Nišvil džez muzej

Nišvil džez muzej
Nišvil džez muzej
Nisville Jazz Muzej
	Zgrada muzeja u Niškoj tvrđavi
Osnivanje	2018.
Lokacija	Niš; Srbija
Vrsta	muzej

Nišvil džez muzej (engl. Nisville Jazz Museum) je prva nevladina institucija kulture (u osnivanju), te vrste u Srbiji, koja je svečano otvorena u Niškoj tvrđavi u prostoru starog turskog Hamama, 3. avgusta 2018. godine, u vreme održavanja tradicionalnog 35. po redu Nišvil džez festivala („Nišvil 2018.”).^[1]^[2]

Položaj uredi

Muzej se nalazi u jugozapadnom delu Niške tvrđave uz glavnu pešačku stazu, levo od Stambol kapije, glavnog ulaza u ovu drevnu fortifikaciju, i Beogradske kapije, u prostor nekada turskog Hamama.^[2]

Muzej je okružen brojnim kulturnim sadržajima i arheološkim iskopinama koji u kontinuitetu od oko dva milenijuma govore postojanju drevne tvrđave na ovom prostoru, i ugostiteljskim objektima, kao turističkim sadržajima savremenog doba, na prostoru antičkih termi, desno od Muzeja.

U neposrednom susedstvu je centralno jezgro grada, sa kojim je Muzej komunikacijski povezean mostom preko Nišave. Na pedesetak metara severoistočno od njega su dve umetničke galerije (Paviljon u Niškoj tvrđavi i Salon 77) i letnja pozornica na kojoj se tradicionalno održavaju brojne kulturne manifestacije uključujući i Nišvil džez festival.^[1]

Nekadašnji Hamam u kome je smešten muzej nekada je bilo jednostruko tursko kupatilo, namenjeno ili samo ženskom, ili samo muškom delu stanovništva. Izgrađen je kao zadužbina Mehmed bega, prvog sandžakbega Smederevskog sandžaka, zidova debljine do jednog metra od opeka i kamena, naizmenično postavljenih.

Preduslovi za osnivanje muzeja uredi

U toku 2018. godine, grupa entuzijasta okupljnjnih oko organizacionog odbora Nišvila započele su pripreme za građevinsko uređivanje prostora i kupovinu eksponata za muzej, koji treba da čine artefakti najznačajnijih učesnike prethodnih izdanja Nišvil festivala:

Šest velikana džeza u zbirci muzeja
Džos Stoun
Kandi Dulfer
Solomon Berk
Šaban Bajramović
Benny Golson
Sun Ra
Duško Gojković

Benny Golson (1929) — američki džez muzičar, tenor saksofonista, kompozitor i aranžer.
Džos Stoun (1987) — Joscelyn Eve Stoker engleska pevačica, čiji repertoar najviše obuhvata soul, ali i ritam i bluz muziku. Karijeru je započela 2001. godine, sa 14 godina, a proslavila se 2003. svojim debitantskim albumom “The Soul Sessions ”. Stounova poseduje izuzetno raskošan glas, te se danas često pominje u kontekstu naslednice Arete Frenklin. Učestovala je na međunarodnom festivalu Nišvil, u avgustu 2016. godine, što je ujedno bila njena prva poseta Srbiji.

