Википедија

Nisibiska škola

Nisibiska škola (sirijski: ܐܣܟܘܠܐ ܕܢܨܝܒܝܢ), jedno vreme apsorbovana u Edeskoj školi, bila je obrazovna ustanova u Nisibisu (sada Nusajbin, Turska). Bila je važno duhovno središte rane Crkve Istoka, a poput Akademije u Gondišapuru ponekad se naziva i prvim univerzitetom na svetu..[1][2][3] Škola je imala tri osnovna odeljenja: teologiju, filozofiju i medicinu. Njen najpoznatiji učitelj bio je Narsai, nekadašnji upravnik Edeske škole.

Škola je osnovana 350. godine u Nisibisu. Tokom 363. godine, kada je Nisibis pao u ruke Persijanaca, sveti Jefrem, Sirijac, je u pratnji više nastavnika, napustio školu. Otišli su do Edeske škole, gde je Jefrem preuzeo upravu nad tamošnjom školom. Osnovali su je još u 2. veku kraljevi iz dinastije Abgar. Kada je Jefrem preuzeo školu, njen značaj je još više porastao.[3] Nakon nestorijanske šizme, kada je vizantijski car Zenon naredio da se škola zatvori zbog učenja iz nestorijanske doktrine, koju je halkedonsko hrišćanstvo ocenilo jeretičkim, škola je premeštena nazad u Nisibis.

Rana istorija uredi

Školu je oko 350. godine osnovao Jakov iz Nisibisa (Mar Jakub). Njen uzor je bila škola Diodora iz Tarsusa u Antiohiji. Bila je to idealna lokacija za sirijsku školu: u centru sirijskog sveta, ali još uvek u Rimskom carstvu, koje je tek prihvatilo hrišćanstvo. Veći deo Mesopotamije bio je pod vlašću persijskih Sasanida, koji su još pokušavali da ožive drevnu zoroastrijsku religiju.

Izgnanstvo u Edesu uredi

Persijci su 363. godine zauzeli Nisibis, a škola je premeštena na zapad, u postojeću školu u Edesi u Mesopotamiji, gde je bila poznata kao "Škola Persijanaca" (Eskuli d-Forsoje / Eskuli d-Parsaje na edesko aramejskom / sirijskom). Tamo je, pod vođstvom Jefrema, škola stekla slavu i izvan granica sirijskog govornog sveta.

U međuvremenu, u Antiohiji Teodor Mopsuestijski je preuzeo Diodorovu školu, a njegovi spisi su ubrzo postali temelj sirijske teologije. Još za vreme njegovog života prevedeni su na sirijski jezik i postepeno su zamenili delo Jefrema. Jedan od njegovih najpoznatijih učenika bio je Nestorije, koji je postao Carigradski patrijarh, ali nauka koju je propovedao naterala ga je da se nađe pred Kirilom Aleksandrijskim. Kiril je težio da Nestorija proglase za jeretika, a na Trećem vaseljenskom saboru 431. godine formalno je osudio Nestorija.

Nastali sukob doveo je do nestorijanske šizme koja je Crkvu Istoka odvojila od zapadnog-vizantijskog oblika hrišćanstva. Protivnici Nestorija takođe su napali Teodorovu školu Diodora, a Sirijci su odgovorili pruživši zaštitu Nestorijevim sledbenicima. Godine 489. vizantijski car Zenon je naredio da se škola zatvori zbog svojih nestorijanskih tendencija i vrati se u Nisibis.[4]

Centar sirijske teologije uredi

Nazad u Nisibisu, škola je postala još poznatija. Privukla je studente iz svih sirijskih crkava, mnogi od njenih učenika bili nosioci istaknutih crkvenih zvanja, a njegovo učenje bilo je normativno. Egzegetičke metode škole sledile su tradiciju Antiohije: strogo doslovno, kontrolisano čistom gramatičko-istorijskom analizom. Rad Teodora bio je središnji deo teološkog učenja, a ljudi poput Avrama iz Bet Rabana, koji je školu vodio sredinom 6. veka, uložili su veliki napor da njegov rad postane što dostupniji. Pisma samog Nestorija dodata su nastavnom programu tek oko 530. godine.

