanović, u: „Srbljak“ 3, Beograd, SKZ, 1970, 7–49.
• Služba svetom despotu Jovanu Brankoviću, preveo Dimitrije Bogdanović, red. prevoda Đorđe Trifunović i Dimitrije Bogdanović, u: „Srbljak“ 3, Beograd, SKZ, 1970, 51–131.
• Zajednička služba svetim despotima Brankovićima, preveo Dimitrije Bogdanović, red. prevoda Đorđe Trifunović i Dimitrije Bogdanović, u: „Srbljak“ 3, Beograd, SKZ, 1970, 133–209;
• Stihire svetom despotu Jovanu Brankoviću, preveo Dimitrije Bogdanović, red. prevoda Đorđe Trifunović i Dimitrije Bogdanović, u: „Srbljak“ 3, Beograd, SKZ, 1970, 393–395.

Literatura

• Dimitrije Bogdanović: Istorija stare srpske književnosti, Beograd, SKZ, 1980.
• Đorđe Trifunović: Stara srpska crkvena poezija, u: „O Srbljaku“, Beograd, SKZ, 1970.
• Đorđe Trifunović: Beleške o delima u „Srbljaku“, u: „O Srbljaku“, Beograd, SKZ, 1970, str.
• Dejan Mihailović: Vizantijski krug (Mali rečnik ranohrišćanske književnosti na grčkom, vizantijske i stare srpske književnosti), Beograd, „Zavod za udžbenike“, 2009, str. 139-140.