Novi zavet
Novi zavet je hrišćanski naziv za zbirku spisa koje hrišćani smatraju svetim.[note 1] To je novi savez Isusa koga hrišćani smatraju Hristom sa ljudima. Hrišćani veruju da su zbivanja i zagonetke Starog zaveta dobili u njemu svoju odgonetku i punoću.[1] U svetom pismu Novog zaveta jevanđelisti su opisali događaje od rođenja Isusa Hrista, pa sve do njegovog vaskrsenja iz mrtvih i vaznesenja. Opisan je i silazak Svetog duha na prve Hristove učenike, apostole i njihovo propovedanje njegovog imena i nauke. U njima je ukazano i na sve ono što će se dogoditi do drugog dolaska Hristovog i strašnog suda. Knjige Novog zaveta se sastoje iz četiri jevanđelja (gr. evangelion - dobra vest ili blaga vest), nekolicine apostolskih pisama i drugih dela. Novi zavet je na srpski preveo Vuk Stefanović Karadžić 1819. godine i objavio ga 1847. godine u Beču, pod naslovom Novi zavjet Gospoda našega Isusa Hrista.[2]
Novi zavet se sastoji od 27 knjiga, koje su napisali različiti autori u različito vreme. Među njima se nalaze jevanđelja, dela, poslanice ili pisma, i otkrovenje (proročanska objava). Najstariji spisi Novog zaveta su Pavlove poslanice, od kojih je Prva poslanica Solunjanima, napisana oko 50. godine, najstariji sačuvani hrišćanski spis.[3] Najstarije od četiri evanđelja je Markovo evanđelje, nastalo oko 68-70 godine. Dela apostolska govore o životu prve Crkve, a napisao ih je isti autor koji je napisao i Lukino jevanđelje, te ove dve knjige izvorno predstavljaju dva dela jednog istog dela.
Za razliku od Starog zaveta, koji pokriva dugogodišnju hronologiju stvaranja sveta i ranu istoriju Jevreja, Novi zavjet se zasniva na relativno uskom vremenskom periodu, uglavnom unutar 1. veka. Prva celovita lista novozavetnih knjiga obelodanjena je 367. godine u Uskršnjem pismu episkopa Atanasija Aleksandrijskog crkvama u Egiptu.[4]
Sadržaj Novog zaveta uredi
Jevanđelja uredi
Apostolski zapisi uredi
Dela apostolska opisuju silazak Svetog Duha na apostole. Time je započeo njihov rad na širenju Nauke Hristove, činjenje čuda u ime Hrista, i organizovanje crkve, ali i njihov progon, od strane Hristovih neprijatelja, kao i stradanje. U delima apostolskim se, takođe, opisuje i život prvih hrišćana i hrišćanskih opština. Apostolske poslanice predstavljaju objašnjenje osnovnih poruka sadržanih u Evanđeljima. Apokalipsa govori o borbi crkve protiv svih zveri sveta i pakla, i o krajnjem trijumfu Hrista nad tim zverskim silama tame.
Saborne poslanice uredi
- Od Svetog Jakova - jedna
- Od Svetog Petra - dve
- Od Svetog Jovana - tri
- Od Svetog Jude - jedna
Razvoj kanona Novog zaveta uredi
Razvoj kanona Novog zaveta je bio viševekovni proces tokom kojeg je između desetina evanđelja, i stotina drugih spisa koji su kružili ranohrišćanskim zajednicama, od strane hrišćanske crkve izabrano četiri kanonska jevanđelja i još nekoliko poslanica i drugih spisa koji danas čine Novi zavet hrišćanske Biblije.