Kandi Dulfer (1969) — holandska džez saksofonistkinja i kantautorka, koja je sa jedanaest godina nastupala u očevom orkestru. Širu popularnost stiče kroz saradnju sa rok muzičarem Prinsom. Krajem 1989, pred odlazak u SAD, sa Dejvom Stjuartom iz Juritmiksa snimila je kompoziciju „Lily was here” koja postaje jedna od najpopularnijih instrumentalnih kompozicija krajem osamdesetih godina 20. veka. Potom je sarađivala sa Vanom Morisonom, gostujući na njegovom koncertnom albumu Live in San Francisco, a 1990. svirala je sa grupom Pink Flojd na festivalu Knebworth pred 130.000 posetilaca. Nekoliko puta je nastupala na festivalu Nišvil, a od 2017. je počasni građanin grada Niša. Nadimak joj je „fanki slatkiš”.^[3]
Solomon Burke (1940 — 2010) — pokojni američki soul pevač i tekstopisac, koji je počeo kao voditelj radio-emisije posvećene soulu, da bi potpisao ugovor sa Atlantik rekordsom i tako započeo samostalnu karijeru. Tokom 60-ih godina 20. veka objavio je nekoliko zapaženih singlova, od kojih je najpoznatiji bio "Everybody Needs Somebody to Love", koji su kasnije obradili mnogi drugi muzičari. Glavni žanrovi u kojima se oprobao su bili bluz, ritam i bluz i soul, čime je stekao titule Kralja roka i soula te Episkopa soula. Neki ga nazivaju i Muhamedom Alijem soula.
Šaban Bajramović (1936 — 2008) — pevač romske i srpske muzike, poznat kao „Kralj romske muzike“. Snimio je 20 albuma i oko pedeset singlova, a napisao je i komponovao više od sedamsto pesama. Njegovi ljubitelji ga opisuju kao izvanrednog pevača vrhunskog kvaliteta, „pevača iz srca i duše“. O kvalitetu njegovih pesama donekle govori i činjenica da je njegovo izvođenje pesme „Đelem, đelem“ izabrano za himnu svih Roma sveta. I pored teške bolesti, nastupao je na Međunarodnom džez festivalu-Nišvil u Nišu 2005. godine. Magazin Tajm ga je proglasio za jednog od deset najvećih bluz pevača na svetu.
Duško Gojković (1931-2023) — srpski džez trubač, kompozitor, aranžer i vođa benda. On je muzeju poklonio svoju odoru koju je nosio na proglašenju doktorata.
Sun Ra Arkestra

Poseban prostor u muzeju, namenjen je za dve nezavisne tematske celine namenjene — američkiom kralju džeza Solomonu Burkeu i balkanskom i niškom kralju muzike i jednom od deset najvećih bluz pevača na svetu Šabanu Bajramoviću, u kojoj će posebno mesto imati replika Šabanovog spomenika koji se nalazi na Nišavskom keju - rad akademskog vajara Vladana Ašanina.^[4]

Velikani džeza i instrumenti sa Nišvila

U muzeju će svakako svoje mesto naći i zbirka Televizije Nišvila, koja poseduje video zapise iz prethodnih dvadeset izdanja Festivala, a takođe ima snimke svih intervjua, konferencija za štampu i mnogih ekskluzivnih nesnimljenih snimaka najvažniji džez muzičara sveta.

Festival odbor je uputio poziva ljubiteljima džeza da pomognu u formiranju ove jedinstvene kulturne institucije, kroz finansijski doprinos ili donacijom interesantnih eksponata iz ličnih arhiva. Mnogi muzičari su već poslali svoje audio zapise, a Lari Vučković (eminentni pijanista koji potiče sa ovih prostora - a živi i radi više od pola veka u Americi) napisao je posvetu muzeju na njegovim antologologijskim izdanjima LP-a objavljenim u Americi. Saradnju i pomoć oko osnivanja muzeja obećao je i čuven Američki džez muzej iz legendarne postojbine džeza - Nju Orleansa.

Deo muzejske postavke 2018. godine

Značaj osnivanja muzeja uredi

Muzej se osniva kao poseban kulturni sadržaj grada Niša i oblik promocije istorije džeza, i Nišvil džez festicvala kao javne gradske manifestacije Niša, koju je Ministarstvo kulture Republike Srbije proglasilo manifestacijom od nacionalnog značaja, i koja je za svoje aktivnosti dobila brojne nagrade kao kulturni događaj, koja svakako zaslužuju da nađu svoje mesto u Muzeju:

Status „Najbolji iz Srbije" za 2011. godinu, po izabru Ministarstva trgovine i usluga, Privredna komora Srbije i magazin "Privredni pregled"
Nagrade „Projekat budućnosti" u akciji Kluba privrednih novinara Srbije za 2010. i Centra za mala i srednja preduzeća.
Turistički cvet za 2015. kao najbolji turistički događaj u promociji turizma.

Spoljašnji izgled muzeja 2019. godine