Olomouc

Olomouc
češ. *Olomouc*
Olomouc; češ. Olomouc
	Panorama Olomouca
	Zastava Grb
Administrativni podaci
Država	Češka
Kraj	Olomoucki kraj
Osnovan	10. vek
Stanovništvo
Stanovništvo	‍
—	100.663 (2020)
— gustina	1.068 st./km2
Geografske karakteristike
Koordinate	49° 35′ 38″ S; 17° 15′ 03″ I / 49.593889° S; 17.250833° I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina	219 m
Površina	103,36 km2
	Olomouc Olomouc na karti Češke
Ostali podaci
Gradonačelnik	Martin Novotni
Veb-sajt
	olomouc.eu

Olomouc (češ. Olomouc) ili Olmic (nem. Olmütz) grad je u Moravskoj, na istoku Češke Republike i sedište istoimenog Olomouckog kraja i okruga Olomouc. Grad se nalazi na obalama reke Morave i ima 100.663 stanovnika (2020).

Olomouc je centar oblasti Hana, a svojevremeno je bio i glavni grad istorijske češke zemlje Moravske. Taj status je odavno izgubio, ali ipak je još u 19. veku bio značajan vojni i administrativni centar. Npr. za vreme revolucije 1848., austrijski dvor se iz Beča sklonio u lojalni Olomouc, gde je Franc Jozef I i krunisan.

Geografija uredi

Istorija uredi

Legenda govori da je grad bio osnovan u vreme Rimskog carstva, mada arheološki nalazi iz vremena Rimljana potvrđuju postojanje samo rimskog vojnog logora.

Godine 1306. ovde je ubijen poslednji vladar iz dinastije Pšemislovaca, Vaclav III Pšemisl, što je bio preloman događaj koji je označio kraj vladavine jedine češke autohtone kraljevske dinastije.

U vreme Prvog svetskog rata, vlasti Austrougarske monarhije su u ovom mestu osnovale koncentracioni logor, u kome je utamničeno hiljade Srba (vojnika i civila). Logoraši su dovođeni najviše sa prostora Šumadije, Podrinja, Timočke Krajine, Bosne i Hercegovine...

Matija Korvin je baš u Olomoucu krunisan za češkog kralja.

Stanovništvo uredi

Populacija (ist.): Olomouc
Godina
Stanovništvo

Znamenitosti uredi

Pogled sa neba na istorijsko jezgro Olomouca

Gravira grada iz 1593. g.

Olomouc - Gradska većnica sa astronomskim satom i središnji trg

Ulica u starom delu Olomouca

Olomouc je verovatno najlepši grad Češke Republike, posle Praga. Svakako on posle Praga ima najveće očuvano istorijsko gradsko jezgro. Grad je bio i ostao značajan pre svega kao administrativno i kulturno središte. Olomouc ima nekoliko velikih trgova, među kojima se ističe Gornji trg sa Stubom svete Trojice, visokim 50 m i ukrašenim baroknim skulpturama. Stub je izgrađen 1716–1754. Spada u UNESKO-uvu listu kulturne baštine čovečanstva.

Najvažnija crkva je Katedrala Svetog Vaclava, do koje se nalazi Biskupska palata, romanska građevina iz 12. veka.

Od profanih građevina najznačajnija je gradska većnica, izgrađena u 15. veku, sa gotskom kapelom sa jedne strane. Njen toranj je visok 100 m i ukrašen astronomskim satom.

Stari univerzitet je otvoren 1573. i ugašen 1860, ponovo otvoren 1946. i nazvan Univerzitet Palackog prema Janu Palackom.

Olomouc se ponosi sa svojih 6 baroknih fontana. Fontane su prebrodile mnogo vekova zahvaljujući brižljivoj politici gradskih otaca. Dok je većina evropskih gradova uklanjala fontane kada bi uvela vodovodnu mrežu, u Olomoucu je odlučeno da se one zadrže kao predostrožnost u slučaju požara. Fontane su ukrašene motivima iz vremena starog Rima.

Na grbu Olomouca se nalazi moravski orao, sa slovima SPQO, koja znače Senatus PopulusQue Olomuciensis (latinski Senat i narod Olomouca), što je aluzija na čuvenu skraćenicu SPQR (Senatus Populusque Romanus – Senat i narod rimski) koja predstavlja Rimsko carstvo. U stvari, grb Olomouca se od grba Moravske (ako zanemarimo razliku u boji orlovog jezika, koji je na grbu Olomouca crven a na grbu Moravske zlatan) razlikuje jedino po ovim slovima, čime je iskazana pretenzija Olomouca da bude glavni grad Moravske.

Kultura uredi

U Olomoucu se nalazi Univerzitet Palackog, drugi najstariji univerzitet u Češkoj (posle Karlovog univerziteta u Pragu) osnovan 1573.
Moravsko pozorište
Filharmonija

Zanimljivosti u vezi sa Srbijom uredi

U Olomoucu se nalazilo 1925. godine srpsko vojničko groblje, za postradale Srbe u ratu.^[2] Sledeće 1926. godine podignut je mauzolej, u kome su sahranjeni svi srpski vojnici umrli na području Moravske, za vreme Prvog svetskog rata. Dugo godina je nažalost bio u jako lošem stanju, ali Grad Olomouc je završio njegovu rekonstrukciju 2017. godine.

U Olomoucu je 1. maja 1807, rođen František Aleksandr Zah, general srpske armije i upravnik srpske vojne akademije.

U Olomoucu su boravili knez Miloš Obrenović, Đorđe Stratimirović i Konstantin Bogdanović, o čemu svedoči spomen ploča na kući u jednoj od ulica koje izlaze na glavni gradski trg.

Građani Olomouca tokom agresije NATO pakta organizovali su demonstracije u znak podrške Srbiji. Mesto okupljanja bilo je upravo kod ove spomen ploče.

U jednoj od mnogobrojnih crkava u Olomoucu, nalazi se freska koja je posle ko zna koliko vremena ponovo otkrivena prilikom rekonstrukcije pre nekoliko godina, Turci pod Beogradom.

Partnerski gradovi uredi

Poznate ličnosti u vezi Olomouca uredi

Gregor Mendel - otac moderne genetike
Mocart - više puta boravio u Olomoucu
Franc Jozef I - krunisan u Olomoucu
František Aleksandr Zah - srpski general, rođen je u Olomoucu.

Galerija uredi

Stub svete Trojice, pod zaštitom UNESKOa
Katedrala sv. Vaclava
Moravsko pozorište
Pravoslavna crkva u Olomoucu

Reference uredi

^ „Population of Municipalities - 1 January 2020”. Population of Municipalities - 1 January 2020. Pristupljeno 8. 8. 2020.
^ "Politika", Beograd 26. maj 1925.

Spoljašnje veze uredi

Zvanični veb-sajt
Turistički vodič Arhivirano na sajtu Wayback Machine (15. jun 2006)
Univerzitet Palackog Arhivirano na sajtu Wayback Machine (5. maj 2006)
Kulturna baština čovečanstva (UNESKO): Stub Svete Trojice
Turistički sajt na engleskom

[1] „Population of Municipalities - 1 January 2020”. Population of Municipalities - 1 January 2020. Pristupljeno 8. 8. 2020.

[2] "Politika", Beograd 26. maj 1925.

[1]

[2]