Rasprave o kanonu trajale su vekovima. Prva dva veka hrišćanstva Biblija nije bila kanonizovana i mnogi apokrifni spisi su kružili hrišćanskim svetom. Markion je sredinom 2. veka prvi kodifikovao kanon Novog zaveta koji se sastojao od Pavlovih poslanica i Lukinog evanđelja.[5][6] Neki naučnici smatraju da je on prvi uveo u upotrebu pojam Zavet (lat. Testamentum).[7] Iako Crkva nije prihvatila Markionov kanon, ipak je uticao na nju da jasno formuliše sopstveni biblijski kanon.[8][9]
Zbirka hrišćanskih spisa koja je poznata kao Novi zavet uobličena je oko 180-200. godine.[10] Kompletan spisak od 27 knjiga Novog zaveta je najranije zabeležen kod Atanasija Aleksandrijskog 367. godine.[3]
Novozavetni rukopisi uredi
Neki od najpoznatijih novozavetnih rukopisa su:
Američki naučnik Bart Ehrman koji se bavi proučavanjem slučajnih i namernih izmena u novozavetnim rukopisima tokom viševekovnog prepisivanja, izražava znatan kriticizam:
Mi ne samo da nemamo originale, nego nemamo ni prve prepise originala. A nemamo čak ni prepise prepisa originala, pa ni prepise prepisa prepisa originala. Mi samo imamo prepise koji su načinjeni mnogo kasnije, u najvećem broju slučajeva mnogo vekova kasnije. A svi ti prepisi se međusobno razlikuju na više hiljada mesta.[3]
Ehrman zaključuje da ima više razlika među postojećim rukopisima nego što ima reči u Novom zavetu.[3]
Tekstualna kritika uredi
Tekstolozi su sa relativnom pouzdanošću locirali nekoliko mesta u preživelim biblijskim rukopisima koja ne predstavljaju izvorni tekst Novog zaveta. Neki od takvih odlomaka iz evanđelja, za koje se danas prilično pouzdano zna da nisu izvorno pripadali Novom zavetu, postali su delovi Biblije popularni kod hrišćana vekovima.[3]
Takođe, osporeno je tradicionalno pripisivanje autorstva nekim biblijskim spisima. Kritički proučavaoci koriste izraz pseudo-Pavlova pisma za poslanice kojima autor nije bio apostol Pavle, u koje ubrajaju Timotiju I i II, Kološanima, Efežanima i Titu.[11]
Kritike uredi
Nemački filozof Fridrih Niče u svojoj knjizi Antihrist oštro kritikuje čitav sadržaj Novog zaveta:
U Novom zavetu postoje samo rđavi instinkti, hrabrosti nema, pa ni za te rđave instinkte. Sve je kukavičluk, zatvaranje očiju i samoobmana. Nakon čitanja Novog zaveta svaka knjiga izgleda čista.[12]
Vidi još uredi
Napomene uredi
- ^ stgrč. Ἡ Καινὴ Διαθήκη, transl. Hē Kainḕ Diathḗkē; lat. Novum Testamentum. See § Etymology.
Референце uredi
- ^ Kembridžova ilustrovana istorija religije (str. 238), Stylos, Novi Sad, 2006.
- ^ Бјелајац, Бранко. Свето писмо у Срба.
- ^ а б в г д Bart Ehrman - Isus to nije rekao (scribd)
- ^ Religije sveta: budizam, hrišćanstvo, islam
- ^ Marcion (earlychristianwritings.com)
- ^ Markion (Mir slovareй)
- ^ Ferguson, Everett. "Factors leading to the Selection and Closure of the New Testament Canon," in The Canon Debate. eds. L. M. McDonald & J. A. Sanders (Hendrickson, 2002) pp. 308.
- ^ von Harnack, Adolf (1914). Origin of the New Testament.
- ^ Harnack, Adolf von 1961. History of Dogma (Neil Buchanan, translating Harnack's Dogmengeschichte 1900), vol I, pp 267 – 313, vol II, pp 1 – 19
- ^ Elejn Pejgels - Poreklo Satane (scribd)
- ^ Elejn Pejgels - Gnostička evanđelja (scribd)
- ^ Friedrich Nietzsche – Antikrist
Литература uredi
- Brown, Raymond E. (1997). An Introduction to the New Testament. Anchor Bible Reference Library; New York: Doubleday.
- Bultmann, Rudolf (1951–1955). Theology of the New Testament, English translation, 2 volumes. New York: Scribner.
- Burkett, Delbert (2002). An Introduction to the New Testament and the Origins of Christianity. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-00720-7.
- von Campenhausen, Hans (1972). The Formation of the Christian Bible, English translation. Philadelphia: Fortress Press.
- Clark, Gordon (1990). "Logical Criticisms of Textual Criticism", The Trinity Foundation: Jefferson, Maryland
- Conzelmann, Hans; Lindemann, Andreas (1999). Interpreting the New Testament: An Introduction to the Principles and Methods of New Testament Exegesis, English translation. Peabody, Massachusetts: Hendrickson.
- Dormeyer, Detlev (1998). The New Testament among the Writings of Antiquity, English translation. Sheffield.
- Duling, Dennis C.; Perrin, Norman (1993). The New Testament: Proclamation and Parenesis, Myth and History, 3rd edition. New York: Harcourt Brace.
