Ovča
Ovča (rum. Ofcea) je prigradsko naselje u gradskoj opštini Palilula u Gradu Beogradu. Nalazi se na levoj strani Dunava, u Banatu. Prema popisu iz 2022. ima 3.494 stanovnika (prema popisu iz 2011. bilo je 2.742 stanovnika).[1] Na prostoru Beograda je poznata po izvoru mineralne vode koji se smatra lekovitim, kao i blato oko njega. Kraj sela se nalazi skladište gasa, pored koga prolazi pruga, tako da se Ovča nalazi na jednoj od linija Beovoza. Ovde se nalazi Železnička stanica Ovča.
Ovča | |
|---|---|
 Pogled na deo Ovče, sa crkvom u pozadini | |
| Administrativni podaci | |
| Država | Srbija |
| Grad | Beograd |
| Gradska opština | Palilula (Beograd) |
| Stanovništvo | |
| — 2022. | 3494 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 44° 53′ 10″ S; 20° 32′ 05″ I / 44.886° S; 20.534666° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
.svg)  Ovča Ovča na karti Srbije | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 11212 |
| Pozivni broj | 011 |
| Registarska oznaka | BG |
Istorija
urediOvča je staro banatsko naselje o kojem se zna u tursko vreme. Osvojena je sa padom Beograda 1521. godine. Kasnije 1537. godine Ovča se zajedno sa Beogradom nalazi u dobrima smederevsko-beogradskog sandžak-bega Mehmeda Jahjapašića. Zatim je uvakufljena 1548, kada je podignuta begova džamija u Beogradu. Pominje se Ovča u Kruševskom pomeniku, a nastanjena je između 1635-1665. godine.
Austrijanci su 1688/1689. godine popisali u tom močvarnom mestu 60 domova. Kada je Banat vraćen Turcima, 1706. godine Ovča potpada pod Mehmed-pašin vakuf a njen harač ubira temišvarski sandžak. Po popisu iz 1717. godine tu je 40 domova. Do 1742. godine Ovča pripada pančevačkom procesu, a od te godine direktno je pod Pančevom. Ovča je imala 1733. godine crkvu i sveštenika pop Živana. Godine 1736. je registrovano 30 domaćinstava, a predstojeći rat sa Turcima i kuga su ugrozili opstanak sela. Selo su 1737-1739. godine pljačkali i Austrijanci i Turci. Izveštaj iz 11. oktobra 1739. godine navodi da su svi stanovnici Ovče sa najnužnijim stvarima prebegli preko Dunava u Srbiju. Deo stanovnika se posle rata povratio u selo. Tu je 2. oktobra 1742. godine razbojnik kapetan Dijak upao u selo, uhvatio, maltretirao i opljačkao kneza i dvojicu meštana. Ovča je definitivno zapustela 1746. godine od kada se vodi i izdaje u arendu kao Komorska pustara. Tu su na močvarnom i žbunjevitom prostoru bile dve austrijske graničarske stražarnice.[2]
Ovča je u 19. veku ušla u sastav banatske vojne granice. Kada je 1873. godine izvršen popis posle ukidanja banatske vojne granice u mestu je zabeleženo: 10 Srba i 1570 Rumuna. Ukupno je tada bilo 1580 stanovnika.[3] Aprila 1888. godine bila je velika poplava sela od visokog Dunava.[4]
Po državnom šematizmu pravoslavnog klira u Ugarskoj iz 1846. godine, Ovča je pravoslavna parohija u sastavu pančevačkog protoprezviterata. Pravoslavno parohijsko zvanje je osnovano 1815 godine od kada se vode i matice venčanih i umrlih. Dok se pravoslavna matica vodi od 1821. godine. Pravoslavni hram je posvećen Sv. caru Konstantinu i carici Jeleni, a paroh te 1846. godine bio je pop Simeon Dimitrijević, a kapelan Ilija Berić. U mestu tada živi 1335 pravoslavnih duša. U narodnoj veroispovednoj školi ima 190 đaka koje uči Pavel Skumpija učitelj.[5]
Paroh Sima Dimitrijević je 1854. godine prenumerant jedne religiozne knjige prevedena sa ruskog na srpski jezik.[6]
U vladičanskom dvoru u Vršcu, za episkopa Kengelca i vršačko građanstvo srpski kompozitor Kornelije Stanković je sa svojom pevačkom grupom izveo tri koncerta 13, 16. i 17. maja 1856. godine. Jedan od pevača bio je Pavel Janković iz Ovče.[7]
Godine 1905. u Ovči (mađ. Bárányos) naselju u Torontalskoj županiji živi samo 12 Srba.[8]
Nova rumunska pravoslavna crkva podignuta je u mestu 1929-1931. godine. Bilo je to na mestu prethodne, male kapele, stare, trošne od naboja. Po molbi arhiepiskopa rumunske pravoslavne crkve u Karansebešu, projekat je izradio pančevački arhitekta Radivoj Predić. Radivoj je bio sinovac slikara Uroša Predića. Mada je traženo od njega da crkva bude u romanskom stilu, Predić je uslovio da mora biti u srpsko-vizantijskom stilu. On je hteo da da selu da srpsko obeležje "pošto je to selo nekada, ne baš toliko davno - bilo skoro čisto srpsko selo". To je bilo po njemu vidljivo po imenima stanovnika a i po slavi Sv. Petki (Paraskevi) koju slave Ovčani. Pošto se rumunski vladika složio, posao je započet. Gradnju je izveo Stevan Katinčić graditelj iz Zemuna. Cena radova je dostigla preko milion dinara. Novi ikonostas je trebalo da radi Uroš Predić, ali nije zbog finansijskih problema. Upotrebljen je opet stari, mali neugledni ikonostas. Arhitekta Predić je kasnije uradio i projekat zgrade MNOO Ovča.