Na kraju 6. veka, škola je prošla kroz teološku krizu, kada je upravnik Henana iz Adiabene pokušao da revidira zvaničnu egzegetičku tradiciju koja potiče od Teodora iz Mopsuestije. Rasprava o Henani podelila je Crkvu Istoka i dovela do odlaska mnogih članova škole, [5] verovatno uključujući Babaija Velikog. Fokus kontroverze bila je rasprava između pristalica jedno-knoma (otprilike "hipostaza") i dvo-knomne hristologije, [6] a podela je pogoršana intervencijama miafizita iz zapadne Sirije.[7] Napad Babaija na Henaninu jednoknomnu teologiju opšte je prihvaćen od strane Crkve Istoka, mada je Henana ostavio značajan uticaj na kasniju tradiciju tumačenja Crkve.[8]

Kontraverza oko Henane i monaški preporod koji je pokrenuo Avram iz Kaškara,[9] kojga je podržao Babai, umanjila je uticaj škole, a širenje drugih škola koje su utemeljene na njegovom modelu širom Sasanidskog carstva takođe je umanjilo njenu središnju ulogu.[10] U prvoj polovini 7. veka, nakon smrti Henane 610, izgleda da je škola doživela ubrzani pad.[11]

Uticaj na zapadu uredi

Slava ovog teološkog bogoslovskog učilišta bila je toliko velika da su pape Agapet I i Kasiodor želeli da osnuju školu slične vrste u Italiji. Neizvesna vremena sprečila su da se njihove želje ostvare, ali Kasiodorov manastir u Vivarijumu bio je inspirisan primerom Nisibisa koji je naučio od kvestora Džunilija za vreme svog boravka u Carigradu.

Poznati učenici i nastavnici uredi

Vidi još uredi

Reference uredi

  1. ^ Jonsson, David J. (2002). The Clash of Ideologies. Xulon Press. str. 181. ISBN 978-1-59781-039-5. 
  2. ^ Spencer, Robert (2005). The politically incorrect guide to Islam (and the Crusades) . Regnery Publishing. str. 91. ISBN 978-0-89526-013-0. 
  3. ^ a b „MONASTIC LIFE IN THE SYRIAN ORTHODOX CHURCH OF ANTIOCH”. Arhivirano iz originala 28. 7. 2011. g. 
  4. ^ Foster, John (1939). The Church of the T'ang Dynasty. Great Britain: Society for Promoting Christian Knowledge. str. 31. „The school was twice closed, in 431 and 489” 
  5. ^ Becker, Adam H. (2013). Fear of God and the Beginning of Wisdom: The School of Nisibis and the Development of Scholastic Culture in Late Antique Mesopotamia. Philadelphia: University of Pennsylvania Press. str. 2. 
  6. ^ Bevan, George (2015). „Nestorius of Constantinople”. Ur.: Parry, Ken. The Wiley Blackwell Companion to Patristics. Oxford: Wiley Blackwell. str. 206. 
  7. ^ Reinink, Gerrit J. (2010). „Tradition and the Formation of the 'Nestorian' Identity in Sixth- to Seventh-Century Iraq”. Ur.: ter Haar Romeny, R. Bas. Religious Origins of Nations?: The Christian Communities of the Middle East. Leiden: Koninklijke Brill. str. 230—232. 
  8. ^ Childers, Jeff W. (2011). „Ḥenana”. Ur.: Brock, Sebastian P.; Kiraz, George A.; Van Rompay, Lucas. Gorgias Encyclopedic Dictionary of the Syriac Heritage: Electronic Edition. Gorgias Press. Pristupljeno 11. 6. 2019. 
  9. ^ Brock, Sebastian (2006). Fire from Heaven: Studies in Syriac Theology and Liturgy. Aldershot: Ashgate. str. 77. 
  10. ^ Becker, Adam H. (2011). „Nisibis, School of”. Ur.: Brock, Sebastian P.; Kiraz, George A.; Van Rompay, Lucas. Gorgias Encyclopedic Dictionary of the Syriac Heritage: Electronic Edition. Gorgias Press. Pristupljeno 11. 6. 2019. 
  11. ^ Becker, Adam H. (2008). Sources for the History of the School of Nisibis. Liverpool: Liverpool University Press. str. 10. 

Literatura uredi

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Нисибиска_школа&oldid=25408321”