- Ehrman, Bart D. (2011). The New Testament: A Historical Introduction to the Early Christian Writings, 5th edition. New York: Oxford University Press.
- Ehrman, Bart D. (2005). Lost Christianities: The Battles for Scripture and the Faiths We Never Knew. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-518249-1.
- Goodspeed, Edgar J. (1937). An Introduction to the New Testament. Chicago: University of Chicago Press.
- Levine, Amy-Jill; Brettler, Marc Z. (2011). The Jewish Annotated New Testament. Oxford: Oxford University Press.
- Koester, Helmut (1995 and 2000). Introduction to the New Testament, 2nd edition, 2 volumes. Berlin: Walter de Gruyter.
- Kümmel, Werner Georg (1996). Introduction to the New Testament, revised and enlarged English translation. Nashville: Abingdon Press.
- Mack, Burton L. (1995). Who Wrote the New Testament?. San Francisco: HarperSanFrancisco.
- Neill, Stephen; Wright, Tom (1988). The Interpretation of the New Testament, 1861–1986, new edition. Oxford: Oxford University Press.
- Nersessian, V. (2001). „The Armenian Canon of the New Testament”. The Bible in the Armenian Tradition. Los Angeles, CA: J. Paul Getty Museum. ISBN 978-0-89236-640-8.
- Perkins, Pheme (2009). Introduction to the Synoptic Gospels. Eerdmans. ISBN 978-0-8028-6553-3.
- Schnelle, Udo (1998). The History and Theology of the New Testament Writings, English translation. Minneapolis: Fortress Press.
- Wills, Garry, "A Wild and Indecent Book" (review of David Bentley Hart, The New Testament: A Translation, Yale University Press, 577 pp.), The New York Review of Books, vol. LXV, no. 2 (8 February 2018), pp. 34–35. Discusses some pitfalls in interpreting and translating the New Testament.
- Zahn, Theodor (1910). Introduction to the New Testament, English translation, 3 volumes. Edinburgh: T&T Clark.
Спољашње везе uredi
- Нови завет Архивирано на сајту Wayback Machine (24. februar 2008) - preveo Emilijan M. Čarnić
- Novi zavjet - prevod SPC
- Novi zavet na crkvenoslovenskom
- Uporedni srpsko-hrvatski prevodi Biblije
- Povodom 170-godišnjice prevoda Novoga Zavjeta Vuka Stefanovića Karadžića (1847 – 2017) (SPC, 30. decembar 2017) Arhivirano na sajtu Wayback Machine (31. decembar 2017)
- New Testament Gateway Annotated guide to academic New Testament Web resources including not only other Web sites, but articles and course materials
- Jewish Studies for Christians Arhivirano na sajtu Wayback Machine (9. decembar 2019) An Online Study Group exploring the Jewish setting of the early Jesus movement. (An Israeli blog led by Dr. Eliyahu Lizorkin-Eyzenberg).
- "Introduction to New Testament History and Literature" course materials "Open Yale course" taught at Yale University by Dale B. Martin
- New Testament Reading Room: Extensive on-line New Testament resources (including reference works, commentaries, translations, atlases, language tools, and works on New Testament theology), Tyndale Seminary
- Biblicalstudies.org.uk New Testament pages Bibliographies on the New Testament and its individual books
- Christianity.com Bible Study Tools Arhivirano na sajtu Wayback Machine (5. jul 2008) For-profit, conservative religious site with links to translations, as well as to mostly out-dated and non-critical commentaries, concordances, and other reference works
- Pastoral articles on the New Testament for ministerial training Wisconsin Lutheran Seminary (WELS)
- Jewish reading of the New Testament Haaretz essay on reclaiming the New Testament as an integral part of Jewish literature
- Guide to the University of Chicago New Testament Club Records 1894-1958 at the University of Chicago Special Collections Research Center
Razvoj i autorstvo uredi
- The Gospels Arhivirano na sajtu Wayback Machine (16. april 2016) in the official canon, and some that were not included in the Bible
- Dating the New Testament A compilation of the dates ascribed by various scholars to the composition of the New Testament documents, accompanied by an odd statistical average of the dates
Grčki uredi
- New Testament Koine Greek Original Side by side with the English (King James) and Russian (Synodal) translation Commentary by the Greek Fathers – Icons from Mount Athos
- New Testament, Greek Polytonic Text according to Ecumenical Patriarchate (Greek)
- Greek New Testament text (searchable only; no downloads) with lexical aids