Kasa ovčanske opštine je nestala 1923, godinama je pretraživan Dunavac u koji je bačena, na leto 1938. je isušivan.[9][10]
Selo je bilo siromašno do polovine 1930-tih, kada je došlo do preokreta zahvaljujući isušenju Pančevačkog rita, čime je dobijena "najbolja zemlja u našoj državi". Placevi u Ovči su tada bili skuplji nego u Pančevu.[11]
Delimična elektrifikacija (povezano 20 kuća) je izvršena 1938. godine, od strane inžinjera Josifa Ristića iz Pančeva. Godine 1941. elektromehaničar Josif Rajhenbah iz Borče je na te elektroinstalacije povezao motor sa četiri lampe. Struja je za vreme rata stizala iz Pančeva. Kompletirana je elektrifikacija krajem Drugog svetskog rata. U međuratnom periodu su iskopana dva duboka bunara za vodu. Jedan dubok 57 metara je izbušen na Ovčanskim pašnjacima 1934. godine, ali su ga nepoznati ljudi noću zatrpali. Drugi bunar je bušen 1939. godine u opštinskom dvorištu; bio je to arteski koji je na dubini 92 metara izbacivao slanu vodu i gas koji je sagorevao.[12]
Demografija
urediU naselju Ovča živi 2059 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 39,9 godina (38,9 kod muškaraca i 40,9 kod žena). U naselju ima 785 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,27.
Stanovništvo u ovom naselju veoma je nehomogeno.
 |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
| m | ž |
|||
| ? | 4 | 8 | ||
| 80+ | 20 | 34 | ||
| 75—79 | 37 | 41 | ||
| 70—74 | 65 | 74 | ||
| 65—69 | 70 | 74 | ||
| 60—64 | 59 | 75 | ||
| 55—59 | 54 | 57 | ||
| 50—54 | 108 | 100 | ||
| 45—49 | 115 | 125 | ||
| 40—44 | 103 | 89 | ||
| 35—39 | 84 | 80 | ||
| 30—34 | 76 | 72 | ||
| 25—29 | 102 | 96 | ||
| 20—24 | 85 | 79 | ||
| 15—19 | 86 | 88 | ||
| 10—14 | 78 | 66 | ||
| 5—9 | 70 | 70 | ||
| 0—4 | 69 | 54 | ||
| Prosek : | 38,9 | 40,9 | ||
| ||||||||||||||||||||||||
|
| Pol | Ukupno | Neoženjen/Neudata | Oženjen/Udata | Udovac/Udovica | Razveden/Razvedena | Nepoznato |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 1.068 | 320 | 665 | 51 | 31 | 1 |
| Ženski | 1.092 | 224 | 662 | 163 | 40 | 3 |
| UKUPNO | 2.160 | 544 | 1.327 | 214 | 71 | 4 |
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija |
|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 556 | 168 | 0 | 1 | 115 |
| Ženski | 432 | 135 | 0 | 1 | 78 |
| UKUPNO | 988 | 303 | 0 | 2 | 193 |
| Pol | Proizvodnja i snabdevanje | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
| Muški | 11 | 40 | 65 | 5 | 54 |
| Ženski | 1 | 13 | 57 | 11 | 15 |
| UKUPNO | 12 | 53 | 122 | 16 | 69 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad |
| Muški | 4 | 22 | 22 | 7 | 4 |
| Ženski | 5 | 22 | 5 | 28 | 43 |
| UKUPNO | 9 | 44 | 27 | 35 | 47 |
| Pol | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 19 | 0 | 0 | 19 | |
| Ženski | 10 | 0 | 0 | 8 | |
| UKUPNO | 29 | 0 | 0 | 27 | |
Galerija fotografija
uredi-
Dom zdravlja -
Pravoslavna crkva -
Tzv. Banja u Ovči, sa lekovitom vodom i blatom -
Jedna od ulica
Reference
uredi- ^ „Popis u Srbiji prema polu i starosti po naseljima” (PDF). stat.gov.rs. Pristupljeno 21. 1. 2024.
- ^ Sreta Pecinjački: "Pančevački distrikt" 1717-1773. godine, Novi Sad 1985. godine
- ^ "Zastava", Novi Sad 1873. godine
- ^ "Zastava", Novi Sad 1888. godine
- ^ Reesch de Lewald, Aloysius: "Universalis schematismus ecclesiasticus venerabilis cleri orientalis ecclesiae graeci non uniti ritus regni Hungariae partiumque eidem adnexarum, necnon magni principatus Transilvaniae, item literarius, seu nomina eorum, qui rem literariam et fundationalem scholarem ejusdem ritus procurant ... pro anno ...", Buda 1846.
- ^ "Pisma o službi Božijoj u pravoslavnoj crkvi", Novi Sad 1854. godine
- ^ "Svetovid", Beč 1856. godine
- ^ Mata Kosovac: "Srpska pravoslavna mitropolija Karlovačka po podacima iz 1905. godine", Karlovci 1910. godine
- ^ "Politika", 22. jul 1938
- ^ "Politika", 18. avg. 1938, str. 12
- ^ "Vreme", 8. okt. 1937
- ^ "Vreme", 11. jun 1939
- ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
- ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
- ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.
