Operacija Bagration
Operacija Bagration je bila glavni napad sovjetskih snaga protiv nacista u Belorusiji, što je rezultovalo uništenjem nemačke grupe armija Centar i jednim od najvećih poraza za Vermaht tokom Drugog svetskog rata.
| Operacija Bagration | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo Drugog svetskog rata | |||||||||
 Stanje na Istočnom frontu za vreme operacije Bagration | |||||||||
| |||||||||
| Sukobljene strane | |||||||||
 Sovjetski Savez |
 Sile Osovine | ||||||||
| Komandanti i vođe | |||||||||
 Konstantin Rokosovski Georgij Žukov Aleksandar Vasilevski |
 Ernst Buš | ||||||||
| Jačina | |||||||||
| 2.400.000[traži se izvor] | 1.036.000[traži se izvor] | ||||||||
| Žrtve i gubici | |||||||||
|
178.507 mrtvih/nestalih, 587.308 ranjenih |
Sovjetske procene: 400.000 mrtvih, 158.000 zarobljenih, 590.000 ranjenih; Nemačke procene: 260.000 mrtvih, 250.000 ranjenih, 116.000 zarobljenih | ||||||||
Pozadina uredi
Grupa armija Centar se ranije pokazala kao tvrd orah zbog Žukovljevog poraza u operaciji Mars. Ali u junu 1944, uprkos skraćivanju svog fronta, ona je bila ugrožena nakon sloma grupe armija Jug u bitkama kod Kurska, oslobođenja Kijeva i oslobođenja Krima u kasno leto i zatim u jesen i zimu 1943-44 (takozvani treći period Velikog otadžbinskog rata).
Operacija Bagration, u kombinaciji sa obližnjom operacijom Lavov-Sandomjež pokrenutom par nedelja kasnije u Ukrajini, je omogućila Sovjetskom Savezu da povrati praktično sve teritorije u granicama iz 1941, da napreduje u teritoriju Nemačke u Istočnoj Pruski i da dođe do predgrađa Varšave nakon sticanja kontrole nad delom Poljske istočno od reke Visle.
Bitka je bila opisana kao trijumf sovjetske teorije ”operativne veštine”, jer su kompletna koordinacija svih kretanja na frontu i signalno kretanje da se prevari neprijatelj bili od ključnog značaja za napad. Uprkos velikoj brojnosti uključenih trupa, sovjetski komandanti su doveli protivničke komandante u zabunu oko pravca napada, sve dok već nije bilo prekasno za Nemce da se izvuku.
Sovjetske snage pred invaziju uredi
Ovaj odeljak bi trebalo proširiti. Možete pomoći dodavanjem sadržaja. |
Nemačke snage pred invaziju uredi
Ovaj odeljak bi trebalo proširiti. Možete pomoći dodavanjem sadržaja. |
Bitka uredi
Napad je počeo ujutro 22. juna 1944, tri godine nakon nemačkog napada na Sovjetski Savez. Ipak, nemačka Vrhovna komanda je očekivala napad na grupu armija Jug, koja je već bila značajno oslabljena i isterana iz većeg dela Ukrajine i zato je primala naoružanje odvojene od grupe armija Centar neposredno pre napada.
Operacija Bagration je uključivala preko 2,3 miliona sovjetskih vojnika raspoređenih u 200 divizija i velike formacije sa skoro 6.000 tenkova i teške artiljerije protiv 34 nemačke divizije u grupi armija Centar. Poraz je za Nemce rezultovao smrću ili zarobljeništvom skoro 350.000 nemačkih trupa.
Obližnja operacija Lvov-Sandomiraz je pokrenuta 17. jula 1944 i brzo je isterala nemačke snage iz Ukrajine. Brz napredak te ofanzive je doveo sovjetske snage pred vrata Varšave krajem jula. Operacija Bagration je takođe odsekla nemačke jedinice grupe armija Sever koje su se borile u Kurlandiji. Prekid izazvan ovim operacijama je pomoglo da Sovjetski Savez napreduje prema Balkanu u avgustu 1944.
Operacija je zaustavljena jer je sovjetskim linijama snabdevanja pretila opasnost od prevelikog izduživanja. Ipak, kontroverze još uvek besne oko odluke sovjetskih snaga da ponude ograničenu (i kasnu) pomoć Poljskoj Domovinskoj armiji u Varšavskom ustanku koji je započeo kada su sovjetske snage stigle do predgrađa grada.
Nemačkom porazu doprinelo je prebacivanje jedinica kao odgovor na iskrcavanje u Normandiji dve nedelje ranije. Četiri sovjetska fronta (grupe armija) koja su brojale preko 120 divizija je razbilo tanku nemačku liniju. Sovjeti su uspeli da ostvare odnos deset prema jedan u tenkovima i sedam prema jedan u avionima u odnosu na neprijatelja. U trenutku napada, brojčani i kvalitativna prednost Sovjeta je bila očigledna. Nemci su bili smrvljeni.
Prestonica Belorusije, Minsk, je oslobođen 3. jula i pritom je zarobljeno 50.000 Nemaca. Deset dana kasnije, Crvena armija je stigla do predratne granice sa Poljskom. Uništenje grupe armija Centar je stajalo Nemce 2.000 tenkova i 57.000 ostalih vozila. Nemački gubici su procenjeni na 300.000 mrtvih, 250.000 ranjenih i oko 120.000 zarobljenih, ukupno oko 670.000. Sovjetski gubici su bili 60.000 mrtvih, 110.000 ranjenih i oko 8.000 nestalih, uz izgubljenih 2.957 tenkova, 2.447 artiljerijskih oruđa i 822 aviona.
Posledice uredi
U odnosu na ostale bitke, ovo je bila daleko najveća pobeda u pogledu brojeva za Sovjete, zadajući četiri puta veće gubitke Nemcima od sopstvenih i oslobađajući velike delove sovjetske teritorije u roku od 2 meseca. Ona je bila jedna od par većih bitaka između sila Osovina i Sovjetskog Saveza u kome su Nemci izgubili više vojnika od Sovjeta.
Nemačka vojska se nikad nije oporavila od materijalnih i ljudskih gubitaka zadobijenih tokom ovog vremena, izgubivši oko četvrtinu svojih ljudi na Istočnom frontu, slično procentu gubitaka kao i kod Staljingrada.
Operacija je dobila ime po generalu Petru Bagrationu, koji je smrtno ranjen u Borodinskoj bici.
